Divan-ü luğat-it tüRK



Yüklə 8,02 Mb.
səhifə26/66
tarix03.06.2018
ölçüsü8,02 Mb.
#52477
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   66

qərdiləmək : kərdiləmək. atızlanmaqka: toprağı evik, bəndlərə ayırmaq.

qərdirmək: gərdirmək. çöztürməkka. çəktirmək.

qərə : kərə. 1. qataka. dəfə. kəz. 1. qıyaka. qaraltı. şəbəh.

qərək : gərək. tutmalı. tuturğuka. tutqur. tutraq. tutqar. vacib.

qərəki : kərəki. qaraquka.

qərəkka : gərək. gərgək. gərgil. 1. belə. - yağın ərsə gərək, yundağı təqir: at təzəyi düşmanın atınında olsa belə dəyir: yararlıdı, dərdə dəyir. 2. buxsat. icbar. lâzım. ihtiyac. - nə gərəkka: nə gərək. (. <> g ) nərək: ceyiçün. nəyivə gərək. 3. olmalı. yaraşır. gözəl. yaxcı. - gərəkmü: öyləmi. yaxcımı.

qərəkləməkka: qaraqlamaq. yoqluğu dolayısıylə aramaq. araştırmaq. - siz nə gərəklisiz.

qərəklik : gərəklik. eduka. zərurət.

qərəkü : kərküka. 1. çadır. - kök gördü kəriki üzdü: ağırlıq, çətinlik görüb, ev eşiyin üzüb (söküb) geddi. 2. qışlıq ev.

qərəkülənməkka: kərəkülənməkka çadırlanmaq. çadır edinmək. çadıra girmək.

qərəm : gərəm. qırım. (< kərmək: qazmaq). toprağı qazaraq oyunmuş yerlik. yerdola6. izbə. padval. zerzəmi.

qərgilən: gərgilən. gərilən. gərinən. gərniyən. əsniyən. uzanan. çəkilən.

qəri : gəri. gərüka. qaru. doğru.

qərik : gərikka. gərgik. kərik. çərik. çarıq. yarıq. 1. gərnişlik. gərnəşik. 2. batruşka. bətrüş. quyuq. bərk. qəliz. (bərk xəmir, şorba, aş, palçıq). 3. gərim. örtük. 4. geniş.

qərilgən: gərilgən. əsingən. əsnəyən.

qərilgənka: gərilən. gərgilən. gərinən. gərniyən. əsniyən. uzanan. çəkilən. - gərgilən sözlər. - gərilgən dağlar.

qərilməkka: gərgilmək. 1. açılmaq. çəkilmək. 2. gərnəşib əsnəmək.

qərilmiş : gərilmiş. kərkük. açıq. yalaman.

qərim : gərim. gərik. örtük. duvarları örtən, qaplayan toxuma nəsnələr.

qərin : gərin. uzun.

qərinən : gərinən. gərilən. gərgilən. gərniyən. əsniyən. uzanan. çəkilən.

qəriş : gəriş. 1. dayanış. savaşta dayanma. muqavimət. 2. savaş. atış. 3. giriş. atın sırtı, beli, yelkəs6, yağırnı. təpə. nərsənin şişik, topal olan bölümü. - dağ kərişi. - at gərişi: at yağrı. - kəriş yağrı, oğula qalar: atın kürək yarası oğula andıra qalır.

qərişmək: gərişmək. 1. gərgişmək. gərməşmək. dartışmaq. tartışmaq. savaşmaq. mücadilə edmək. - nəlik gərişdin: nəyə ki savaşdın. 2. uğraşmaq. çəkişmək. 3. asınmaqka. əsinmək. asılaşmaq. dartışmaq. çəkişmək. 4. qarışmaq. qaraşmaq. qarşı qarşıya durmaq. qarşı qoymaq. duruşmaq. muqavimət göstərmək. - tanrı utru qarışma. - pis yollarda qarışma. - qara öyküyə qaraşmaq gərək. - yaşam içrə qaraşmalı, duruşmalı. .

qəritməkka: gəritmək. qarıldatmaq. 1. bavıllatmaq6. səsin çıxarmaq. havlatmaq. hürdürmək. - bəsdi iti gərildətmə. 2. 6. boş boş danışmaq. gurramaq. şişirmək. - çoxda gəritmə.

qərjü : kərçüka. kərüç. qırıç. dənə. tüfəktə atılan yuvarlaq dənələr.

qərkəs : kərkəs burqut6. ilquşka.

qərkük : kərkük. gərilmiş. açıq. yalaman.

qərq edmək : qayqıtmaq. ( t < > q <> c ) tayıtmaqka. qayıtmaq. cayıtmaq. tayturmaq. taydırmaq. qaydırmaq. caydırmaq. dəngəsin pozmaq. yerindən edmək.

qərq olmaq : 1. qarmaq. cumub batmaq. qaruqmaq. girib dalmaq. 1. qarımsınmaqka. boğulmaq.

qərqəmək : kərqəmək. yaraşmaq.

qərqik : gərgik. gərik. gərnişlik. gərnəşik.

qərqika : kərkika. dülqər kəsəri. kəsər.

qərlənmək : gərlənmək. (ç <> q ) çərlənmək. yağlanmaq. ətlənmək.

qərmə : kəmrə. kəsək. quru təzək: çalma.

qərmək : kərmək. gərməkka. 1. çəkib uzatmaq. 2. kərib kəsmək. qapatmaq, ürümək. qablamaq. - yollar kərildi. 3. toplamaq. qurmaqka.

qərmən : kərmən. kətman. qazma.

qərməşmək : dartışmaq. qərişməkka.

qərnəş : gərnəş. gərniş.

qərniş : gərniş. gərnəş.

qərniyən. : gərniyən. gərilən. gərgilən. gərinən. əsniyən. uzanan. çəkilən

qərpiçka : kərpiç. - pişik kərpiç.

qərşəkü : kərşəküka. kürşək. kürək yağırı, yarası. - kərşəkü atka: kürşəkli at.

qərt ! : kərt !. izlə !. quşla !. nişanla !.

qərtəmək: alçaltmaq. əsgitmək. təhqiləmək.

qərtik : kərtükka. alçaq. əsgik. mühəqqər.

qərtil : kərtil. qartalka. ( < kərmək). 1. kəsilmiş. doğral. qiymə. qırıq qırıq olan. parçalanmış. - kərtil ət: qırtıl ət: qiymə ət. - kərtil kərtil: kəsik kəsik. parça parça. 2. ağlı qaralı, rəhbə rəh, alaca nərsə. - kərtil (qartal) qoyka: qır alaca qoyun.

qərtmək: kərtməkka. kərtik kərtmək. kəsək qoymaq. boqramaq. bükərmək. boqramaqka. doğramaq. kəsmək. kəsmək. qartamaqka. qırmaq. açmaq. qazmaq.

qərtük : kərtükka. kərit. kərtik. - rtük kəmrüqka: rmük mrük: kərüt kəmür: kəsik küsük. yartıq yırtıq. gədik.

qərtürmək : kərtürməkka. kərkürmək. qərdirmək. sərdirmək.

qərüç : kərüç. kərçü. qırıç. dənə.

qərüka : gəri. qaru. doğru.

qərüt : kərüt. - kərüt kəmür: rtük kəmrüqka: rmük mrük: kəsik küsük. yartıq yırtıq. gədik.

qəs : gəs. titizka. kəkə. kəkrə.

qəs : gəs. türüka. kəkrə. buruşturan.

qəs : kəska. kəsək. 1. kəssək. parça. 2. tikə. bölük. parça. - bir kəs: bir tikə. 3. kəsək. kəsik. çartka. tikim. tikə. tiküka. tikir. bölək. bölük. buçuqka. bıçuqka. parça. parsa.

qəsək : kəsək. kəska. kəsik. tikim. tikə. tiküka. tikir. çartka. bölək. bölük. buçuqka. bıçuqka. parça. parsa. 1. kəsik. kəs. kəsik. parça. - kəsəklə qoğmaq: kəsləmək. 2. gədik. kərtük. kəmrükka.

qəsəl : kəsəl. 1. sökəlka. kəsil. iğlik. iğçilka. xəstə. 2. acıqlıqka. ağrı. dərd. man.

qəsik : kəsik. 1. buçuqka. bıçuqka. parsa. parça. . gədik. kərtük. kəmrükka. 2. kəsək. kəs. kəsik. parça. 3. kəsək. kəska. çartka. parça. parsa. tikə. tikim. tiküka. tikir. bölək. bölük. buçuqka. bıçuqka. 4. parçalanmış hər şeyin yarısı. buçuq. bıçuqka. 5. tüpi. turpılmış. biçik. qıssa. güdə.

qəsik : kəsik. turpilmiş.

qəsil : kəsil kəsəl. sökəlka. iğlik. iğçilka. xəstə.

qəsiləcək: kəsiləcək. toxumluq.

qəsilqən: kəsilqənka. qırılan.

qəsilmə : kəsilmə. üzüqlükka.

qəsilmək: kəsilmək. kəslinməkka. qırqılmaq. qısaltılmaq. utrulmaqka. bıçılmaqka. büqülməkka. üzlükmək.

qəsim : kəsim. 1. biçimka. dilim. - bir kəsim ot: bir orum ot: bir oraqta çıxarılan ot. 2. örum. hörüm. urum. dəsdə. - bir örüm ot: bi kəsim ot. bir oraqta biçilən ot

qəsişmək: kəsişmək. ütrüşməkka. biçişmək. bıçışmaq. ayrışmaq.

qəsqin : kəsgin. 1. titrüka. didik. dik. acıq. 1. bilənmiş. yitikka.

qəsqüka : kəsəcək nəsnə.

qəsqüqka: kəskük. qısquc. həlqə. tuğ. tuğla. köpəyin boynuna keçirilən təsmə.

qəsləməkka: kəsəklə qoğmaq.

qəslik : kəslik. qıtlıq. yoxluq.

qəslinçüka: sarı kələr.

qəslinməkka : kəslinmək. qurtulmaq. bundan nəru kəslinir: bunda yana, sonra qurtulur.

qəslişməkka : kəslişməkka. kəsilip ayrılmaq.

qəsmək : kəsmək. 1. igəşməkka. əğələmək. yontmaq. tıraşlamaq. 2. kərtmək. qartamaqka. qırmaq. açmaq. qazmaq. 3. sıturmaqka. sımaq. qırmaq. tomurmaq. yamurmaqka. yığmaq. 4. biçmək. vurmaq. urmaq. ormaqka.

qəsməka : kəsməka. 1. enli kəsgin uclu ox təmrəni. 2. ensiz uzun nizə. 3. pərçəm. kakil. zülüf. 4. pərçəm. alna axan saç bölümü. - kəsmələrin kəstimiz.

qəsmələnməkka: kəsmələnməkka. kəsmə, pərçəm buraxmaq. kakilllənmək.

qəsmik : kəsmik. tübün. tüpünka. - qəsmikli: - tüpünlük tarıqka: kəsmikli buğda.

qəsrük : kəsrük. kəsürgəka. dağarcıq. xalta. xaral. qap.

qəstəm : kəstəmka. 1. ka çağrılmamış qonağa verilən yeməksiz içgi, içməli. yeməksiz içgili qonaqlıq. 2. ayaq üstü, yüngül yeməkxana. (restarana qarşıt).

qəstər : kəstərka. saxsı qab.

qəstirmək: qıydırmaq. qırdırmaq: sıturmaqka. kəstürməkka.

qəstürməkka: kəstirmək.

qəsürgəka: kəsürgəka. kəsrük. qap. 1. dağarcıq. xalta. xaral. 2. qutu. sandıq. cə'bə. - yıparlıq kəsürgüdən yıpar gedər, iyi qalır.

qəsürgü : kəsürgəka. kəsrük. dağarcıq. xalta. xaral. qap.

qəş : kəş. yağsız, quru pənir. ayran süzməsi. süzməka.

qəşqul : kəşqul < qapşularğaq: zayıf. әrköyün. armas: tarmas. ərincək.

qəşqül : kəşgül. çaşqalka. çanaq. çömlək.

qəşniz : gəşniz. sibütka.

qəşür : kəşür. qizrika. gəzər. sarıq turma, tırp.

qəşürka : kəşürka. gəzər. gizri. sarıq turma, tırp.

qətdəmək : qətdəyib yığmaq. qadırmaqka. qayırmaq. - süsin qətdədi: qoşunun topladı.

qətən : kətən 1. - kətən tuxumı: yitimka. 2. qətən. qatan. zəhmət. mehnət. qınaq. sıxıntı. əzab. - kətən gördü, kərəki üzdü.

qətqika : gətgi. gətik. gədik. dar incə bel. - gətik at: beli incə, yanı enli at.

qətləmək : büküşməkka. büqmək. qaytarmaq.

qətmək : gedmək. ( t < > y ) qəymək.

qətmək : kətməkka. qatmaq. geymək. - ər donun kətdi.

qətmənka: kətman. kərmən. qazma.

qətrəkeş: aqıtaç. arqaçıqka. tamıtac. damac.

qətüka. : gətü. gəytü. çolaq.

qəv : gəv. kəv. 1. açmaq işi. - kövrək, kövər: həzm olunan: nuş olunan. - sağ su: gəv kövrək, kövər (quvara) su. 2. yavaş. yumşaq. xəfif.

qəvçika. : kəvçi. kəviç. ölçəv. ölçü qabı.

qəvəkka : gəvəkka. (burun, qulaq) daki qıqırdaq. gəmircik. quzruf.

qəvəlka : kəvəl. 1. yumşaq, uyuq qılıqlı. - kəvəl at: yorqa at. minik verən at. (> köhər). 1. kəvgi. boşluq. puçluq. zayıflıq.

qəvəlməkka: kəvəlmək. gəvşəmək. zayıflamaq. çeynənmək. - kəvəlməsin gücün sənin. - yava yağı, kül başıva ələnsin, gücün sənin kəvəlsin.

qəvər : kəvər. (gəvmək: çeynəmək). gənəlliklə ot alağa verilən addır. özəlliklə "soğzu" deyilən yeməli göy.

qəvəzə : - gəvəzəlik edmək: satulamaqka. faydasız söz söyləmək.

qəvəzə : gəvəzə. sözənqrika. əngə verən. danışqan. munqanka. mınğ mınğ edən. boş boğaz.

qəvəzəlik: - gəvəzəlik edmək: yanşatmaq. yanğşatmaqka.

qəvgi : kəvgi. kəvəl. boşluq. puçluq. zayıflıq.

qəviç : kəviç. kəvçi. ölçəv. ölçü qabı.

qəvik : 1. oruncka. urunc. ışıq. açaq. rüşvət. - qara bulutu yel açar, urun bilə il açar: rüşvət düğün açar. 2. kəvik. zayıf.

qəvilmək : kəvilmək. gəvəlmək. gəvşəmək. zayıflamaq. - kəvilməsin gücün sənin.

qəvir : kəvir (< qarqaqka. kəkrək. qaqraq). kəvilmiş, boşalmış yer. lüt.

qəvqək : kəvgəkka. kəfgəkka. pəltək. kəkəmə kimsə.

qəvqin : gəvginka. gücsüz, boş gəvşək, yağsız doyurmayan bəsi, qıda. (# çivginka). - gəvgin aşka. : doyurmayan, gücsüz aş.

qəvli : gəvlika. ırmaq ağzı.

qəvmək : kəvməkka. gəvələmək. qəvmək. gəvşətmək. çeynəmək. ağızda dolandırmaq. - ər sözün kəvdi: mız mız, mın mın elədi. - kimni qalı satqasa, gücün kəvər: kimə ki çatsa, yetsə, onun gücün alar.

qəvrək : gəvrəkka. kəvrəkka. yumuşaq. sust.

qəvrəmək: gəvrəmək. kəvrəmək. gəvşəmək. kəfrəmək. kövrəmək. kövrəməkka. küfrəmək. kəfrəmək. zayıflamaq.

qəvrətmək: kəvrətmək. gəvşətmək.

qəvrikka. : kəvrikka. kəfrikka. gürgən1, qırap6 ağacı. qumluq yerdə bitən ağac.

qəvşenməkka: gəviş gətlrmək.

qəvşəkka : kəvşək. gəvşək. küvşək. yumuşaq. sarıçqa. sürüşgən. sölpük. kəkəz. qorqaq. çanaq. çanaçka. qorxaq, təmbəl.

qəvşəklik: çanaqlıqka. kəkəzlik. pərişanlıq.

qəvşəlmək: yırışmaqka. quvvətsizləşmək.

qəvşəmək: gəvşəməkka. kəfrəmək. gəvrəmək. küfrəmək. kövrəməkka kilfrəməkka. kövrəmək. gəvilmək. gəvəlməkka. çözüləyazmaq. saçılmaq. sesinmək. saşlımaq. saşümək: saşılməkka. boşumaqka. zayıflamaq. obramaqka. opramaq. əprimək. əsqimək. kortalmaq. tazalığı, itiliyi gedmək. kövrəməkka. kəfrəmək. gəvrəmək. küfrəmək.

qəvşəngənka: gəviş gətirən. gənişçi.

qəvşətmək : gəvşətmək. qavşatmaq: kovşatmaq. boşaltmaq. qaçıtmaq. qaçırtmaq. sıçratmaq. qəbətmək. öldürmək. yox edmək. ayırmaq. açmaq. qoğşamaqka. oğşalamaq. yumşatmaq. gəvtürməkka. gəvşətmək. yurnuşatmaq. gəviş gətirtmək.

qəvtürməkka: gəvşətmək.

qəvürgən : gəvürgənka. gümürgən. güvürgən. dağ soğanı·. -

qəvüz : gəvüz. gəvüz. qavuzka. qazılmış, oğulmuş, qatıx, zibil, çôr çöp, tortu kimilərə verilən ad. - qavuz gidərən: arıdan. safi. saflayan.

qəy : qusıqka. qusu. qusma. qeytərmək. qeytəri. istifraq.

qəyçi : qayçı. qırqı. qıftuka. qıpıt. sındı. sınduka. bıçquçka.

qəyə : bax > qaya.

qəyka : qəd. bək. qayət. sağlam.

qəyüt : gəyüt. bax > geyüt.

qəz : kəz. gəzka. 1. qataka. kərə. dəfə. 2. qazaq. qazmaq. dibə yapışan bölük. qazmaq. - aşıc kəzi: qazan qazmağı.

qəzdirmək: gəzdirmək. gəzitməkka. dolandırmaq.

qəzək : gəzək. baz > gəzik yəzəkka. öncü. (tilayədar).

qəzəkçi : gəzəkçi. yazıqçı. elçindən yazı pozu ilə uğraşıb, ara qatnaşlığı quran yazıcı, gəzici.

qəzəmək : gəzəmək. yəzəməkka. aramaq üzərə dolaşmaq.

qəzərka : gəzər. qizrika. kəşür. sarıq turma, tırp. havuc1. . - kəşür. qizri. sarıq turma.

qəzik : gəzikka. gəzək. 1. gəzək. sıra. nöbət. - gəzikin bəklə, gedəni vellə. - mənim gəzikim indi. - gəziki gəlmədən verilməz, gəziki olmadan alınmaz (olum, ölüm). 2. ürək. batırlıq. cürət. cəsarət. - bu işdə sənə gəzik gərək. 3. sıtma. qızdırma. bezgək. titrəmə.

qəzil : kəzil. kəzlikka. kiçik bıçaq.

qəzinmək: gəzinmək. gəzişməkka. dolanmaq. dolaşmaq.

qəziş : gəziş. səyahət.

qəzişməkka : gəzişməkka. gəzinmək. dolanmaq. dolaşmaq. - bu dağlaraı birgə gəzişəlim.

qəzit : gəzit. görüş. dolanıb yerimək. tur.

qəzitməkka : gəzdirmək. dolandıaq.

qəzliqka: kəzlikka. kəzil. kiçik bıçaq.

qəzmə : gəzmə. gözçü. ayğaq6. tutqaqka.

qəzməkka: gəzmək. dolaşmaq.

qəzürən : gəzürən. keçürən. keçqürqən. köçqürən. güzəşdə gedən. bağışlayan.

qəzürmək: qazurmaq. qayurmaq. gezirmək. geyirmək. (qazorfars: geyimçi. paltarçı)



: ka - qu. sevgi bildirən bir söz. - atağıka. babacığım. babacan - bacığu: əziz bacı. - sevigu: çox istəklim. - qarıqu: arvad can. - bəbuq: bəbəyu: cocuqcik. - ağayu: qağam: ağam.

qıcıamaqka: qaşımaq.

qıcıka : xərdəl. aciko.

qıcılamaqka: qıdıqlamaq.

qıcılamaqka: qıdıqlamaq.

qıcımaqka: qıcınmaq. qaşınmaq. qıcıqlanmaq. qıdıqlanmaq.

qıcınmaq: qıcımaqka. qaşınmaq.

qıcırdatmaq : qıqcıraq. birbirinə sürtmək, vurmaq, taxmaq. - dişlərivi qıqcırma. - pıçaq qıqcırmaq. - iki kişi qıqcırdı: birbirinə atıldı.

qıcıtmaqka: qaşıtmaq.

qıcurmaqka: qınamaq. ayıblamaq. başqasının qayqısından sevinc duymaq.

qıçqırməkka: iki qişiyi birbirinə qışqırtmaq. sürttürmək.

qıdıqlamaq: əmritməkka.

qıdışmaq: qıyışmaq. qıdığlamaq. qıyığılamaq. qırax qoymaq. tikmək. - börk qıdığlamaq: börkün qırağın bərkitmək.

qıdışmək: ( d < > c) giçiməkka. qaşınmaq.

qıfçaqlamaqka: qıpçaq boyundan saymaq.

qıftuka : qırqı. qıpıt. sındı. sınduka. qəyçi. qayçı. bıçquçka.

qıftulamaqka: sındılamaqka. qırqılamaq. qırpımaq. qırpıtlamaq. qayçılamaq. biçqüləmək.

qıq : qığ. ən. inka. yinka. yinka. yen. pox. xıx. yinka. en. ən. qoyun pisliği, tərsi.

qıqcıraq: qıcırdatmaq. birbirinə sürtmək, vurmaq, taxmaq. - dişlərivi qıqcırma. - pıçaq qıqcırmaq. - iki kişi qıqcırdı: birbirinə atıldı.

qıqı : qığı. urı qığıkaş hay küy. qürültü. hayqırı.

qıqıka. : qürültü.

qıqırdaq: əmirçqəka. gəmircik. quzruf. gəvəkka.

qıqırışka : qıylaş. hay küyəş. hay küy. haykırış.

qıqırışmaqka: qıylaşmaq. hay küyəşmək. hayqırışmaq. - ərən qamuğ qıqrışdı: el tümü haykırışdı.

qıqırmaqka: yüksək səslə çağırmaq. bağırmaq. hayqırmaq.

qıqka. : kübrə.

qıqramaq: qaqırmaq. hayqırmaq. - bir içəlim qaqralım.

qıqrışmaqka: çaqrışmaq. bağrışmaq.

qıl : qılıq. tülük. tür. türlük. xuy. təhər.
- qıl quşka: ördəğə bənzər bir quş.
- qıl qudruqka: qıl quyruq. ördəyə bənzər bir quş.
- qıl
quyruq: quyruğu çox, uzun tüklü qiş.

qılalmaq6: qıla almaq. icra edmək.

qılavlamaq: qılavuzluq edmək. cilovlamaq. başlamaqka. başçılıq edmək.

qılavuz : tərgənka. tərxan. tarxan. iş başında olan. işbaş. usta qılavuz. yorçıka. yolçu. rəhbər. - qılavuzluq edmək: başlamaq. - qılavuzluq edmək: qılavlamaq. cilovlamaq. başlamaqka. başçılıq edmək.

qılçıq : qıldruqka.

qıldaş : tüdəşka. tüləş. türəş. bir türdən, qıldan, qılıqdan, cinsdən olan. birbirinə bənzəyən, oxşaş.

qıldış : qılış. xuydaş. tülüş. türüş. türdəş. iki nəyin birbirinə çəkişi, oxşaşı, tutarı. həmcins.

qıldruqka: qılçıq.

qılı : qılquka. qılqı. yapış. qıni. quni. qüni. güni. kimi. - nə qıni bir adamdı.

Yüklə 8,02 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   66




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin