Cumhuriyet bassavciligi

Besiktas Adliye binasinda bulunan adli emanet deposunda muhafaza edildigi yapilan

kesifte gortilmtisttir. El bombasi govdelerinin ilk bulundugu haldeki gbrtintimleri, olay

yerinde ve malzemeler tasnifi sirasinda qekilen kamera gbrtinttilerinde gortilmektedir. "

53, COMP - B LOT govde, FUZE M 204 Al - LS - 2 - 95 3 - 53 masa numarah

mtihimmat konusundaki "inceleme tutanaginda bu masa ve bu gbvde yok, nereye kayboldu

hangisiyle yer degistirdi? " sorusu hakkinda,

"Sbz konusu el bombasi, Olay tutanaginin 2/e maddesinde, ftinye grubu "FUZEM204Al

- LS - 2 - 95 3 - 53" olarak ve gbvde tizerinde "53. COMP-B LOT" seklinde olay

yerinde okunabildigi sekliyle yazilmistir. Ayni el bombasi inceleme safhasinda ftinye grubu

ve gbvde birbirinden ayrdarak, gbvde hsmi inceleme raporunun 14. maddesinde

"GRENADE HAND FRAG M26 5-53 COMP B LOT LS-14-142" olarak yazdmis, olay

tutanaginin 2/dmaddesinde 2 (iki) adet olarak belirtilen "FUZEM204 Al LS-2-64 12-52"

ftinye grubu inceleme raporunun 7. maddesinde 3(tiq) adet olarak belirtilmis, ancak

burada aym seriden 3 adet olarak belirtilen ftinye grubundan l(bir) adedinin olay

tutanaginin 2/e maddesinde l(bir) adet olarak belirtilen "FUZEM 204 A1 - LS - 2 - 95 3

53" numarah ftinye grubu olmasi gerektigi tespit edilmistir. (Buradaki karisiklik

(inceleme raporunun yazilmasi sirasinda yapilan bir yanh§hktan kaynaklanmis oldugu

403 / 2271

•V

degerlendirilmektedir) sldytta da belirtilmistir. Ancak sbz konusu ftinye grubunun imha

bncesi gortintti ve imha sonrasi fotograflan mevcut olup, bu durum nitelik ve sayisal

olarak mevcutdurumu ethlememektedir. "

COMP - BLOT govde FOZE M204 Al LS - 2 - 64 12- 52 masa numarah mtihimmat

konusundaki "Olay tutanaginda olmayan 'i. masa inceleme raporuna nereden girdi,

hangisiyle yer degistirdi? bu gbvde nereye kayboldu? "sorusu hakkinda,

"Sbz konusu olayda, ABD imali M26 model savunma tipi el bombalanndan 3 adet

bulunmus, bunlardan 2adeti olay tutanaginin 2/d maddesinde "2adet hah renkliftinye ve

ma?a grubu takih, masa kisminda FUZE M204 Al - LS -2 64-12-52 ibareleri bulunan,

gbvde kisminda COMP-B LOT ibareli el bombalan "seklinde gbvde tizerindeki ibareler

olay yerinde okunabildigi kadar yazdmis, 3. ABD imali M26 el bombasi ise olay

tutanaginin 2/e maddesinde " i adit hah renkli. ftinye ve masa grubu takih, masa

kisminda FUZE M204A1-LS 2-95 3-53 ibareli, gbvde kisminda sari renkli 53 COMP-B

LOT ibareli el bombasi" olarak gbvde tizerindeki ibareler olay yerinde okunabildigi kadar

yazdmis, inceleme safhasinda ftinye gruplan ve gbvdeler birbirinden aynlarak, 3 adet

ABD imali M26 model el bombasinm gbvdeleri, inceleme raporunun 14. maddesinde "1

adet tizerinde GRENADE HAND FRAG M26 5-53 COMP B LOT LS 14-142 ibaresi

bulunan el bombasi govdesi" ve 15.maddesinde "2 adet GRENADE HAND FRAG M26

5-53 COMP BLOT LS-14-107 ibaresi bulunan el bombasi govdesi" olarak, ftinye gruplan

ise olay tutanaginin /.maddesinde "3 adet masa tizerinde FOZE M204 Al LS-2-64 12-52

aym seri numarah el bombasi ftinye grubu" seklinde belirtilmistir. (Ancak burada 3adet

olarak belirtilen masa grubunun 2 adet olmasi, 3. masa grubunun olay tutanaginin 2/e

maddesinde bir adet olarak belirtilen FUZE M204A1-LS-2-95 3-53 numarah ftinye grubu

olmasi gerektigi degerlendirilmektedir. Burada bir karisiklik tespit edilmistir.) Buradaki

yanlislik aym el bombalan ile ilgili iki ayn slayta iliskin degerlendirmede aqiklanmistir.

Sonuq olarak tiq adet ABD menseh, M26 Model el bombasi ele geqirilmis, olay

tutanaginda bunlardan iki adedininftinye grubundah ibareler aym, bir adedifarkh ibareli

ancak inceleme raporunda ftinye gruplan yazihrken tiq adedi de aym ibareli seklinde

belirtilerek, olay tutanaginda belirtilen bir adet ftinye grubunun ibareleri inceleme

raporunda yazilmamistir."

GRANADE HAND FRAG M26 5 - 53 COMP B- LOT LS 14 - 142 govde numarah

mtihimmat konusundaki "inceleme raporunda var onun disinda hiq bir yerde yok!

Nereden qikti? Nereye kayboldu? "sorusu hakkinda,

"Sbz konusu el bombasi, Olay tutanaginin 2/e maddesinde "...gbvde kisminda 53 COMP-B

LOT ibareli el bombasi" seklinde. olay yerinde okunabildigi kadar yazdmis, inceleme

safhasinda aym el bombasinm gbvde ve ftinye grubu birbirinden ayrdarak, inceleme

raporunun M.maddesinde GRANADE HAND FRAGM26 5- 53 COMP B- LOT LS 14 -

142 olarak belirtilmistir."

HGR DM 41 SPLiTTER COMP - B - LOS FMP 16 govde numarah mtihimmat

konusundaki "Olay tutanaginda olan, inceleme raporunda sadece govdesi olan bu

materyal nereye kayboldu? Hangisiyle yer degistirdi? "sorusu hakkinda,

"Sbz konusu el bombalan, ftinye gruplan gbvdeye takih durumda bulunmus, Olay

tutanaginin 2/b maddesinde gbvde numaralan HGR DM 41 SPLITTER COMP-B LOS

404/2271

FMP-16 seklinde, sadece gbvde tizerindeki ibareler yazdmis, funye gruplan yazdmamis

(Gbvde hsimlan ile ftinye gruplan irtibatii oldugu iqin), inceleme safhasinda ftinye

gruplan ve gbvdeler birbirinden ayrdarak, inceleme raporunun 8. maddesinde HGR-Z

DM-72 LOS FMP-16 olarakftinye grubu, 16. maddesinde de HGR DM 41 SPLITTER

COMP-B LOSFMP-16 olarakgbvde hsimlan belirtilmistir. "

RFX, LI govde, FUZE M2, LOT FJZ- 2 - 286 NOV 1953 ma§a numarah mtihimmat

konusundaki "Olay tutanaginda olan inceleme raporunda sadece govdesi olan bu

materyal nereye kayboldu? Hangisiyle yer degistirdi? "sorusu hakkinda,

"Sbz konusu el bombasi, ftinye grubu gbvdeye takih durumda bulunmus, olay tutanaginin

2/g maddesinde ftinye grubu FUZE M2, LOT FJZ- 2 - 286NOV 1953 olarak, gbvde hsmi

RFX LI olarak, olay yerinde okunabildigi sekliyle yazdmis, inceleme safhasinda ftinye

grubu ve gbvde birbirinden ayrdarak ve aletlerle daha detayh incelenerek, inceleme

raporunun 6.maddesinde FUZE M204 Al LOT FJZ-2-286 NOV 1953 olarakftinye grubu,

12. maddesinde RFXLI1 olarakgbvdehsmi belirtilmistir. "

Oktay Yildinm'in sunumundaki "Toplam 35gbvde 36 masa, ancak uygun olarak 1gbvde

19 masa bulundugu "iddiasi konusunda ve sonu9 olarak,

"iddia edildigi gibi "Var oldugu iddia edilen, kaybolan, doguran, esrarengiz bombalar"

bulunmayip belirtilen yerde 27 el bombasi bulunmus, 27 el bombasi olay tutanaginda

belirtilmis, 27 el bombasinm incelemesi yapilmis, sadece bulunan 3 adet M26 model el

bombasinmftinye gruplannin 2 adedi ayni, bir aded farkh numarah iken inceleme raporu

yazihrken bir karisiklik veya yanhshk yapilarak, 3 aded de ayni numarah yazilarak I adet

ftinye grubunun numaralarmm belirtilmemis oldugu, ilgili Mahkemenin karan tizerine, bu

el bombalanndan 18 adet MKE el bombasi ile 2 adet ABD imali el bombalannin gbvde

iqerisindeh patlayici maddeleri ileftinye grubundah kapstilleri patlatdarak imha edilmis,

20 el bombasi govdesi ile 20 adet kapstilleri patlatdmis ftinye grubu adli emanette

muhafaza altina ahnmis oldugu, 4 adet DM 41 el bombasi ile 3 adet M26 model el

bombalannin patlayicdan gbvde iqerinde presli oldugundan, 7 adet el bombasinm

gbvdeleri ile birlikte tamami ve bu el bombalanninftinye gruplanndan sbktilen kapstilleri

imha edilmis, kapstilleri sbktilmtis 7 adet ftinye grubunun adli emanette muhafaza altina

ahnmis oldugu, gbrtilerek tespiti yapilmistir "denilmistir.

Stileyman Esen Mtidafii Av. Mehmet Ener'in, "Mahalli Mahkemeye 2007/1536

sorusturma esash gelen dosyadan 455 sayfahkfatokopide, Bombalann mensei ve protokol

numaralan benzerlikleri ile bombalar standart disina qikanhp iqine kimi zaman

Cumhuriyet gazetesine atdan gibi zarar vermeyecek fakat ses getirecek sekilde dumansiz

barut konularak atdmasi ve kimi zaman RNX (RDX'in kastedildigi degerlendirilmistir)

gibi bldtirticti maddeler konulup bltimctil tesiri arttinlmis hale getirilmis sekilleri

vardir... "

"Mahkemenizdeh dosyada bulunan 15.05.2006 giinlti Bomba uzmanlanmn inceleme

raporunda 5.5.2006 tarihinde Cumhuriyet gazetesine atdan M204A2 KF MKE 91 12-77

nolu El bombasi NATO standardi el bombasidir. Yalmz bu el bombasi iqinde

TNT+Dumansiz barut kansimi oldugu tespit edilmistir. Dumansiz barutun eklenmesi el

bombasinm kullamm amacini belirlemehe bnemlidir. Tiph dosya iqinde bazi saniklann

405/2271

ifadesinde belirttikleri "Siz bombayi atacaksimz fakat insanlara zarar vermeyecek"

dtistincesindeh hedefamaci gibi... "

"istanbul Cumhuriyet savcihgindan gelen Omraniye ve Eskisehir'de yakalanan el

bombalannin kullamm amacina gbre TNT+RDX gibi patlayicdann kansimi da oldugu

gortilmektedir. Mahkemeniz dosyasi ile istanbul Cumhuriyet savcihgi sorusturmasi

dosyasimn birlikte incelenmesi el bombalannin MKE tarafindan K.K.K hgina teslim

edildigi gibi standardinda kullandmayip, elde edilmek istenen amaca gbre iqine bazen

dumansiz barut bazen de RDXgibi kath konulup kullanddigini ve her iki dosya arasindaki

irtibati... "seklindeki anlatimlan konusunda,

"Cumhuriyet gazetesine atdan ve patlamayan birinci ve ikinci olaydah elbombalan, MKE

imali savunma tipi elbombalan olup, gbvde iqindeki ana patlayici madde TNT ve standart

agirhgi 40 gr.dir. Birinci ve ikinci olaylarda kullamlan el bombalanndah patlayici

maddenin yapilan kimyasal analizlerde TNT+Dumansiz barut olduklan ve agirhklannin

40'ar gr. olduklan inceleme raporlannda gortilmektedir. Bu durumda sbz konusu el

bombalanndah patlayici mihan standart agirliklarinda oldugu gibi 40 'ar gr. olduklan

dtistintiltirse, mevcut TNT patlayici maddelerinden bir hsmi eksiltilerek yerine dumansiz

barut katildigi anlasilmaktadir. TNT dumansiz baruta gbre daha gtiqlti bir patlayici madde

oldugundan bir miktar TNTyerine dumansiz barut kullandmasi nedeniyle, patlama aninda

bombamn standart ethsinden daha az eth yapabilecegi degerlendirilmektedir"

denilmistir.

Mahkeme tarafindan sorulan hususlann bir kismina diger boltimlerde cevap verildigi

belirtilerek ozet olarak,

istanbul Omraniye'de ele ge9en el bombalan ve ilgili par9alan konusunda, konu

hakkindaki onceki a9iklamalara ilave olarak "...Nemlenme hususu ozelligi kaybettiren

faktbrlerden sadece birisi olabilir. Nemlenme birqok kimyasal maddenin bzelliginin

degismesine neden olan bir etkendir, ancak bu noktada maruziyet fahbrti

degerlendirilmelidir. El bombalan dahil ttim mtihimmat, hs sartlan, yagmur, sicak

havalar vb. her ttirlti ortamda cereyan eden bir muharebede kullamm iqin uretilmektedir.

El bombalarmda ilgili resimlerde de gbrtildtigti tizere, birincil ytiksek gtiqlti patlayiciyi

iqeren tapanin uq hsmi bogumlanmistir ve tizerinde kirmizi bir izolasyon amaqh kimyasal

madde ile boyanmistir, tapa tist hsmindah kapstil ise muhafazah kapah ktiqtik bir metal

kutudur. Uzun ydlar su altinda kalma gibi bir durum sonucu olusacak korozyon ile metal

hsimlarm eriyerek iqlerindeki patlayici kimyasahn dogrudan suya maruz kalmasi durumu

hariq uzun ydlar boyunca bir mtihimmatin patlayici bzelligini koruyacagi

degerlendirilmektedir.

Bugtine kadar edindigimiz tecrubeler isiginda, zaman zaman yurt ytizeyinde Kurutulus

Savasi muharebelerinin yasandigi Afyon, Canakkale. Gtimtishane gibi illerde karsdasdan

sbz konusu doneme ait mtihimmatin, asm paslanma ve korozyon nedeniyle tizerindeki

hiqbir isaret ve markalamamn ohmamadigi mtihimmat da dahil olmak tizere patladigi,

evsaf ve ozelliklerini koruduklan mtisahede edilmektedir. Bunun yaninda literattirde;

karsdasdan bir patlayici maddenin "her an patlayabilecegi" kabul edilmekte ve tamamen

yok edildigi gbrtiltinceye kadar emniyet tedbirlerinin uygulanmasina devam edilmektedir.

406 / 2271

Gbvdenin paslanmasimn, korozyon seviyesine ulasip, gbvdede delik aqdmasi haricinde

(uzun bir donem ve qiplak halde toprak altinda gbmtilti olma durumu gibi bir durumda

gerqeklesebilir) iqindeki ana imla dolgusuna bir etkisi olmayacagi degerlendirilmektedir.

Aynca incelenen bazi el bombalarmda kbr tapanin plasdk contasimn yerinde oldugu, bu

durumun muhafaza bzelligini artirdigi degerlendirilmektedir.

Bir patlayici madde imha uzmani tarafindan veya Kriminal laboratuarlarda ftinye

kimyasahna ulasmak amaciyla iqinin aqihp, kimyasal maddenin qikardmasi ve bu

maddenin laboratuardah cihazlar ile tetkike tabi tutulmasi uygun degildir. Birincil ytiksek

gtiqlti patlayicdar hassastirlar, darbe ezme, dtistirme, isiya maruz birakma, aleve maruz

kalma, statik elektrik gibi etkenler, hmyasahn tetiklenmesine neden olabilir. Ftinyelerin

qahsip qahsmayacaginin tespiti ancakdeneme ile mtimktin olabilir. "

Govde i9inde patlayici olup olmadigi, ozelligini yitirip yitirmedigi konusunda, incelenen

her bir delilin durumunun aynca raporlandigi belirtilerek "... iqindeki ana imla hakh dolu

olan el bombalannin, aqihp iq hsmi gbrtintir hale getirilerek yapilan fiziki

incelemelerinde, az bir miktar ele dbkulmek suretiyle genel fiziki durumlari incelenmis

olup toz, kahp veya grantil halde bulunan ana imla dolgularimn, bugtine kadar

edindigimiz tecrtibeler isiginda patlayici niteliklerini korudugu kanaatine vardmistir.

incelenen el bombasi govdelerinin ana imla dolgularimn, saridan kahverengiye degisen

renk tonlan itibariyle TNT olduklan degerlendirilmistir. Dosya kapsaminda laboratuar

analiz sonuqlannda kimyasallann ne olduguna iliskin raporlar mevcuttur. "

El bombalannin depolanma kosullannin uygun olup olmamasi durumunun bomba ve

ftinyelere olan etkisi, patlayici ozelligine yonelik etkisi, ftinyesi takih el bombasina harici

etki ve dis mtidahale olmadan patlayip patlamayacagi konusunda, "Tapasi takih bir el

bombasi dort durumda infidak edebilir; Birinci durum, fonksiyonu ile qahstirmak yani pimi

qehp bombayi atma islemidir. Oretim hatasi yok ise atesleme zinciri baslayarak el

bombasi infilak eder. ikinci durum pimin kazaen qekilip atesleme zincirinin baslamasi,

Oqtincti durum tapasi takih bir el bombasinm isi ve sok ethsine maruz birakilmasi

suretiyle kendiliginden infidahdir. El bombasi tapasinda bulunan kapstil ve gecikmeyi

saglayan payroteknik madde, birincil ytiksek gtiqlti patlayicdan ihtiva eden ftinye hsmi ve

gbvde iqindeki ana imla hakh olmak tizere ttim patlayicdar kendi kimyasal bzellikleri

ddhilinde isi ve soka reaksiyon gbstereceginden, bu maddelerden herhangi biri reaksiyona

girerek kendiliginden infilak edebilir ve bomba ttimtiyle infilak edebilir. Dordtincti durum

sempadk infidaka maruz kalan bir el bombasinm infidahdir. Sempadk infidak; Ilave imla

hakh ile yerinde tahrip ybnteminde oldugu gibi, bir baska patlayicinm infilah sonucu

olusan termal ve basinq ethsinin bir digerini tetiklemesi, reaksiyona sokmasidir. Veya aym

bombamn oldugu haliyle bir baska bomba dtizeneginde ana imlahakh olarakkullandmasi

suretiyle de infilak saglanabilir. "

Ftinyesi olmayan veya ftinyesi 9ikardan el bombalannin dis mtidahale olmadan patlayip

patlamayacaklan konusunda "Tapasi qikanlmis bir el bombasi ise; Mekanik veya

elektrihi kapstil kullanarak hazirlanmis bir atesleme dtizenegi ile, Uygun bir tapa temin

edilerek irdbatlamak suretiyle, Sempadk infilak ile veya gbvde iqindeki ana imla hakhmn

haricen isi ve soka maruz kalmasi nedeniyle, patlayici ana dolgusunun isiya reaksiyon

vermesi suretiyle infilak edebilir. "

/^^M^ ' 407/2271

Bomba ftinyesinin insan eli ile kesilerek masadan ayrilmasimn mtimktin olup olmadigi,

yapdabiliyorsa bu islemin nasil yapildigi, bu esnada patlamamn olup olmayacagi, bu

kesme isleminin yapilan incelemelerde stirekli yapilip yapdmadigi, kesilen ftinye giri§inin

tekrar dtizeltilerek kullanihp kullamlamayacagi. boyle bir durumda patlamamn olup

olmayacagi konusunda, "El bombalarmda tapa komplesinin uq kisminda bulunan

detonator hsmi (MKE imali tapalarda gri renkli, silindirik yapida altiminyum gbvde) tapa

ana gbvdesine, makine sihmi ile bogumlanmis vaziyettedir. Bu bogum noktasindan, gbvde

eksenine yatay hareketlerle ve yavas yavas saga sola hareket ettirildiginde, altiminyum

gbvde uq hsmi esneyerek, delik genislemekte ve gbvdeye sihm yerinden gevseyebilmekte

ve yerinden qikanlabilmektedir. Bunu yerine ftinyenin zarfi ince oldugundan pense, qah

gibi aletler ile bogum yerinden kesilmesi de mtimktindtir. Bu hsim kesildiginde ana

gbvdede bulunan kapstiltin ve devamindaki payroteknik madde disinda patlayici bzellikte

malzeme kalmayacagindan tehlikeyi azaltir.

Bu islem esnasinda, ftinye iqinde patlayici dolgusunun basladigi yere (ytikstik hsmi) bir

basing uygulanmasi durumunda patlama meydana gelebilir. Titiz ve hassas qahsma

gerehirir. Patlayici madde imha uzmanlannca veya bomba uzmanlannca yapilmahdir. Bu

hsim qikarddiktan sonra uq hsmi aqik olmayacak sekilde bantlamak, stropor kbptik gibi

bir malzeme iqine koymak gibi basit uygulamalar ile ftinyeyi alev, isi, stadk elektrik gibi

harici ethlere karsi koruyacak tedbirler ahnmahdir.

Sikhkla uygulanan bir metoi degildir, ancak tahrip metotlanndan, ozellikle yerinde tahrip

tekniginde uygulanan ilave imla hakh ile tahrip metodunda malzemenin btittinltigti

kaybolacagindan, tizerindeki yazi marka vb. ifadeler kaybolacagindan, aksamlar

kaybolabileceginden boyle bir yontem kullamlmasina ihtiyaq duyulmaktadir. Delil

btittinltigtinti teknik olarak mtimktin oldugunca koruma gayred nedeniyle, riskli olmakla

beraber boyle bir yontem izlenebilir. Bu sekilde yapilmasi hususunda bir mecburiyet

bulunmamakta birlikte Bomba Uzmamn inisiyatifinde olan bir husustur.

Kesilen funyeler ancak ftinyenin patlayici maddenin dolduruldugu yere kadar kesilebilir

(ytikstik hsmi), bu noktadan asagiya kesmeye qahsmakftinye iqindeki birincil ytiksek gtiqlti

patlayiciyi infilak etdrebileceginden tehlikelidir. Bu hsmin ytizeyine saniyeh fitili

bantlamak veya elle modifiye ederek tekrar tapa uq hsmina yapistirmak vb. suretle tehar

kullandabilir. Ana dolgu maddesi bir sekilde bosalmadigi, su qamur vb. ortamlarda uzun

stire kalarak korozyona ugramadigi, akmadigi durumlarda tekrar kullandabilir

bzelliktedir.

Birincil ytiksek gtiqlti patlaywilar alev, darbe ve hvilcima, stadk elektrik gibi dis etkenlere

oldukqa hassas olduklarmdan, iqinin komple qikardarak tekrar kullamlabilmesi teknik

olarak mtimktin degildir. Patlayici uzmanhgi alaninda da ftinyelerin iqinin bosaltdmasi

gibi bir uygulama da yoktur. Nitekim qikarma esnasinda infilak meydana gelebilir. Aynca

miktar olarak qok dtistik miktarda oldugundan mantikh bir islem degildir. Birincil ytiksek

gtiqlti patlayicdar hassasiyetleri nedeniyle tiredciler tarafindan tahrip kahplan gibi kahp

haline getirilmis bir tirtin olarak tasarlanmamaktadir. Ftinye, detonator veya tapa

aksamlannda, el bombasi tapasimn ftinye kisminda oldugu gibi ktiqtik kaplar iqindedirler.

Atesleme zincirinin en onemli patlayicisi konumundadirlar. Bu tip bulgular ile

karsdasilmasi durumunda Savcihk veya Mahkemelerden karar almak suretiyle imha

edilmesi yaygin olarak kullamlan ve hayati aqidan kullandmasi gereken bir ybntemdir.

408 / 2271

Ftinye ayrddiktan sonra tapanin pimi qehlerek atdmasi suretiyle fonksiyonu ile

patlatdmasi durumunda kapstiltin patlama sesi duyulur, payroteknik madde yanar ve bu

hsimda tamamen etkisiz hale getirilmis olur. Bir kum torbasi arkasinda, bir duvar vb.

stitre gerisinden bu islem yapilabilir, herhangi bir stitre vb. yok ise vticuttan mtimktin

oldugunca uzaga atdmasi yeterli emniyeti saglar. Gbvde komple paralanmamaktadir.

infilak gbvde iqinde meydana gelmektedir.

El bombasi tapalannda, ana imla hakkmin infilak ettiren, atesleme zincirinin (explosive

train) asil elemani ftinye hsmidir. Ftinye 5-15 mmesafede basinq ve parqa tesiriyle etki

etmektedir. Ana imla hakkmin infilah iqin gereken btiytik bir sok ve isi tirettiginden en

tehlikeliparqadir."

El bombalannin imha islemlerinin 2007-2008-2009-2010 yillarmda o anda mevcut

mevzuat incelenerek farkhhk gosterip gostermedigi konusunda, "Belirtilen yillarda el

bombalannin imha islemlerinde uygulanan prosedtirde birfarkhhk bulunmamaktadir. "

Yapilan imha islemlerinin govde ve ftinye birlikte iken mi yapildigi yoksa ftinye ve govde

ayrdarak mi yapildigi konusunda "Tahrip islemlerinde; esas tahrip edilecek nesnenin

atesleme mekanizmasim (el bombalarmda tapa), uzaktan kesme, hrma, qikarma islemi

yapdamiyorsa mevcut yapisinm kurcalanmadan, en hsa stirede yerinde (Literattirde

atdmis patlamamis muhimmatta qevre sartlan elverdigi stirece yerinde tahrip-blow in

place bnerilmektedir) veya uygun biralana gbttirtiltip tahrip edilmesidir.

El bombalarmda tapa gbvdeye el sihmi olarak (hand tight) vidalanarak tutturulmus ayn

bir aksam oldugundan, zorlamamaksuretiyle qikanlmasi mtimktindtir. Cikarma esnasinda

risk ahnmaktadir. Ancak bu risk bir uzman tarafindan ahnabilecek bir risktir. Bir el

bombasinm ttim aksamlan gbz ontine ahndiginda; en hassas aksami tapasidir ve tapanin

qikanlmasi, literattirde "baslatici ile patlayici maddenin birbirinden ayrdmasi" olarak

anilan bir islem oldugundan emniyeti artirir. Ftinye ve gbvde birbirinden ayrddiginda,

ftinyenin ana imla hakkini patlatma riski azalir, kazaen veya qevresel sartlar nedeniyle

meydana gelebilecek bir patlamada ftinyenin infilah ana imla dolgusunu

ateslemeyeceginden etki sadece ftinyenin patlamasiyla olusacak ethdir. Her iki durum da

tehlikeli olmakla beraber hyaslandiginda sadece tapanin infilah yeglenecek bir

durumdur.

Tahrip (imha) faaliyeti, tahrip kahbi kullanarak bir nesneyi tahrip etmek, yok etmekolarak

algdanmamahdir. Ttim islemler; Mevcut patlayici miktan, Tahrip iqin kullamlacak ilave

patlayici miktan, Muhtemel etki alani, Tahliye edilmesi gereken alan, Stitre olarak

kullanilabilecek bir olanin olup olmamasi, yoksa stitre hazirlanmasi veya en yakin stitreye

olan mesafeye gbre infilak aninin (safe seperation time) hesap edilmesi ve buna gbre

tahrip mekanizmasinin hazirlanmasi, Cevresel sartlar (nehir, dereyatagi, deprem bblgesi

olma durumu), Yol durumu (gerektiginde trafigin durdurulmasi), Hava durumu (yogun

bulutlu havalarda infilak sonucu olusan sesin havanin odak etkisi nedeniyle daha uzaga

ulasacagi kabul edilmektedir), Yakinda meskun bir mahal, yayla, otlak, qoban ve hayvan

stirtileri gibi ethlenebilecekyer, insan veya hayvan bulunup bulunmamasi (halkin korku ve

endiseye kapdmamasi aqisindan bilgdendirilmesini gerektirir), Bblgenin tizerinde

havayolu faaliyetinin olup olmamasi, infilak zamam gibi birqok faktbrun

degerlendirilmesini gerektiren veprosedtirleri olan, hesaba dayah teknik bir islemdir. Bu

anlamda, ttim ethleri hesaba katacak olan uzmanin degerlendirmesi esas olup uygun

409/2271

kamuya ait sivil veya askeri herhangi bir alanda tahrip islemi yapilabilir. Nitekim

uygulamada, mtihimmat veya patlayici maddenin naklinin riski artirdigi

degeriendirildiginde, yasal izinler ddhilinde ve mtilki ve adli makamlan bilgilendirmek ve

onaylan almak suretiyle en yakin uygun bir alanda, genellikle tas ocagi gibi yerlerde,