Cihan bulut elçin SÜleymanov döVLƏt maliYYƏSİ Bakı 2015

Dövlət büdcəsi haqqında qanun layihəsinin dərc edilməsi
Növbəti il üçün dövlət büdcəsinin layihəsi Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə daxil olduğu tarixdən 10 gün ərzində mətbuatda dərc edilir.
Növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsi layihəsinin müzakirəsi və təsdiqi
Növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsi layihəsinin müzakirəsi və təsdiqi Azər-baycan Respublikası Milli Məclisinin Daxili Nizamnaməsinə uyğun olaraq həya-ta keçirilir. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydada Azərbay-can Respublikası Milli Məclisinin iclasında növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcə-sinin müzakirəsində icra hakimiyyəti orqanları iştirak edir.
Növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsinin layihəsi Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində cari ilin dekabr ayının 20-dən gec olmayaraq təsdiq edilir. Növ-bəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsinin layihəsi müəyyən olunmuş müddət ərzində təsdiq olunmadıqda, müvafiq icra hakiiyyəti orqanı dövlət büdcəsi təsliq olunana-dək maliyyələşmənin müvəqqəti qaydalarını müəyyən edir.
Növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsinin təsdiq olunan əsas göstəriciləri
Növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsi haqqında qanunla aşağıdakı əsas göstə-ricələr təsdiq olunur:
- gəlirlərin ümumi məbəği;
- vergilərin dərəcələri;
- mədaxil mənbələri üzrə gəlirlərin məbləği;
- mənbələr üzrə qrantlar və transferlər;
- ayrı-ayrı gəlirlərin büdcələr arasında bölgüsü və ayırma normaları;
- funksional və iqtisadi təsnifata uyğun olaraq paraqraflar səviyyəsində xərc-lərin məbləği;
- Naxçıvan Muxtar Respublikasının büdcəsinə və yerli büdcələrə verilən qrantların, dotasiyaların, subsidiyaların və subvensiyaların məbləği;
- digər büdcə ssudalarının ümumi məbləği və istiqamətləri;
- daxili və xarici dövlət borclarının faizləri və əsas məbləğləri üzrə ödənişlər;
- dövlətin üçüncü tərəf qarşısında öhdəliyinin yuxarı həddi;
- sair beynəlxalq öhdəliklərin məbləği;
- ehtiyat fondunun məbləği;
- Azərbaycan Respublikasının daxili və xarici borclanmasının həddi (il ərzin-də götürülə biləcək dövlət borcunun və cəlb ediləcək dövlət istiqrazlarının məbləği);
- xərclərin maliyyələşdirilmə ardıcıllığı;
- dövlət büdcəsinin müdafiə olunan xərc maddələri;
- büdcə kəsirinin yuxarı həddinin məbləği;
- təsdiq olunması zəruri hesab edilən digər göstəricilər.
Dövlət büdcəsindən maliyyələşən icra hakimiyyəti orqanlarına və onlar tərəfin-dən tədbirlərin keçirilməsinə ayrılan vəsaitin məbləği qanunla təsdiq olunmuş xərc maddələri çərçivəsində təşkilati təsnifata uyğun olaraq müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq edilir. Növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsi təsdiq edildik-dən və qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada imzalandıqdan sonra mətbuatda dərc olunur.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsinin təs-diq olunmuş göstəriciləri əsasında onun büdcə təsnifatına uyğun olaraq mənbələr üzrə gəlirlərinin və xərclərinin rüblük, zəruri hallarda aylıq bölgüsünü müəyyən edir. Təsdiq olunmuş dövlət büdcəsinin göstəriciləri, gəlir və xərclərin bölgüsü müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən bir ay müddətində büdcə təşkilatlarına çatdırılır.
Dövlət büdcəsi xərclərinin təşkilatlar üzrə bölgüsündə nəzərdə tutulmuş ayır-maların müəyyən olunmuş müddətdə büdcə təşkilatlarına çatdırılmasına görə mü-vafiq icra hakimiyyəti orqanlarının rəhbərləri Azərbaycan Respublikasının qanun-vericiliyində müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyırlar.
Dövlətin orta müddətli maliyyə siyasətinin mühüm tərkib hissəsi kimi ölkənin sosial-iqtisadi inkişaf konsepsiyasına və proqnoz göstəricilərə uyğun şəkildə hazır-lanan gələn ilin büdcə sənədi bir sıra geniş miqyaslı tədbirlərin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur. Bura ilk növbədə, büdcənin iqtisadi mexanizmlərə təsir imkanlarının gücləndirilməsi, qeyri-neft sektorunda məşğulluq səviyyəsinin yuksəldilməsi, regi-onların, xüsusilə dağ və sərhəd rayonlarının inkişaf konsepsiyasının reallaşdırıl-ması, yoxsulluğun aradan qaldırılmasına maliyə dəstəyinin təmin edilməsi daxildir.
Bütövlükdə isə, növbəti ilin büdcə-vergi siyasəti daha əhatəli tədbirlərin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur. ÜDM-nin strukturuna uyğun büdcə gəlirlərinin artımı-na nail olmaq, qeyri-neft sektorunda büdcə gəlirlərinin yığım əmsalını yüksəltmək, xərclərin investisiya yükünü artırmaq və sosial yönümlüyünü təmin etmək həmin tədbirlərin heç də tam olmayan siyahısıdır. Budcə kəsirinin inflyasiya yaratmayan mənbələr balansına maliyyələşdirilməsini davam etdirmək, yanacaq-enerji sekto-runda maliyyə intizamını gücləndirmək və qarşılıqlı ödəməmələr probleminin həlli məqsədi ilə büdcədən dolayı dotasiyaların verilməsi, ixracyönümlü məhsul isteh-salının həvəsləndirilməsi ilə bağlı işlər də bu qəbil tədbirlər sırasında olacaq. Belə ki, 2010-cü ilin büdcə-vergi siyasətinin mühüm xarakterik cəhətlərindən biri də regionlar arasındakı mövcud uyğunsuzluğun aradan qaldırılması ilə bağlı həyata keçiriləcək tədbirlərlə əlaqədardır.Regionlararası inkişafı tarazlaşdırmaq və işgü-zar fəaliyyəti həvəsləndirmək üçün vergi güzəştləri tətbiq olunacaq, mənfəət ver-gisinin dərəcəsi aşağı salınmıqla yanaşı, bu tədiyyə növü region və sahələr üzrə diferensiallaşacaq, ölkənin coğrafi mövqeyindən səmərəli istifadə etmək üçün nəqliyyat vasitələrinə tətbiq olunan yol vergisinin məbləği azaldılmaqla yanaşı, onun hesablanması qaydası daha da sadələşdiriləcək.
Bununla yanaşı, sahibkarlığın inkişafını stimullaşdırmaq məqsədi ilə sadələşdi-rilmiş sistem üzrə vergiyə cəlb olunan dövriyyənin daha da genişləndirilməsi və həmin verginin ödəyicilərinə əlavə güzəştlərin tətbiqi də büdcə paketinə daxil edi-lən tədbirlər sırasındadır.