Divan-ü luğat-it tüRK


çörəklənmək: çuqmaqlanmaqka. çənbərlənmək. çözdürmək



Yüklə 8,02 Mb.
səhifə15/66
tarix03.06.2018
ölçüsü8,02 Mb.
#52477
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   66

çörəklənmək: çuqmaqlanmaqka. çənbərlənmək.

çözdürmək : yazturmaqka. yanıltmaq.

çözdürmək: saştürmaqka.

çözlüşmək : yazlışmaqka.

çözmək : saşmaqka:

çözməkka: yormaqka. yarmaq. ayırmaq. yasmaqka. dağıtıp yaymaq. açmaq. çəkərək uzatmaq. uzunluğuna çəkəmək.

çöztürməkka: gərdirmək. çəktirmək.

çözük : 1. çözülmüş. saşuqka. 2. sust.

çözülmək: ayrılmaq. sesinmək. saşlımaq. saşılməkka. saşülmək. uzanmaq. uzaymaq. sünmək.

çözülmək: yazılmaqka. yadılmaq. yayılmaq.

çözüşmək: yazışmaqka. açmaq. çıxarmaq. - yükləri arabadan yazışdıq. - yaydan kirişi yazış: çıxart.

çözüşmək: yazışmaqka. yayışmaq. kirişi, yayı açmaq, çəkmək.

çubuqlama: ağış, hərraclama, carlama işi. bu yolla satışda, qiyməti çox verən, malı alır.

çuh çuhka : atı yürütmək. azarlamaq üçün çıxarılan səs·.

çulbuşka: bulaşıq. - çulbuş iş.

çulımanka: 1. su qaynağı. 2. çulqalı, burşuq, çətin nə. - çulıman iş.

çulıqka : çulluq. övəyik böyükluqündə alacalı bir su quşu.

çulqa : çuqla (< çuq. tuq). çadır: çuvaş. çuqaş. bərtüka. arxalıq.

çulqalı : sar. sər. sarılı.

çulqamaq : ( lq < met > ql ) çuqlamaqka. toqlamaq. (< cuq. tuq: bağ). bağlamaq. buxcalamaq.

çulqamaq : çoğlatmaqka. çuqlamaqka. tuqlamaq. bağlamaq. sardırmaq. buxcalatmaq.

çulqka : cılq. cılıq. çulqa. çuqla (< çuq. tuq). teyxa. büsbütün. dibəlik. - çulq əsgürük: çuluq əsrük. cılıq sarhoş. bütün bütün sarhoş.

çulquyka : bir tərəfa çarpılmı. - çulquy əlik: əli çolaq. - çulquy etük: topuğu çarpıq ayaqqab.

çuluman ışka: zulum iş. içindən çıxılamayan iş. çəprəşiq iş.

çumılı bolmaqka: sıcaqtan qöz qararmaq.

çumquqka: çumuq. ayağı. başı qızıl. qanadında ağ tük olan qarqa. ala qarqa.

çumruşmaqka: dalışmaq. çimişmək.

çumturmaqka: çimdirmək.

çumurmaqka: çimirmək. suya daldırıp batırmaq.

çumuşluqka: yumuşluq. müstərah. ayaqyolu.

çumuşmaq : çimişmək. suya dalışmaq.

çunmaqka: yunmaq. yuğunmaq. yıxanmaq. bz.

çupanka : gizir. qöy böyüğünün (muxtarının) yamağı.

çuq <> çoq

çuqı çimi qılmaqka: çuğı çimi qılmaqka. hay küy salmaq.

çuqı : çoqıka. çaqı. gürültü. bağırtı. savaş.

çuqlamaqka : bağlamaq.

çuqlamaqka : < met > çulqamaq. tuqlamaq. (< cuq. tuq: bağ). bağlamaq. örtmək. buxcalamaq.

çuqlanka: qarluq böyüklərinnin adlarından.

çuqlanmaqka: (< cuq. tuq: bağ). çulqanmaq. bağlanmaq. heybələnmək.

çuqlatmaqka: tuqlatmaq. çulqamaq. buxcalamaq. sarıtmaq. - paltarlarıvı çuquqlat: bağlat, yığ.

çuqmaqka: sarmaq. sıxı bağlamaq.

çuqmaqlanmaqka: yılan çörəklənmək. çənbərlənmək.

çuqraqlanmaqka: paltar yiyəsi olmaq, qeyinmək.

çuqratmaqka: <> çoqratmaq. çağlatmaq.

çuqrışmaq : çıqrışmaq. bərkişmək. sərtləşmək. (# çıfrışmaq. çıqrumaq. çıvrışmaqka. yumşanmaq. gəvşəmək).

çuqşatmaqka: çuğşatmaqka. çuvşatmaqka. coğşatmaqka coşdurmaq. turşatmaq. əkşitmək. qaynatmaq. köpüklətmək.

çuqubarıka: ət palçığı. bota, güh, saxsı çamuru.

çuqul : çuğul. çuğul. çəngəl. cənqəl. sarmaş. şər kişi.

çuqullamaq : çuğullamaq. 1. içgərmək. birinin iç sözün başqasına çatdırmaq. - o məni bəyə içgərdi. 2. qoğulamaq. şikâyət edmək. yonqamaqka. yonqatmaqka. yanqamaq. yanıtmaq.

çuqullamaq : çuğullamaq. qırqatmaq

çuqulluq: çuğulluq. yonqaqka. yonqat. yanqa. yanıt. qoğut. şikâyət.

çuqunka : çuğunka. tökmə tünc, paxır, bürüş. - çoğın aşıc.

çuqur : çuxur. oprıka. obruq. oyruq. oğruq. dərə.

çuqur : çuxur. oyu (y <> r ) oruka. oyuq.

çuqurdanka: çuxurdan. uçurum. yaran. yarqan. yar.

çur çurka: heyvan saqılırkən sütün qabda çıxardığı səs.

çutur : çotur. kötü qılığ. bədəxlaq. - çotur kişi.

çuvacka : yuvac. çuvaşka. kərəkika. çadır. cacır. çaşır.

çuval : < çuqal (< çuq. tuq). tağar. tağarka. xurcun. xaral. tağarcıq. tulum. qapka.

çuvamaq6: yaymaq. boşaltmaq.

çuvaşka : çadır.

çuvlamaqka : çovlamaq. pörtəmək. pörtüləmək. çiğləmək. çiğ pişirmək.

çuvqa : cupqa. çuvaq. çupaq. çapuq. 1. yədək at. 2. qapac. qılavuz. başbuğ. qulabuğ. - qalın qolan çuvqasız olmaz.

çuvşamaqka : qaynamaq. köpüklənmək. qarnı yanmaq. əkşimək.

çuvşatmaqka : coşdurmaq. tuvşatmaq. turşatmaq. qaynatmaq. - çaxır tuvşatmaq. - sirkə qarnımı tuvşatdı.

çuvşatmaqka: çuğşatmaqka. coğşatmaqka coşdurmaq. turşatmaq. əkşitmək. qaynatmaq. köpüklətmək.

çuxurdan: çuxurdan. uçurum. oyuq yer. batlaq.

çü : çüka. şu. əmirdə (olumlu. olumsuz) bəkitmə bildirən bir ilgəç.

çübəkka : cocux cükü. çəkik.

çübür çəbürka: abur cubur. malın kötüsü. dəğərsizi.

çübürlənməkka: çüpürlənmək. geçi qıllanmaq. geçinin qılı bitmək.

çülükka : çürük. soluq. pozuq. - yini gözü çülükdü: başı gözü soluqdu.

çülükməkka : çürümək. soluqm. pozulmaq. soluğmaq.

çümçük : sərçə. səçəka. çıçalaq. quşqaç.

çümərük: çimərik. cimcilaq. suyua düşmüş. yaş. - çümərük kişi: gözü yaşlı, sulanmış, yava adam. - çümərüq kişika: hər zaman qözü sulanan. qözü az görən adam.

çümgənka: çimənlik.

çümiç6 : (< qap). çömçə. çöməç. kəpçə. çəmçə. kəpəç. qapaç.

çümürməkka: suya dərin daldırmaq·.

çümüşməkka: suya daha dərin daldırmaqda.

çüpürlənməkka: geçi qıllanmaq. - çübürlənmək.

çür çürka : süt sağılırqən qapta çıxardığı səs. hərhanki bir axarın çıxardığı səs.

çürgüka : çiş (cocuqlar için).

çürnıka : sürni. sürgü, isal davası.

çürük : çülükka. pozuq. soluq.

çürümək: çülükməkka. pozulmaq. soluğmaq.

çüşəkka : ot. çayır.

çütük : şütük. çotuq. qırıq. - çütük saqal: kösə saqal.

çüvütka : çüpüt. süyüt. suyut. boya. rəng. - qızıl çüvüt. qızıl boya. zindfrə. sülüğən· - al çüvüt. al boya. - göy çüvüt. lacivərt boya. - yaşıl çüvüt. yaşıl boya. - sarıq çüvüt. sarı boya. zərnik.
d bax > t

e

ed : edka ed. əd. ipəkli qumaş bənzəri kimi toxuma cinsindən sənət əsəri olan hər şey.

edər : tər. tarka. dəğər. müzd.

edərləməkka : yəhərləmək.

edərlikka: yəhərlik. yəhərin altına qoyulan ağac otaq.

edərməkka: aramaq. təqib edmək. qovalamaq.

edik : tərbiyət.

edika : idi. iyə. yiyə. əfəndi.

edikməkka: ətiqməkka. etiqmək. yetişmək. tombullaşmaq. böyümək. tərbiyətlənmək. böyümək. yetişmək.

edilgənka: düzəlişən.

edinka : atın. adın. atruq. ayruq. başqa. dışında.

edinmək: 1. dəğərlənmək. qutanmaqka. işlənmək. faydalanmaq. istifadə. 2. bərpa edmək.

edişka : idiş. 1. qədəh. tas. qap. bardaq. 2. mal müll. 3. təhiyyə.

edişmək: ətişməkka. barıştırmaq.

edişməkka: birbirinə qarşı edmək. verişmək. qılışmaq. bağışlamaq. ikram edmək. - bunu sizə artut edişdim: bunu sizə hidyə qıldım.

editməkka: tərbiyətləmək. böyütmək. yetişdirmək.

edizka : atızka yüksək. yüksək yer. hər şeyin yüksəği. - ediz dağ: geçit verməyən dağ.

edizlənməkka: atızlanmaqka. əngəl. sarp saymaq.

edizlikka : atızlıq. yüksəklik.

edkərməkka : ədkərməkka. eygərmək. iyi görmək. iyi bulmaq. qulaq asmaq. dinləmək. düzəltmək. onatlamaq·.

edku : ədqüka. iyi. - edku yavlaq: iyi kötü.

edləlməkka: 1. ıslah olunmaq. 1. araştırılmaq.

edlənməkka: ədlənməkka. eylənmək. bir şey bir dilək üçün kullanılmaq. bir şey dilək edinilmək.

edləşməkka: ədləşməkka. eyləşməkka. birbirinə xeyir dua vermək. sayqı dolayısıylə birbirini aramaq.

edlətməkka : ədlətməkka. eylətmək. iyiləştirmək. ıslah ettirmək.

edlikka : ədlikka. eylik. istfadəli. faydalı.

edməkka: idmək. itmək. idərmək. itərmək. iymək. iyəmək. iyərmək. iyələmək. ismək. isəmək. isərmək. edqərmək. edqirmək. əzqərmək. ezqirmək. dəğər vermək. saymaq. işləmək. eləmək. toxunmaq. salmaq. gôndərmək. sərbəst buraxmaq. donatmaq. - dəmir əlimə etdi: toxundu. - ona nə etdin: nə toxadın. - yükünc qılmaq, edmək: ibadət edmək.

ednətməkka: atnatmaqka. dəğişmək. bulunduğu haldən başqa bir duruma girmək.

edqərmək : edqirmək. edmək. əzqərmək. ezqirmək. dəğər vermək. saymaq. işləmək.

edqıl : eyqıl. yolla. göndər. - eyqil məni döğüşgə.

edqirmək : edqərmək. edmək. əzqərmək. ezqirmək. dəğər vermək. saymaq. işləmək.

edqülük : ədqülük. eykülük. əykülük. iyiiiq.

edqülük : ədqülükka. eykülük. əykülük. iyilik.

edrikka : irik. qatı nəsnə.

edsəməkka: göndərmək istəmək.

eduka : 1. gərəklik. zərurət. 2. zəhmət.

edükka : 1. qutlu. mübarək olan. aslında yiyəsinin yaptığı bir adaq (nəzir) üçün saxlanaraq yünü qırxılmayan, sütü saqılmayan, yük vurulmayaraq, başıboş buraxılan. salıverilən hər heyvana bu ad verilir. 2. geçitsiz sıra dağlar. dağ şilsiləsi.

ef : ev. üyka ev. əv. öv. üv.

el : 1. boyunka. boğun. toplum. millət. - el qamu: el hamı: el hamısı. kişi barca. hamı millət. 2. birini çevrəyən qohum, tanış. türkün. türkən. 3. ölkə. - bəy el basdı: bəy ölkəni fəth etdi. tutmaq.

el : elka. əl. il. ıl. 1. fürsət. boşluq. güşatalıq. açıqlıq. - əl tapıb gəldim. - bir əl verseydin bilərdim nəyin nəsidi. 2. eşik. çöl. bağlı bir yerə görə açıqlıq, meydan. - güc eldən girsə, törü tüzlükdən çıxar: zor asdanadan girsə, düz bacadan (pəncərədən) qaçar. 3. kötü. dəğərsiz. - el qızı: ortalıq arvadı. - el kişi: çüçə əri. 4. vilayət. - bəy eli. 1. barış. - iki bəy birlə el oldu: iki bəy arası barış oldu.

elcə bilən : şeyx. apqaç. avıçqaka.

elçika : yazıqçı yazıcı. qohumlar arasında söz, məktub gətirip kötürən kimsə. xanla el arasının elçisi. tayanğu. ulan. pərdəci. yalavacka. pəyqəmbər.

elçilik : yumuşka. xitmət. vəzifə. tapma. tapı. tapuqka.

elgin : yelgin. ilgin (ilişən. yel kimi dəğib keçən). qonaq. köçür. - ilgin olub ol keçdi.

elik : barış. varış. qavuş. bir araya gəlib oturmaq. sülh.

elli : tayfalı. uquşlu. oğuşlu. qohumlu.

en : in. yen. yinka. ən. (< yenmək). 1. çuxur. iniş. eniş. aşağ. - in yer: en yer. - en yoq: eniş yoxuş. 2. dışqı. pox. ən. qığ. xıx. qoyun pisliği, tərsi. 3. in. ilka. düş. - atdan il. 4. yan tərəfa olan genişliq. yan. 5. yin. nin. yuva. - arslan yini.

endək : tavan. alt. (# andaqka: bir nəsnənin üst yanı. yuxarı. dam)

endərmək: bax > endirmək

endik : əndikka. qanmaz. anlamaz. şaşqın. gic. - əndik ər: budala adam. - əndik uma, evlini ağırlar: səfeh qonaq, ev yiyəsinə buyur diyər, tarif elər.

endirmək: 1. əndürmək. yendirməkka. əndər dödərmək. axtarışmaq. 2. bükürmək. düşürmək. salmaq. yenğşürməkka. enqsürmək. tökmək. - təğirin bükür: düşür. - təxdən bükürən: salan. buqurmaqka. ıldurmaqka. - ağdıran kimdür, endirən kim.

enək : ənək. inək. 1. pıroqram. bərnamə. bəllənmiş olaylar. 2. yencə. yencgə. abid. mö'mün.

enəməkka : imləmək. bəlləmək. damqalamaq. nişanlamaq. - mallar enədilər. - qoyunları enəyin. - enənmiş işlər.

enən : inən. dişi (dəvə)

enənmiş: əniş. eniş. tutuqka. iğdiş. əxdə. iğdiş edilmiş. tutuqka.

enətməkka: imlətmək.

eng > enq

enğ > enq

enik : 1. ənin. bükinka. bükülmüş buruq. xacə. iğdiş. 2. tula. it çüçüyü. 3. qoduq. bala. uşaq. - arslan eniyi, yalqun eniyi.

enikləmək : itin çüçükləməsi.

eninə : - eninə geniş olan: yetizka. ənli. geniş.

eniş : 1. iniş. - iniş yoxuş: art yışka. 1. əniş. enənmiş. tutuqka. iğdiş. əxdə.

enişmək : ınışmaqka. inişmək.

enk > enq

enli : ənli yetizka. eninə geniş olan. geniş. anğılka. yatız. gen. açıq. açıla.

enmə : inmə. ilməka. düşmə. - atdan ilmə.

enmək : (e <> e <> ə ) inmək. ənmək. 1. ılmaqka. ilməkka inmək. düşmək. axmaq. düşmək. şütmək < met > tüşmək. - qar inir: düşür. - axşam üzü dağdan aşdıq. 2. savılmaqka. savulmaq. yaşmaq. yatmaq. keçmək. 3. quşun aşağı inməsi - çoqmaq. çuqmaq. çökmək. qonmaq. süzülüp enmək.

enqək : engək. ağzın iki yanı. ağzın bittiği yeri. avurt.

enqək : engək. əngək. (< yengək). 1. ağzın iki çanağının birbirinə yenən qoğuşan yer. 2. ləçək, börk bağlamaq sapı.

enqəş : engəş. amaclıqka. nişan yeri.

enqıtmaq: enğıtmaqka anğıtmaq. şaşırtmaq. anqıtmaq.

enqil : engil. qısqa. qısaq. müxəffəf. - bu sözün engili. - səkiz" səggizin engilidi.

enqin : engin. əngin. 1. aşqınka. ağqın. oğqun. - aşqın topraqka: axıp enən, oğqun topraq. 2. geniş. dərin. tərinğka. hər şeyin dərini, çoxu.

enqir : engir. ingir. imir. alatoran.

enqirka : enğirka. amır. əmir. imir. alaca qaranlıq. alatoran.

enqsürmək: yenğşürməkka. endərmək. tökmək.

enqüt : enküt. anqutka. ənkit. ənküt. anlağdan qıt. anlamaz. qanmaz. axmaq.

ensəmək : ılsamaqka. ilsəmək. enmək istəmək.

enüç : ənüçka. qözə enən pərdə·.

enüçləmək : ənüçləməkka. qözə enən pərdəyə ilac qoymaq.

enüçlənmək: enüçlənməkka. qözə pərdə enmək.

eqitmək : eğitmək iqidməkka. əkitmək. tərbiyə edmək. əğitmək. yetiştirmək.

eqiz : əkiz (< iki). ikəz. ikik, əşli, qoşa olan. - ikiz uşaq.

erkən : irkən. - erkənin: irkənin.

erkin : davamlı. dalba dal. kəsilmədən. - irkin yağmır.

erqənin : erkənin. irkənin. dandakin. danquni. səhər çağın. bamdadan.

ertə : irtə. yeyin. tez.

ertələmək : ərtələməkka. ərkən başlamaq.

ertti : ərtti. ərtilmiş, keçmiş. ötmüş. - ərtti ötlək: keçmiş zaman.

eşəmək : üşəməkka. eşmək. axtarmaq.

eşik : qapı. - ərməkügə, eşik art olur: təmbələ qapı dağ beli görünür.

eşiklik : eşigə, qapya özəl olan. - eşiglik ağac. - eşiklik barçın.

eşilmək : üşəlmək. əndər döndər edmək. axtarmaq.

eşilqənka: uzanan, çəkilgən.

eşişməkka: nərsəni əşmək, qazmaq.

eşittürməkka: işittirmək.

eşmək : bükmək. əğirmək. qıvırmaq. tavratmaqka. üşəməkka. eşəmək. axtarmaq. deşib aramaq.

etilməkka: edilmək. düzəlmək. yapılmaq.

etilqən sayılqanka: birçox işlərə qirən, çıxan. iş başarıb, iş çözən.

etin : edin. anıl. qoyun. qoyqun. qoynuq. hazır. amadə.

etinmək : edinməkka. ( e <> i ) itinmək. qılınmaq. əyinmək. hazırlanmaq. - tutuq edindi: bulun buraxıldı. bir yeri yurt edinmək. yersinməkka. yerə bağlanmaq, öğrəşmək. - onlar bu yeri yersindilər: yer edib oturub, yerləşdilər.

etiq : başmaq. ayaqqab. burbaç. pabuç. məst.

etiqmək : ətiqməkka. edikmək. yetişmək. tombullaşmaq. böyümək.

etişmək : edişməkka. qılışmaq. qılınmaq. qarşımaq. - yükünc etişmək: ibadət, namaz qılmaq.

etitməkka: edidmək. eddirmək. sıxıntıya qoymaq. edməyə itmək, itələmək. zorlamaq. məcbur edmək.

etlik : edlik. yetlik. çarıq.

etməkka : 1. (yardımcı feil) edmək. ( e <> i ) itmək. yapmaq. edmək. eyləmək. qılmaq. 2. ətmək. ( k <> t ) yeyiləcək əkmək.

etsəmək: edsəmək. itsəmək. göndərmək. bağışlamaq.

ettürməkka: büktürmək. iytürmək.

ettürməkka: əddürməkka. onartmaq. düzlətmək. qıldarmaq.

etük : - etüklük sağrı: ayağqabı yapmaya ayrılan dəri.

etüklənməkka: ətüklənməkka ayaqqabı. etiq yiyəsi olmaq.

ev : əv. üyka ev. ef. öv. üv.
- quruq ev { 1. içində kimsə bulunmayan ev. 2. boş, yaraqsız, qoşsuz, moblımansız, vəsayilsiz ev (# doluq ev: yaraqlı qo. lı, vəsayilli ev)}.
- ev barq: ev eşik.
- qışlıq ev: kərəkika.
- evin çatısı: damı. taruska.
- evin kirişləri: sunıka. - evin önəmli yeri, sədiri: törka. törəka.
- qonaq sevməyən: evi kəndinə dar gələn kişi: kişirqək ərka. qısırək. - evini ortaya qoyup qumar oynamaq. əvini öndül qoymaq: evləşməkka. evləşmək: avlaşmaqka.
- əvini özləmək: ev səməkka.
- əvini özlətmək, istətmək: evsətməkka.
- evli ərkək: bəkka.
- evliq: ev yiyəsi.
- evlük: qadın. - öz evi saymaq: evi bənimsəmək. evsinməkka.

evdilməkka: qurşalmaq. ələ keçirilmək. toplanmaq·.

evdiməkka: toplamaq.

evdinməkka: yığmaq. toplamaq. toplamayı üzərlnə almaq. kəndi kəndisinə toplamaq. - yemiş, para evdin.

evəkka : 1. ivmiq. evgil. əcələci. ivən. - ivək ər. əcələçi adam. 1. ivək. evək. tələs. əcələ.

evilmək : evilmək. ivilmək. tələsmək. əcələ edmək.

evinka : evin. ivən. dənə.

evinmək: evdə qalmaq. - o evindi bəkləndi: evdə oturub gözlədi.

evirgən tevirgən: keçürgən. çara, yol yoruq bilən, düşünəın.

evişmək: ivəşmək. qoşuşmaq. qaçışmaq. tələsmək. əcələ edilmək.

evlatlıq : oğulluq. tutunçu oğulka. evlâtlığa alınmış cocuq.

evlənmək: 1. ağıllanmaq. hâlə qurulmaq. - ay qopup evlənib, ağ bulut hörlənib. 2. kəndinə ev edinmək ·.

evləşmək: 1(e <> a) avlaşmaq. əvləşmək. 1. toplanmaq. yığılmaq. . ev üstündə mərcləşmək. evini ortaya qoyup qumar oynamaq. 2. toplanmaq. yığılmaq. avlaşmaq. 3. evini ortaya qoyup qumar oynamaq. evini öndül qoymaq.

Yüklə 8,02 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   66




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin