Divan-ü luğat-it tüRK



Yüklə 8,02 Mb.
səhifə49/66
tarix03.06.2018
ölçüsü8,02 Mb.
#52477
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   66

təzişməkka: tazışmaq. təlsəşmək. tələsmək. durmamaq. (# evlişmək: əhliləşmək).

təzitməkka: tezitmək. tazıtmaq. tazıqdırmaq. qaçırmaq. ürkütütmək.

təzqək : təzkəkka. tazıq. təziq. işdən qaçan. çəkingən.

təzqi : təzkika. - təzqi bolmaqka: tazıqmaq. ürküntüyə düşmək.

təzqinc : təzkinçka. yörgənc. dağ dönəməci. dağ büklümü - təzkinc yolka. bülüntülü, qıvrımlı yol.

təzqinmək: təzkinməkka. dönmək. təvaf edmək. çevrilmək.

təzməkka: qaçmaq. tezikmək.

tıdınka : vaxt bildirən bir kəlimə.

tıdınmaqka: tıxınmaq. qaçınmaq. əsirqenmək. yasaq edilmək. - tıqılmaq.

tıdlınmaqka: tıxlınmaq. qaçınmaq. tıyınmaq. söz söylərqən duraqlamaq.

tıdmaq : tıymaqka. tıtmaq. mən' edmək.

tıdmaqka. : tıqmaqka. tıtmaq. tıymaq. geri qoymaq. mən edmək.

tııt ! : tııtka!. tıq !. sus !.

tıq : tıqka. 1. al ilə doru arası at rəngi. qonur al. 1. tıq !: tııtka !. sus !.

tıqac : tıxac. tuğuc. mane'.

tıqamaq : tıxamaq. tumaqka. qapatmaq.

tıqanmaq: tıxanmaq. tonmaqka. donmaq. tünmək. tunmaqka. tutulmaq. qapanmaq.

tıqanmaq: tıxanmaq. tünmək. tunmaqka. donmaq. qapanmaq.

tıqdamaq : tıqramaq. yapramaq. yavramaqka. dikrək, sərt, qatı olmaq. bərkimək

tıqdamaqka: tıqramaq. yavramaq. diğrək, sərt, qatı olmaq.

tıqdırmaq: qarturmaqka. daldırmaq. sıçratmaq. - suyu boğazıma qarturdı: qaçıtdı.

tıqı : tıkıka. gecələrin, boluqda, xəlvətdə eşitilən səs. - bir tıkı gəldi qulağıma.

tıqıq : tıxıq. qadağa.

tıqıqmaqka: bir şeydən alıqoymaq. əngəl olmaq.

tıqılamaqka: "tıq" diyə səs vermək. tíkləmək. tikmək.

tıqılmaqka: tıqınmaq. 1. qaçınmaq. çəkinmək. 2. alıqoyunmaq. 3. əngəl olmaq.

tıqım : tıxım. damcı. toncu. donuc. danuc. tançuka. luqmə. tikə. udum. dürmək. qalbuzka.

tıqındıka: 1. nəriq əsirqənən. 2. yasaq ədilən nərsə.

tıqınmaqka: tıxınmaq. təpərək tıxmaq. doldurmaq. artıq yemək.

tıqır : tıkırka. taqır taqır. at nalının çıxardığı səsi bildirən bir söz.

tıqırlatmaq : dığırlatmaq. yuvturmaqka. yuvarlatmaq. - o topı yuvarladı.

tıqırmaq: tığırmaq (t <>s ) sığırmaqka. - sığtırmaq: tıqtırmaq.

tıqışka : tiyiş6. əngəl. pərhiz. mane'.

tıqışmaqka: 1. əngəl olmaq. alıqoymaq. 1. sıxışmaq.

tıqıtmaqka: tıqtırmaq. tıxdırmaq. sığıtmaq. sığıştırmaq. aşatmaq. nərsəni bir yerə qattı təpib yerləşdirmək, doldurmaq.

tıqqılıtı : tıqrıltı.

tıqlaq : diydəkka. tiklək. tıylaq. (< tıq. tiq). korluq. örtük. qapama.

tıqma : tıxma. sıxışıq. sıx. birbirinə girmiş. - tıxma üzürn: darışıq, sıx dənəli salxım.

tıqmaqka : tikmək. tıxmaq. tığmaq. 1. əğmək. dəğmək. bir yerə dəğərək kəsginliği gedmək. korləşmək. 2. sıxıb, sıxışdıraraq bdoldurmaq. 3. əğmək. - bulun (əsir) bulub başın tığdı. 4. utmaq. dürmək yapmaq. qalbuzlamaq.

tıqraqka : tığraq. 1. tırqaq. tirgək. iti, güclü olan. qeyrətli. yılmaz. yiğit. bahadür. pəhləvan. 2. elçi. çapar. posçı. xəbərci.

tıqraqlanmaq: tıxraqlanmaq. yiğitlik göstərmək. yiğitlənmək.

tıqraqmaqka : tıqramaqka. tıqdamaq. qıvraqlanmaq. yavranmaq. bağadurlanmaq. tiğrək, qatı, sərt olmaq.

tıqramaq: tıqdamaq. yapramaq. yavramaqka. dikrək, sərt, qatı olmaq. bərkimək

tıqramaqka : tıqraqmaqka. tıqdamaq. 1. qıvraqlanmaq. yavranmaq. bağadurlanmaq. tiğrək, qatı, sərt olmaq. 2. tıqqıldamaq. - ayağı tıqradı.

tıqraşmaqka: qürbüzləşmək. bahadırlaşmaq.

tıqratmaqka: tığratmaqka. tiqrətməkka. 1. sıxıştırmaq. tıxıb doldurmaq. bəcərikli, tıqraq, qavamlı qılmaq. öğrətmək. pişirmək. möhkəmlətmək. - ər oğlun işə tığratdı. 2. fışqıtmaq. kişnəkmək. - o atın tıqratdı.

tıqrıltı : tıqqılıtı.

tıqtırmaq: bastırmaq. tıqturmaqka. sıxtırmaq. tıqıtmaqka.

tıqturmaqka : tıqtırmaq. bastırmaq.

tılaqka : dıllaq. qadının qadınlıq ayqıtı. arvat yeri.

tıllaq : dıllaq. tılaqka. qadının qadınlıq ayqıtı. arvat yeri.

tın >tin

tır : dır (< turur. durur). - di. vardı. - bu daş durur: bu daşdı. - o quş durur: o quşdur.

tırıqlıq : turuqluqka. turquluq. durqunluq. cılızlıq. arıqlıq. zayıflıq.

tırınğaqka: dırnaq.

tırınq : tənin. bir şeyin tirlənib boşalmasından çıxan titrək səs. - qulağım dırınqıldır: tınqıldır. - zəng tırınqılddı.

tırmalmaqka: tırmalamaq. cırmaqlamaq. - onun üzü tırmalandı.

tırmanmaq: yarmanmaqka. - duvara yarman: tırman.

tırmaşmaqka: qaşınmaq. tarmaşmaq.

tırnaq : <> tarmaq <> yarmaq.

tırt : tırtka ( t <> ç <> c ) yırt. çırt. - tırt tırt yırtıldı: cırt çırt, cart çırt, diyə cırıldı.

tış : tışka. 1. alın axıntısı ki, qöz önünə varıp, qulaqlarına çıqmaya. 2. diş.
- dışdon: eşikdon. üzdon # içdon. atdon.
- tış düşmək: dış düşmək. taşılmaq. daşılmaq. qərib düşmək. yadanmaq.
- tışı tışıqmaq: dışarı çıxmaq·.

tışarmaq: dışarmaq. qudurmaqka. çıxmaq. qalxmaq.

tışıq : ( a <> e <> ə<> ı ) dəşik. deşik. dəşik. cırıq. yırtıq.

tışında : dışında. başqa. edinka. atın. adın. atruq. ayruq.

tışlanmış: dışlanmış. daşlanmış. başlağka. başıboş. buraxılmış. salıverilmiş. boşaltılmış.

tıtmaqka: 1. tıdmaq. tıymaq. tutmaq. geri qoymaq. qadalamaq. qadağalamaq. mən' edmək. 1. titmək. didmək. yolub parçalanmaq.

tıylaq : diydəkka. tiklək. tıqlaq. (< tıq. tiq). korluq. örtük. qapama.

tıymaqka: ( y <> q ) tıqmaq. 1. qırıb, əzib kortlamaq. - daş ox başağın tıydı. 2. tıdmaq. tıtmaq. mən' edmək.

tızıqka : < met > tıqız. tikiz (< tik. tuq: qapalı). tikiş. tiyiş6. mən'. mümaniət. pərhiz.

tib : dib. ətək. aşağ. asraka. alt. təmən (> damənfars)

tibək : dibək. soquka. soqqu. həvəh.

tibiz : dibiz. bic. satırka. həramzada. götvərən.

tibləməkka: dibləmək. bütünləmək (tib < met > bit) tübünləmək. dibin aramaq. araştırmaq. nərsəni, dibin çıxartmaq. töprətməkka. topratmaq. dipləmək. kökdən aramaq.

tiblənmək : diblənmək. tuplənməkka. diplənmək. kökləşmək. zənginləşmək.

tibləşmək: dibləşmək. tüpləşməkka. dipləşmək. dibin çıxarmaq. kökün araştırmaq. təhqiq edmək.

tiblətmək: diblətmək. tüplətməkka. aratmaq. diplətmək. dibin çıxattırmaq. kökün araştıtmaq. təhqiq etdirmək.

tidək : didək. (< tıq. tiq). bax > tiydəkka. tidəkka: gəlin qidərqən yat kimsələrə görünməmək üçün örtülən örtü.

tidik : didik. titrüka. dik. kəsgin. acıq. - titrü baxışka: dik baxış. kəsgin qözlə baxış.

tidimka : tikim. gəlinə, qərdək gecəsi qeydirilən tac.

tikmək : dikmək. tovurmaqka. durvurmaq. durqurmaq. doğrutmaq. qabartmaq. - o qulağın tovurdu: dikətdi.

tiq : tik. dik. 1. tinğka. düz. diş. qayım. - tinğ turmaqka: dik durmaq. - tin dur: diş dur. - tiq turmaqka: diq durmaq. 2. hündür. şişik. qomka. kom. 3. titrüka. didik. kəsgin. acıq.
- dik baxmaq: titinməkka. dayanmaq. dirənmək.

tiqbaş : tikbaş. dikbaş. arquq. ınad kişi. manqus. manus. qorxmaz.

tiqbaşlanmaq: tikbaşlanmaq. dikbaşlanmaq boynamaqka. qurralmaq. qururlanmaq. böbürlənmək. məğrur olmaq.

tiqdirmə: tikdirmə. sıxca, kip tikdirmə. təfcitməkka. təvçimək. təpcətmək.

tiqdirmək: tikdirmək. oyulqatmaq. - kübimək. kübitmək. qöpitməkka. - seyrək tikdirmək: qadıtmaq. qadumaq.

tiqə : tikəka. 1. tikim. tiküka. tikir. kəsək. kəska. kəsik. çartka. bölək. bölük. buçuqka. bıçuqka. parça. parsa. 2. rüşvə. soğat. bələk. 3. damcı. toncu. donuc. danuc. tançuka. tıqım. tıxım. luqmə. udum. dürmək. qalbuzka.

tiqələtmək: tikələtməkka tiküləməkka. tikə vermək. rüşvət vermək.

tiqəlmək: tikəlmək. dikəlmək. dikəlmək. iqrənmək. yiqrənmək. qalxınmaq. ünkünmək.

tiqəltmək: tikəltmək. dikəltmək. qonutmaq. doğrutmaq. qonqarmaq. imləmək. nişanlamaq. qondqarmaq. əkmək. - o yol qonqardı.

tiqəmək: tikəməkka tikməkə gücü yetmək.

tiqən : tikkənka. - gəvən tikəni: yandaqka.

tiqətmək: tikətmək. dikətmək. dikmək. şüşətmək. yapratmaqka. basurmaqka. bastırmaq. durdurmaq. saxlamaq. bərkitmək. - at qulağın tikətdi: yapratdı.

tiqi : tiki. toxu. saxt.

tiqilmək : tikilmək. urunmaqka. qalxmaq.

tiqim : tikimka. tikə. tikku. tiküka. tikir. kəsək. kəska. kəsik. çartka. bölək. bölük. buçuqka. bıçuqka. parça. parsa. - bir tikim dürmək.

tiqir : tikir. tikim. tikə. tiküka. kəsək. kəska. kəsik. çartka. bölək. bölük. buçuqka. bıçuqka. parça. parsa.

tiqirmək: tərmək. dərmək. yığmaq. - para dərən: tiqən: tigirən: pul yığan.

tiqiş : tikiş. tiyiş6. tızıqka: < met > tıqız. tikiz. (< tik. tuq: qapalı). mən'. mümaniət. pərhiz.

tiqişmək: tikişmək. kübüşməkka. köpcəşmək. qadışlamaqka.

tiqiz : tikiz. tıqız. tiyiş6. tikiş. < met > tızıqka (< tik. tuq: qapalı). mən'. mümaniət. pərhiz.

tiqqan : diqqan. qötrümka. dik yer. qaldırım. səggi. supaça6. kürsi.

tiqqən : tikkənka tikən. - tikən.

tiqqü : tikküka. tlkim. tikü. parça. luqma.

tiqlək : tiklək. diydəkka. tıqlaq. tıylaq. korluq. örtük. qapama.

tíqləmək: tíkləmək. tikmək. tıqılamaqka.

tiqlinmək : tiklinməkka (ağac bənzəri) tikilmək.

tiqlişməkka: (ağac bənzəri) tikilrnək.

tiqmədaş: tikmədaş. bitikdaş. qurum. təxtəsəng.

tiqmək : tikmək. qaldırmaq. tuvırmaqka. tavırmaq. - qulaq tuvırmaq: qulaq tikmək. atmaq. qulaq asmaq.

tiqməka : tikilmiş nə.

tiqməkka: tikməkka. tıqmaq. dikmək. 1. dikətmək. yapratmaqka. şüşətmək. köpüşməkka. kökləmək. təpcəmək. - at qulağın tikdi: yapratdı. 2. qondqarmaqka. qöndqürməkka. qondarmaq. doğrultmaq. düzəltmək. yola qılavuzlamaq. iqrar ettirmək. 3. burmaq. bəlləmək. - bir dürmək tikiş, ürəyini tutsun. 4. bir nəyi dəlmək. dürtmək. soxmaq. 5. (ağac) bir şeyi dikəy duruma gətirmək. tikiş tikmək. 6. əğmək. - ilan atı tikdi: çaldı. - acı söz tikməsin sanı. 7. tíkləmək. tıqılamaqka.

tiqrəlməkka : tikrəlmək. tıqratmaqka. dikəlmək. qalxmaq. danqamaq. qəlişmək. böyüyüp sərpilmək. yetişmək.

tiqrəməkka: tikrəməkka. dikrəmək. tiqrəşməkka. dikrəşmək. 1. dikəlmək. qalxmaq. danqamaq. qəlişmək. böyüyüp sərpilmək. yetişmək. - oğlan tikrəşdi. 2. dirçəlmək. cücərib, böyümək, qalxmaq. 3. dikətmək. qalxıtmaq. danqatmaq. qəliştirmək. böyüyüp sərpitmək. yetiştirmək.

tiqsindirmək: tiksindirmək. 1. yarsıtmaqka. arsıtmaq. yormaq. irgəndirmək. 2. yorlamaq. yarsğumaq. yarsıtmaqka.

tiqü : tiküka. tikim. tikkü. tikim. tikə. tikir. kəsək. kəska. kəsik. çartka. bölək. bölük. buçuqka. bıçuqka. parça. parsa.

tiqüc : tikücka. nərsənin üzündə xal, naxış qoyma ayqıtı, iğnəsi, qələmi. əkmək çilərin əkmək üzərinə naxış yapmaq üçün qullandıqları nəsnə. quş yələyi.

tiqüləmək: tiküləməkka. 1. tikələtməkka tikə vermək. rüşvət vermək. 2. tikə tikə vermək. 3. rüşvət vermək.

tiqyə : tikyə. tayaq.

til : tilka. dil. 1. luğət. kəlmə. söz. 1. xəbərçi. (xəbər tutmaq üçün) düşmandan tutulan kimsə, əsir. 1. söz. luğət. - til təkürməkka: dil uzatmaq. söz dökundurmaq. dillə (sözlə) incitmək. 2. durumunu öğrenmək üçün düşmandan yaxalanan tutsaq. çaşıt. casus. - til tutmaqka: düşmanın durumunu öğrenmək üzərə bir adam yaxalamaq.
- dil tutmaq: düşman içindən nərsələr öğrənmək üçün tutulan əsir.
- dilə tutmaq: yağlı sözlərlə aldatmaq, yola gətirmək.
- dil dəğirmək: dillə, sözlə toxunmaq. - dilə düşmək: tiliqmək.
- yabancı dil ilə söylətmək: sümlütmaqka.
- dil uzunluq edmək: dil təqirmək.
- yabancı dil qonuşmaq: sümlüşməyəka. sümlüşməkka.

tilab : dilab <> dolap. yüdrükka. yüklüq. yük qoyulan yer. işqaf.

tildəkka : 1. tilgə. dilək. 2. bahana. səbəb. təkdək. 3. töhmət. böhtan. - dildək vurmaq: dildək qılmaq: töhmət vurmaq.

tiləçün : diləçün. dilsün. tilzünka. yumuşaq xuylu.

tilək : dilək. dilgə. niyət. ötükka. xahiş. murad. - yağudu diləyim.

tiləklənmək: diləklənmək. bir şey dilək edinilmək. ədlənməkka. edlənməkka. eylənmək. bir şey bir dilək üçün kullanılmaq.

tiləmək : diləmək. dilgəmək. tilətməkka. tiləşməkka. dilək sunmaq, söyləmək. ötünmək. ötqünmək. istəmək. sormaq. soramaq. arazamaq. bəkləmək. aramaq.

tiləmsinməkka: diləşmək. istəşmək.

tilənçi : dilənçi. 1. umduc. umdac. umduçıka. umac. uman. yolçu2. qaraçıka. 2. qoldaçıka. qoldaçıya min yağaqka, barça belə ayruq dayaqka: yolçuya min cəviz, üstəlikdə bir (hammısınında üstündə) çəlik.

tilənməkka : dilənmək. aranmaq.

tiləsin : diləsin. dilgəsin. istəsin. inşallah.

tiləşməkka: dilləşmək.

tilətməkka : istəmək. diləmək. sormaq. soramaq. arazamaq.

tilika : oq təmrəni üzərinə sarılan sırım.

tiliqməkka : dilikmək. dillənmək. 1. qonuşmaq. 2. xəbər tutmaq. 3. dilə düşmək. 4. dilə düşmək. - ər isiz diləkdi: kişi pisliyə ad çıxardı.

tilim : dilim. tilkə. kəsim. bıçımka. uzunlamasına kəsilən hər şey. - tilim yapar görünmək: tilimsinməkka.

tilimsinməkka: dilim yapar görünmək.

tilinməkka : dilinmək. 1. uzunlamasına dilinmək. yolunmaq. 2. çatlamaq. - dəri, duvar dilindi.

tilir : dilir. dəlir. kür. gür. yiğit. sarsılmaz. bək yürəkli. qabadayı. cəsur.

tilqə : . dilgə. bax > tilək.

tilqəka : dilkə. tilgə. (< dil). 1. dilim. uzunlamasına, şırıx kəsilən hər şey. - bir dilkə yer. 1. tilək. dilək.

tilqəmək: dilgəmək. dilləmək. dilimləmək.

tilqika : tilqü. tülkü. - tülkülük etmək: yaltaqlanmaq: tilqülənməkka.

tilqin : tilinq. tilim. dilim.

tilqinmək: tilginmək. dillənmək. dilimlənmək.

tilqüka : tilkü. tilq. tülkü.

tilqülənməkka: tülkülük edmək. yaltaqlanmaq.

tillikka : dilli.

tillşməkka : dilgişmək. dilimləmək. - yarındaq dilişmək: qayış kəsmək.

tilməkka : dilmək. uzunluğuna yarmaq, kəsmək, yolmaq.

tilsün : dilsün. diləçün. tilzünka. yumuşaq xuylu.

tiltürməkka : dildirmək. dildürmək. - yarındaq dildirmək.

tilzünka : dilsün. diləçün. yumuşaq xuylu.

tim : timka. 1. şərab dolu tulum. 2. şərab satan. timcika.

timcika : timka. şərab satan. məyxanaçı.

timdik : dimdik. alıqka.

timək : teməkka. söyləmək.

tin : tinka tınıqka. 1. tın. haylaz. təmbəlləşmiş. arınlaşmış. 2. dinmiş. işslz. boş. sakit. - tin uşaq. - tin kişi. 3. tın yılxı: başı boş heyvan. 1. tınıq. ruh. nəfəs. soluq. can. - tını kəsildi: candan düşdü. canı üzüldü. 2. tın. nəfəs alma. soluq alma. 3. yular. yuqan (> loqam). - tin tizqin: yular dizgin.
- uluğ tınığ: ağır nəfəs.
- tınığ borusu. - tının uçsun: nəfəsin kəsilsin.
- onu vurdu tinin uçurdu: vurub nəfəsin kəsdi.

tincəl : dincəl. dinmə. düş. ıstirahat

tincəlmək : dincəlmək. əmrülmək. arınmaq. soyunmaq. soğunmaq. rahatlanmaq.

tincəməkka: tınçamaqka. pozulmaq. çürümək. tancamaq. tancqamaq. tancımaq. tıncımaq. tuncımaq.

tincər : dincər. tinər. dinər. dinc, sakit, rahat kişi.

tincimək : tıncımaq. əsgiyib əpriyib qoxumaq.

tinclik : dinclik durqunluq. turuqluqka.

tinclik : dinclik. ayış. əriş. ərinc ərinj. asayiş.

tinculamaqka: tınculamaqka. çiğnəmək. - çörəyivi tancula ye.

tinçikmək: tınçımaqka. pozulmaq. çürümək. qoxuşmaq. tınçqamaq. tıncamaq. tıncımaq.

tinçiqmək: tınçqamaqka. pozulmaq. çürümək. tınçamaq. tınçımaq. tınçımaq.

tindirməkka : dindirmək. amurtmaqka. yamırtmaq. yatıştırmaq. yatıtmaq. soğutmaq. səğnitmək. söndürmək. toxdadmaq. çatdırmaq. rahatlamaq. dinləndirmək.

tinək : tənğəkka. tanğaqka. tənək. tənik. tinik. hava.

tinər : dinər. dincər. dinc, sakit, rahat kişi.

tinəş : tinləş. saziş.

tinik : 1. tinək. tənğəkka. tanğaqka. tənək. tənik. hava. 2. teyxa. bütün. tümka. düm. tum.

tiniqka : tınıqka bax > tin.

tinilmək : tınılmaqka. dinlənilmək. rahat edilmək.

tiniş : aruqa. arquqaq. aruqqa. düşərgə. hotel. dincəliş yeri.

tinq : tinqka tinğka. dik. düz. diş. - tinğ turmaqka: dik durmaq. - tin dur: diş dur.

tinqılamaq: tınğılamaq tinğiləməkka. ağır bir şey yerə düşərək səs vermək.

tinqiləməkka: tinğiləməkka. ağır bir şey yerə düşərək, səs vermək · - tınğılamaq.

tinqlaşmaqka: tinğlaşmaqka. dinləməkdə.

tinqlatmaqka: tinğlatmaqka. dinlətmək.

tinqləməkka : tinğləməkka. dinləmək. tınğlamaq.

tinqləməkka: tınğlamaqka. dinləmək. tlnğləmək.

Yüklə 8,02 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   66




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin