Divan-ü luğat-it tüRK



Yüklə 8,02 Mb.
səhifə34/66
tarix03.06.2018
ölçüsü8,02 Mb.
#52477
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   66

qüvşək : küvşəkka. gəvşək. yumuşaq. sölpük. - gəvşək küvşək ət: gəvşək. sölpüq ət. - küvşək etməkka: iyi xəmirdan yapılan əkəmək.

qüvürgənka : dağ soğanı. qəvürgən. qümürgən.

qüy : küy. küka. ün. şan.

qüydə : güydə. küydə. qızıl gümüş əritməyə kiçik kürə.

qüyə : güyəka. (y <> v ) güvə. cüvə. bit.

qüyəkka : kürəkən. - küyək dayaq verdi.

qüyələməkka: qüvələmək. (güvələkləmək: < güvə + lək. güvəlaq: ayrılmış, boşanmış güvə). qüvə silkmək. qüvədən qurtarmaq. qorumaq, arıtlamaq.

qüylü : küylü. külükka. ünlü. şanlı. - külük bilgə: ünlü şanlı bilik, alim.

qüysəmək : küysəmək. kösəmək. arzılamaq.

qüz : güzka. qüz çağı. sonbahar.

qüzə : küzə. 1. könəkka. kövnəkka. kövəng. 2. közücka. gözəç. gödəç. 3. sinək. singəgəkka

qüzəməkka: qüzləmək.

qüzər : güzər. ərtikka. ərincəli, ged gəlli yer. işlək yol.

qüzərməkka : qüzləşmək.

qüzəşt : - güzəşdə gedən. gəzürən. kəçürən. keçqürqən. köçqürən. bağışlayan.

qüzgü : güzgü. göznüka. ayna.

qüzkərməkka: qüzləşmək. qüzə doğru gedmək·.

qüzükmək: güzükmək güz, payız olmaq.


l


laçınka : şahin. iğit. batur.

lap : arıqka. teyxa. büsbütün. tamam. tamamən.

laq : lağ. (< . ağdırmaq). nərsənin olduğundan dəğişib, başqalamaq, oynatmaq. lağa qoymaq. . məsqərə edmək. - işlərimizi lağ edmə.

laqun : lağunka. ləgən. kovaq. tavaq6.

lavka : avus. möhür mumu.

lay lay : balu baluka. bala bala.

lənətləşmək: qarqaşmaqka.

ləngik : amqaka. damaq. tamaq. bəndər. iskilə. liman.

ləpə : lopa. - ləpə ləpə: lopa lopa.

ləqən : lağunka. ləgən. kovaq. tavaq6.

lığa : qa. - qamışqa: qamışlığa.

lifcik : - qadın göğüslüğü: baqırdaqka. məmə qabı.

liman : amqaka. damaq. tamaq. bəndər. iskilə. ləngik.

ling : yengka. qolun ətəyi, dəsdəsi.

lişka : salya. ağız suyu. bəlqəm. lüab. - liş axmaq: salya, balqam atmaq.

liyuka : quruyunca balçıq durumuna gələn incə qumlu çamur.

lopa : ləpə. - lopa lopa: ləpə ləpə.

luqmə : damcı. toncu. donuc. danuc. tançuka. tıqım. tıxım. tikə. udum. dürmək. qalbuzka.

luqmə : damcı. toncu. donuc. danuc. tançuka. tıqım. tıxım. tikə. udum. dürmək. qalbuzka.


m
m : <> nğ. - süük: sümük.

ma : maka. əmirlərin sonuna gələn nəfi əki.

mahka : ma. məh. bir şey verildiği zaman söylənən "iştə. al" anlamına söz.

mamız : momuz (> məhmiz).

mamoka : yengə. qərdək gecəsi gəlinlə bərabər göndərilən qadın.

man : 1. acıqlıqka. ağrı. dərd. kəsəl. 2. dolmuş. batmış.

mancuq : bancuq. (< bağlamaq). bağlı. xurcun. buxca.

mançuqka: mindirilmiş, taxılmış nərsələr. (yəhərə taxılan heybə, torba kimi şeylər). - mançuqlanmaqka.

mandırıka: bandırı. gəlin, qüveyin başına saçı, töhvə saçılan yer, törən. bandeytaxt2 törəni.

manduka: bir çeşit sirkə.

mandurmaqka: bandırmaq. batırmaq. quşatmaq.

manğaka : bana.

manğılamaqka: bəyin yemək. sayqı simgəsi olaraq böyüklər üçün kəsilən davarın beynin sunmaq.

