Darsning maqsadi
beriladi. XususIy korxona
Yüklə 188,95 Kb.
|
| beriladi.
XususIy korxona Tashkil etiladi va boshqariladi: bir jismoniy shaxs tomonidan Nizom jamg‘armasi: Tashkil etish hujjatlari: Hamkorlarni jalb etish: Soliqqa tortish: mumkin emas soliqlarni korxona to‘laydi minimal nizom o‘lcham mavjud emas FAOLLASHTIRUVCHI SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 1. Yuqoridagi infografikada keltirilgan xususiy korxonaning qaysi belgisini eng ahamiyatli deb hisoblaysiz? 2. Agar siz o‘z tadbirkorlik faoliyatingizni tashkil etmoqchi bo‘lsangiz xususiy korxonaning qaysi jihatlari sizga ma’qul keladi? 3. Siz o‘zingiz bilgan xususiy korxonalar to‘g‘risida misollar keltiring. XUSUSIY KORXONA TUSHUNCHASI Ayrim tadbirkorlar o‘z faoliyatining miqyosiga emas, balki uning mustaqil ekanligiga katta e’tibor qaratadilar. Chunki boshqarish, xo‘jalik qarorlari chiqarish va daromadni taqsimlashdagi mustaqillik tadbirkorning manfaatlariga to‘liq mos kelishi mumkin. Bunday holatda tadbirkorlikning xususiy korxona shakli har tomonlama muvofiqdir. Mulkdor yagona jismoniy shaxs tomonidan tuzilgan va boshqariladigan tijoratchi tashkilot xususiy korxona deb e’tirof etiladi. Xususiy korxona tadbirkorlik subyektlarining tashkiliy-huquqiy shaklidir. O‘zbekiston Respublikasining 2003-yil 11-dekabrdagi 558-II-sonli «Xususiy korxona to‘g‘risida»gi qonuni, 3-modda 31 Xususiy korxona yagona mulkdor tomonidan tuziladi. Mulkdor xususiy korxonaga tegishli mol-mulk beradi va uning ustavini tasdiqlaydi. Xususiy korxona ta’sischisi faqat jismoniy shaxs bo‘ladi. Bu bir shaxs tomonidan yaratilgan tashkilot bo‘lib, biznes faoliyati ta’sischining o‘z mulklari asosida amalga oshiriladi. Siz mamlakatimizdagi xususiy korxonalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlarni osongina ajratib olishingiz mumkin. Chunki mazkur mahsulotlarning ishlab chiqaruvchisi to‘g‘risidagi ma’lumotda firma nomidan keyin «xususiy korxona» degan so‘z yoki «XK» abbreviaturasi yozilgan bo‘ladi. XUSUSIY KORXONANING XUSUSIYATLI JIHATLARI Xususiy korxona faoliyatining o‘ziga xos jihati shuki, u boshqa ta’sischilarning aralashuvisiz, bir kishining yagona rahbarligi ostida amalga oshiriladi. Xususiy korxona mulkdori korxonani rahbar sifatida yakka boshqaradi. E’tiborli jihati, xususiy korxona faoliyatiga boshqa ta’sischilarning aralashuvi man etilsa-da, mazkur xususiy korxonaning boshqa korxonalar faoliyatida ishtirok etishi ruxsat etilgan. Xususiy korxona qonun hujjatlarida belgilangan tartibda boshqa yuridik shaxslarning muassisi bo‘lishga yoki ularning ustav fondida o‘zgacha tarzda ishtirok etishga, vakolatxonalar ochishga va filiallar tuzishga haqli. O‘zbekiston Respublikasining 2003-yil 11-dekabrdagi 558-II-sonli «Xususiy korxona to‘g‘risida»gi qonuni, 9-modda Xususiy korxona yagona jismoniy shaxs tomonidan tashkil etilgani uchun uning ustav fondi ulushlarga bo‘linmaydi. Shuningdek, ustav fondining hajmini mulkdorning o‘zi belgilaydi. Agar siz xususiy korxona ochmoqchi bo‘lsangiz, uning ustav fondiga pul, qimmatli qog‘ozlar, pul bilan baholanadigan boshqa mol-mulk yoki mulkiy huquqlarni kiritishingiz mumkin. Bunda xususiy korxonaning ustav fondiga kiritadigan mol-mulkingizni mustaqil baholash huquqiga egasiz. Oilaviy korxonalar singari soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni to‘laganidan keyin xususiy korxona mulkdori ixtiyorida qoladigan foyda summasiga soliq solinmaydi. 32 Xususiy korxona mulkdori korxonani rahbar sifatida yakka boshqaradi, korxona nomidan ishonchnomasiz ish ko‘radi, uning manfaatlarini ifodalaydi, xususiy korxonaning pul mablag‘larini hamda boshqa molmulkini tasarruf etadi, shartnomalar, shu jumladan mehnat shartnomalari tuzadi, ishonchnomalar beradi, banklarda hisobvaraqlar ochadi, shtatlarni tasdiqlaydi, korxonaning barcha xodimlari uchun majburiy bo‘lgan buyruqlar chiqaradi va ko‘rsatmalar beradi. O‘zbekiston Respublikasining 2003-yil 11-dekabrdagi 558-II-sonli «Xususiy korxona to‘g‘risida»gi qonuni, 14-modda XUSUSIY KORXONANING AFZALLIKLARI KAMCHILIKLARI Xususiy korxonaning yagona jismoniy shaxs tomonidan tuzilishi va boshqarilishi Xususiy korxonalar faqatgina jismoniy shaxslar tomonidan tashkil etilishi, yuridik shaxs uning mulkdori bo‘la olmasligi Xususiy korxona mulkdori korxonani rahbar sifatida yakka boshqarishi natijasida qarorlar qabul qilish tezligining oshishi Yuridik shaxs uning mulkdori bo‘la olmasligi natijasida qo‘shimcha mablag‘larni jamlash orqali korxonani kengaytirish imkoniyatlarini cheklab qo‘yilganligi Korxona rahbarining o‘zi vaqtinchalik bo‘lmagan taqdirda shu muddatga rahbarlik vazifasini boshqa jismoniy shaxs zimmasiga yuklash mumkinligi Xususiy korxona mulkdori korxonaning mol-mulki yetarli bo‘lmagan taqdirda korxonaning majburiyatlari bo‘yicha o‘ziga qarashli mol-mulk bilan qonun hujjatlariga muvofiq to‘liq javobgar bo‘lishi Soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni to‘laganidan keyin xususiy korxona mulkdori ixtiyorida qoladigan foyda summasiga soliq solinmasligi Korxona kasodga uchraganda barcha qarzlarni va boshqa to‘lovlarni ta’sischining o‘zi to‘laydi. Bu esa tadbirkorga cheklanmagan mas’uliyat yuklaydi Soliqqa tortishning umumbelgilan- gan va soddalashtirilgan soliq tizimi (yagona soliq to‘lovi)dan birini tanlash huquqiga egaligi Xususiy korxona egasiga korxonani to‘lig‘icha mulk majmuasi sifatida sotishi yoki hadya etishi yoxud uni tugatib, mol-mulkini alohida sotish huquqi berilganligi 33 BILASIZMI? O‘zbekistonda muvaffaqiyatli faoliyat olib borayotgan tadbirkorlik subyektlaridan biri – «Murad Buildings» kompaniyasi hisoblanadi. Mazkur kompaniyaning asosiy faoliyat yo‘nalishi o‘z ichiga ko‘p qavatli uylarni va ularga xizmat qiluvchi ijtimoiy infratuzilmalarni oluvchi turarjoy loyihalarini rivojlantirish hisoblanadi. Turarjoy majmualari yakka tartibdagi arxitektura konsepsiyasi bo‘yicha qurilib, turli darajadagi daromadga ega bo‘lgan keng omma uchun mo‘ljallangan. «Murad Buildings» kompaniyasi bino qurilishi jarayonining quyidagi barcha bosqichlarida ish olib boradi: obyektni loyihalashtirish, eskirgan binolarni sotib olish, ularni keyinchalik buzish va yangilarini qurish, sifat ustidan nazorat, sotish va sotishdan keyingi xizmat ko‘rsatish. https://www.goldenpages.uz/company/?Id=80592 BILIMINGIZNI SINAB KO‘RING! 1. Xususiy korxona tushunchasi nimani anglatadi? 2. Xususiy korxona kim tomonidan tashkil etilishi mumkin? 3. Xususiy korxonaning o‘ziga xos jihatlarini tushuntirib bering. 4. Xususiy korxona rahbari korxonani vaqtincha boshqarish imkoniyati bo‘lmagan holatda qanday yo‘l tutishi mumkin? 5. Soliqqa tortish bo‘yicha xususiy korxonaning qaysi jihatlari boshqa tadbirkorlik shakllariga o‘xshaydi? 6. Xususiy korxonada qanday mulkiy huquqlar mavjud? 7. Xususiy korxonaning tadbirkorlik shakli sifatida qanday kamchilik jihatlari mavjud? 8. Xususiy korxonada faoliyat natijalari bo‘yicha javobgarlik qanday tavsifga ega? 3 – Tadbirkorlik asoslar, 11-sinf 34 Egalari: har qanday jismoniy va yuridik shaxs, shu jumladan xorijiy fuqarolar. Bir jismoniy yoki yuridik shaxs tomonidan ham tashkil etilishi mumkin Nizom jamg‘armasi: Asos solish hujjatlari: Hamkorlarni jalb etish: Eng ko‘p ishtirokchilar soni: jamiyatning barcha a’zolari roziligi asosida nizom jamg‘armasiga ulush kiritish shartnoma 50 kishi va nizomi eng kam ish haqining kamida 40 baravari miqdorida Mas’ulIyatI cheklangan jamIyat Yüklə 188,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|