manğquka: bax > manqu.

manğramaqka: munğramaq. banğıramaq. bağırmaq.

manğraşmaqka: munğraşmaq. banğıraşmaq. bağrışmaq.

manğratmaqka: banğıratmaq. bğırtmaqka. munğratmaq.

manılmaqka : banılmaq. manqılmaq (< bağnılmaq). batılmaq. buqlanmaq. bulanmaq. - sirkəyə manılmış üzüm.

manmaqka : banmaq. batırmaq. quşanmaq. - günaha mandıq. - bunu boyuya ban. - sənin əlin bu işə banmadan tutuldun. - əlin el qanına manmasın. - çörəyi sikiyə man ye. - sağın manarma başın kötü duyquya. - ər tolum mandı: ər yaraqlandı.

manqırmaqka: bandırayazmaq.

manqu : baqi. qalan. - manqu acun: axirət.

manqu : manğquka banqu. əbədi. sonsuz. dayimi.

manqus : manus. 1. dikbaş. qorxmaz. 2. utanmaz.

manraşmaq : banraşmaq. bünrəşmək. münrəşmək. kükrəşmək.

mantarka: sarmaşıq. ağaclara sarılan bitgi.

mantarlanmaqka : sarmaşıqlanmaq. sarmaşığa tutulmaq.

manus : manqus. 1. dikbaş. qorxmaz. 2. utanmaz.

maraq : ətrək. ataq. öznə. çəki. ələqə.

maraqlanmaq: qayqurmaq. istəmək. - barsın nəru qayqurur: gedsin hara istəyir.

mas mavi : göm göyka.

matka : tam. bəs. öylə. ancılayın. - andaq mat. o öylə.

mavin : turab. yardımcı. yarav (> yavər). uytun.

maya : mayac. mayac. amaş. amac. hər nəyin, işin gücün, oluncağın, bacardan, görən avqarı, əsbabı.

mayac : maya. mayac. amaş. amac. hər nəyin, işin gücün, oluncağın, bacardan, görən avqarı, əsbabı.

mayaqka : qamay. heyvan kübrəsi. - dəvə mayaq. - qoy mayaq. - dəvə böyük ərsə, mayaqı böyüməz: dəvə böyüyür, poxu yox.

mayaşmaqka: (yam < met > may). yamaşmaqka. yayılıb yatıb qalmaq. təmbəlliklə yerə yapışıp qalmaq. sustalmaq. saymamaq. (buyrulan işi yapmaqdan) çəkinmək.

mayılka : mağıl. 1. olqun, sulanmış nərsə. 2. işində, duyqusunda, durumunda artığına irəliləmiş, ölçüsün aşmış kişi. qudurmuş. əzilən kişi. - çox mağıl adamdı. - mağıl ba, gör görməmişdin. 3. yamıl. əzilib, büzülmüş, keçmiş nərsə, yemiş.

mayılmaqka : yamılmaq. qəvşəmək.

mayışmaqka: < met > yamışmaq. yamaşmaq. təmbəlliktən yerə yapışıp qalmaq.

mayquqka : < met > yamquq. paytaq. qıçları dolaşıq, əğri.

məclis qurmaq: qurdaşmaqka. sıralanmaq.

məhka : ma. mahka. bir şey verildiği zaman söylənən "iştə. al" anlamına söz.

məjəkka : pislik. - it məjəki. it plsliği.

ka ! : haydi. yallah.

ka : oğlaq, quzu səsi.

məmə : - qızlarda məmə tomurmaq: büqsüqlənməkka. qunçələnmək. - qızda məmə tomurmaq: büksüklənməkka. - məmə qabı: qadın göğüslüğü: baqırdaqka. lifcik.

məməlik: əmzik.

mən : dən. dənə. - mənə: dənə. - bir mənə: bir dənə.

mən : mənka bən.

məndəşmək: bəndəşmək. bənd salmaq.

mənə : dənə. - mən: dən.

mənfəət : tapın. qazanc.

mənğdəşməkka: bəntləşmək. bənd salmaq. bət salmaq. qıl yoluşmaq.

mənğizka: məniz. bəniz. üz.

mənğizlənməkka: mənizlənmək. bənizlənmək. gözəlləşmək. bənzinə rəng gəlmək. üzlənib suratlanmaq.

mənğka : 1. bənğ. mən. bən. xal. 2. dənə. yem. quş yemi.

mənğlənməkka: mənləmək. dənləmək. dənə toplamaq.

mənğlətməkka: mənlətmək. dənlətmək. yemlətmək.

mənğlika : mənli. bənli.

mənğqü ajunka: bənğu acun. sonsuz dünya.

mənğzəməkka: mənzəmək. bənzəmək.

mənika : ( i <> ə ) mənə. - o məni yetdi: o mənə yetişdi.

mənimsəmək: öğrənməkka. yığmaq.

məniz : mənğizka. bəniz. üz.

mənizləmək: bənizləmək. bəzəmək.

mənizlənmək: mənğizlənməkka. bənizlənmək. gözəlləşmək. bənzinə rəng gəlmək. üzlənib suratlanmaq.

mənləmək: dənləmək. mənğlənməkka. dənə toplamaq.

mənlətmək: mənğlətməkka. dənlətmək. yemlətmək.

mənli : bənli. mənğlika.

mənzəmək : mənğzəməkka. bənzəmək.

mərəzka : mərəs. 1. mərzə. ərsəm. tutaq. qazan. müzd. 2. gecənin tutqunluğu, qaranlığı.

mərzə : ərsəm. tutaq. qazan. müzd

mınğ mınğ edən: munqanka. gəvəzə. boş boğaz.

mınqırdamaq: pıqqırdamaq. pıq pıq, mın mın edmək. qaynamaq səsi.

minəşmək : birlikdə minmək.

minğka : min. 1. min. bin. - tümən minğ yarmaq: bir milyon para. 2. beyin. məğz. - onun minisin saçıttı: onun minin, beynin dağıtdı.

minişmək: münğəşməkka. birlikdə binişmək.

minmək : artılmaq. - mindilər (artıldılar) at üzə.

mizka : biz.

moc : örgüc.

moclanmaq : örgüclənmək.

möjlənmək : dalqalanmaq. örküçlənmək. şəpələnmək. dalqanmaq. - su ərkəkləndi. - onun yeyni ərkəkləndi: tükləri biz biz durdu.

momuz : > məhmiz. mamız.

monçuqka: boncuq.

monçuqlanmaqka: boncuqlanmaq·.

müfsid : ağan. fasid. büzəhkar.

mühafiz : qoruyucu. yatqaqka.

mun : dərd bəla. - qara mun gəlməyincə, qara yalqaya qaçma.

muncuq: buncuq. yumuc. yumquc. boğuncuq. bir yerə yığılmış nərsə. təcmi. cəmləmə.

mundaka : bunda. burada. bu arada. bu yerdə. - mundaq böylə: buraca belə. - o mundaq: o burdadır. -

mundınka: buradan.

mündürməkka: bindirmək.

munduzka : 1. alıq. qafası bağlı, qapalı. budala. qanmaz. axmaq. - munduz yorıqa at: yorqa yerişdən başqa yeriş bilməyən at. çapmaq dəngi olmayan at. - munduz axınka: ansızın axan sel. - axın munduzı: dəli səl. - munduz axıncka: birdən axan sel. 2. başqa istəklərə baxmayıb, bir istəyi güdən adam. pan. fan. fanatik.

münəlməkka : ucları, artıqları kəsilmək.

münəməkka : əğríliğini düzəltmək üçün bir şeyinuclarını kəsmək.

munğadmaqka: bunaltmaq.

munğarka: buna. bunda.

münğəşməkka: birlikdə binişmək.

munğka : bun. sıxıntı. iztirab. mehnət.

munğluqka: bunlu. sıxıntılı.

munğqarmaqka: bunaltmaq. sıxıntiya soxmaq.

munğramaq: manğramaqka. banğıramaq. bağırmaq.

munğraşmaq: manğraşmaqka. banğıraşmaq. bağrışmaq.

munğratmaq: manğratmaqka. banğıratmaq. bağırtmaqka.

münğrətməkka: manğratmaq. böğürtmək. bünqüldətmək.

munğuqmaqka: bunlanmaq. sıxınmaq.

munğuzgəkka: buynuzqaq. buynuzlanma, sümüklənmə. çalışma üzündən əldə çıxan qatılıq, pinə.

münğüzka: boynuz.

münğüzlənməkka: buynuzlanmaq. buynuzu çıxmaq.

munı : munuka. bunu. iştə. bu. anlamına söz. "qanu"ya cəvap olur. bu.

münka : çorba. şorba

munka : qada. bəla. qəza. - qara mun: qara bəla.

münləməkka : şorba (çorba) içmək. şorbalamaq.

munmaqka: saçmalamaq. artıqlamaq. qatıqlamaq. səfeləmək.

münməkka: binmək.

munqanka: munğanka. mınğ mınğ edən. çox danışan. gəvəzə. boş boğaz.

munqlı6 : manqlı. manqlı. manlı. bünqli (< büklün < bük). sıxıntılı. dərdli.

münqrəməkka: böğürmək. manğramaq.

münqrəşməkka: bönğrüşmək. böğrüşmək. qürültü edmək. manğraşmaq.

münqüz baqaka: qaplumbağa. tosbağa.

münrəşmək : bünrəşmək. kükrəşmək.

münşi : alımqaka. katib. ılımqa.

munuka : munı. bunu. iştə. bu. anlamına söz. "qanu"ya cəvap olur. bu.

münülməkka: binilmək.

müqka : (bükük) bük. riku. - mük tur: riku ed. əğil. riku ed.

murçka : burç. bibər.

muşka : buş. büşük. pişik. kədi. - pişik yağa dəğişmir, deyir, elin malı yaraşmaz.

muyanka: səvap. xeyir. - muyanlı işdə gecişmə. - muyan işlər.

muyanlıqka : uğurluq. xeyirxahlıq. ehsan. yollarda yolçu ların su içmələri üçün yapılan xeyrat.

muyavmaqka: miyavlamaq.

muyıncılıqka : boyunçuluq. araçılıq. ortaçılıq. barşatçılıq. - sən boyunçılıq qıl.

n
n : qandaka <> yka. qaydaka.

n : y. qon <> qoy.

naq : nak. timsah.

namıjaka : qadının qız qardəşinin qocası. bacanaq.

nanka : nən. nənğ. şey. 1. yeyiləbilən, doyuyucu şey, zad. toxucka. çörək. ( > nanfars). 2. mal davar. mülk. hər çeşit şey.

naruka : anru. nə yana. nərəyə. nərə. anqaru. yanqaru. yana. qırağa. - qotqılıqın tapınqıl, qoyqıl kövəz anqru: alçaq könüllüklə qulluq ed, dikbaşlığı qoy yana.

necə : 1. nasıl. nətəkka. 2. nə qədər. kaç.

ney : arqacaqka. axıtmac. qamış.

nə elükka ?: bax > .

üçün ?: bax > .

: <> ka. nəküka. 1. < met > ənka­. yox. dəğil. - : ən ən: yox yox. 2. nənğka. mal. davar.
- nə təhər: nətək. - könlün nə tək.
- tərsən: nə deyirsən. niçin ?. nədən ?. nəyiçün ?. nəçün ?. nə üçün ?. nəyə ?. niyə ?. nə əlük ?. nə elükka ?. nələk ?. nəlük ?. nəlikka ?. qançuqka ?. nasıl ?. nəcür.
- bardun nəlük aymadın: geddin nədən demədin.
- nəlük anla bilişdim: necə, niyə onla tanışdım.
- nəlük sorma ?.
- nəlük yedin nəlük dedin ?.
- biliq əri yağısın nəlük sevər.
- nə nə: nənə. (nə + + nə) "mə" səsi vurqulama sözüdü) - o nə, nədi: o nəmənədi.
- nə qədər. nicə. necə. neçəka. kaç. gərək: (. <> g ) nərəkka. - uzun qısa: orta: tapıka. - nə vaxıt. vaxdaki. nə zaman: qaçanka.
- ?. nasıl ?.
- ka ?: ma. şaşalama, təccüb sözü.
- nəçüqka: nədən.
- nədən: nəçüqka.
- bu nə: ap bu ap ol.
- nəküka: "" anlamına ilgic (ədat).
- xəbər: iş nədədir.
- nəçünka. nələkka. nəlükka. nəyə. niyə. neqə6. nimə üçün6. - nəçüq bardın: nəyə geddin.
- nəlik gərişdin: nəyə ki savaşdın.
- görüb nəçük qaçmadın: gödün nəyə qaçmadın.
- öndün nələk yalvarmadın: öncədən nəyiçün istəmədin.

nəçün ? : bax > .

nədən ? : bax > .

nək ilanka : əjdərha.

nək ilika : timsah yılı.

nəküka : "" anlamına ilgic (ədat).

nəqş : onquşka. yonquş. yazı. oyma. kəndəkarlıq.

nələk ? : bax > .

nəlük ? : bax > .

nəm : çiyka. şeh. yaşlıq.

nəməka : "bilməm" anlamına bir söz. "" anlamında bəkitmə ılgəci: nə qədər.

nəmənə : - nə nə: nənə. (nə + + nə) "mə" səsi vurqulama sözüdü) - o nə, nədi: o nəmənədi.

nənğka : nə. nəsnə. şey. mal·ka. bax > nanka

nənka : (bax > nanka) nənğka. şey. - nəni: şeyi. zadı.

nərə : qanıka.

nərədə : qanda. xandaka. qayda. qayuda.

nərəkka : nə gərək. nəyə. neyiçün.

nərəyə ?: qançuqka. qançaka.

nəruka : anru. ayru. yana. sonra. dahi. - bundan nəru kəslinir: bunda yana, sonra qurtulur.

nəsim : əsinka. əsinti. yelik. yılıq. rüzqâr.

nətək : - onun yorıq nətək kişi belə: onun davranışı necədir elinən.

nətəkka : necə. nasıl. qanday6. qalay6. nə təhər. - könlün nə tək. - nətəksənka: qandaysın: necəsən. nətəhərsən.

nəyə ? : bax > .

nəyiçün ?: bax > .

: <> m. - süük: sümük.

niçin ? : bax > .

nin : yin. en. yuva. - arslan yini.

nişanlamaq : oxlamaq. ox atmaq.

niyarançılıq : sağış.

niyə ? : bax > .

nomka : 1. millət. 1. şəriat. 1. yasa.

noxdalamaq:gəmləmək. - qığırıb, atı gəmşədim, qalxan süngü cumşadım.

ka : nəkü. "" anlamına, "" yerinə ilgəc.

o
obartan : qabartan. şişirən.

obraqka : opraq. ovraq. oğraq. əprik. əzik üzük, əsgimiş nə.

obramaq : opramaqka. yıpramaq. oğramaq.

obramaqka : opramaq. əprimək. əsqimək. gəvşəmək. kortalmaq. - gəngəşli bilik utraşur, gəngəşsiz bilik opraşur.

obratmaqka: opratmaq. yıpratmaq.

obruq : oprıka. oyruq. oğruq. çuxur. dərə.

obuka : 1. üstübəç. 2. duvaq. ürünq örünq. duvara çıpınan kirəç, ahah suyuğu.

obuzka : opuz. 1. şişik, çətin, qaba, qatı olan yer. 2. qudurqrn. ası. vəhşi.

obuzluq : opuzluqka. sarp.

obuzluqka : opuzluq. yüklü, şişik, qoğzaq olan nərsə. yoqquş, sarp. çətin. - obuz : çətin olay. - obuzluq yer: oy obuzluq yer: eniş yoqquş sarp, sərt, ənqəbəli atar tutar yer.

ocaq : < odcaq. od yeri.

ocaqlanmaq: evlənib ev qurmaq.

ocaqlı : oçaqlıqka. soylu.

ocaqlıq : ocaqlı. - oçaqlıq titiqka: ocaq yapılacaq çamur. bənzəri olan hər nəsnə. oçaqlıq yer: ocaq düzəltməyə dəyer topraq.

od :ot.

ox > oq

oq : ox. 1. pay. səhm. - bir ox sənin, bir oxda mənim. - sənə neçə ox dəğdi ?: düşüdü ?. 2. qismət. mirasta düşən pay. 3. (çəkilən) qur'a. 4. vurqulama sözü. ha !. gərək !. - ged oq: barqıl oqka: ged ha !. - ora gedmə oq: ora gedmə daha. 5. elə. lap. yaxınlığı, indiki çağı vurqulayıb göstərən ilgəc (ədat). - baya oq gəldim: bayax, bir az olar gəldim. - indi oq gəldim: elə hənuz gəldim. 6. dirək. situn. - ev oxu: çatı, çadır, dam oxu. 7. ox. dirək. sırıq. sutun. ustun. üstə saxlayan (> situnfars). - ox atmaq: oxlamaq: oqtamaqka. - ox təmrəni. ox başağı: başaqka. - oxluq kirpika: oxlu qirpi. böyük qirpi. - ox yay qabı: sadaq: kiş qurmanka. qurmanka. qədələç. yaylıq. yasıqka. 8. hissə. ülük. ölük. pay. nəsib. - mənə bir ox dəğdi. - oxlara bölünün. - bölünün oxlara oxlara, qalın ağlaya ağlaya. 1. sibəkka. sübəkka. 9. ulun. pay.
- qapa yüklü ox: yekə yələkli ox.
- oqda yazturmaqka: oq atmaqda yanıltmaq.
- oq- ilan
ka: ox kimi atılan, kəndini adam üzərinə atan yılan.

oqaka : əlik. kəfil. kəfâlət. zamin. - mən ona oqa. - oqa almaqka: kəfil olmaq.

Yüklə 8,02 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   66




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin