Dövlət qulluğunda gender bərabərliyi

VII hissə

Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyanın əməkdaşları arasında keçirilmiş gender sorğusunun nəticələri.

Bərabər hüquqlar və bərabər iştirak üçün əlverişli şərait yaradan qaydalar və prosedurlarla yanaşı dövlət qulluğuna qəbul prosesinin təşkili ilə məşğul olan və dövlət qulluğu sahəsində dövlət siyasətinin formalaşdırılmasına cavabdeh olan strukturlarda kadrlar tərəfindən gender bərabərliyinə münasibət də əsl gender bərabərliyinin bərqərar olunmasında mühüm faktorlardan biridir.

Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyanın əməkdaşları arasında gender bərabərliyi və qadınların idarəetmə prosesində daha fəal iştirakı haqqında fikirlərini öyrınmək məqsədi ilə “Dövlət qulluğunun hər sahəsində genderə həssas yanaşmanın tətbiq edilməsi” layihəsinin çərçivəsində sorğu keçirilmişdir. Sorğuda 28 respondent iştirak etmişdir, onların 26 Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyanın mərkəzi aparatının əməkdaşı, 2 isə Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyanın idarəsində təhlükəsizliyi təmin edən və qəbul prosesində təhlükəsizlik tədbirlərinə cavabdeh olan Daxili İşlər Nazirliyinin əməkdaşı idi.

Beş blokdan ibarət olan sorğu anketi hazırlanmışdır. Sorğu anketinin birinci blokuna aid olan suallar respondentlərin şəxsi təcrübələrinə görə professional həyatda gender faktorunun rolunu araşdırır. Bu blokda həmçinin sorğu iştirakçılarının gender sahəsində Azərbaycan dövlət siyasəti haqqında bilikləri yoxlanılır. İkinci bloka daxil olan suallar respondentlərin Azərbaycanda dövlət qulluğunda kişi və qadınların hüquqları və imkanlarına dait fikirləri araşdırır. Bu blokda həmçinin respondentlərə “həyat-iş balansına” dair suallar təqdim olunur. Üçüncü blokda, dövlət qulluğunda kişilərin və qadınların təmsil olunması haqqında sorğu iştirakçılarının fikirləri araşdırılır və dövlət qulluğunda gender bərabərliyi faktorunun əhəmiyyəti haqqında respondentlərin rəyləri öyrənilir. Dördüncü blokda, gender bərabərsizliyinə aid ümumi fikirlərə dair respondentlərin münasibətləri araşdırılır. Beşinci blokda sorğu iştirakçılarına iş yerində seksual qısnama ilə bağlı suallar verilir.

Sorğu nəticələrinin təhlilinə keçməmiş, bir mühüm məqamı qeyd etmək lazımdır. Sorğunun nəticələri dövlət qulluğuna qəbul prosesinin təşkili ilə məşğul olan və dövlət qulluğu sahəsində dövlət siyasətinin formalaşdırılmasına cavabdeh olan dövlət qulluqşularının gender bərabərliyinə və dövlət qulluğunda gender faktoruna münasibətlərini göstərir. Bu məlumat dövlət qulluğunda gender siyasətinin formalaşdırılması üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir və gələcək təlim və tədbirlərin nəzərə alacaqları mühüm ehtiyacları işıqlandırır. Lakin, Komissiyanın mərkəzi aparatının kollektivi heç də bütövlükdə Azərbaycan dövlət qulluğu üçün reprezentativ seçmə sayıla bilməz. Komisiyanın mərkəzi aparatının kollektivi əsasın cavan əməkdaşlardan ibarətdir. Respondentlərin hamısı şəhərdə yaşayır. Kollektivdə gender balansı dövlət qulluğunda mövcud olan ümumi gender balansından daha tarazlıdır. Komissiyanın mərkəzi aparatında çalışan qadınların əksəriyyəti subaydır, kişilərin əksəriyyəti isə evlidir. Bu faktorlar Komissiya kollektivində bir sıra mühüm qrupların təımsil olunmamasını və ya az miqdarda təmsil olunmasını göstərirş Bu təbii bir haldır, qeyd etdiyimiz kimi kollektiv cavandır və sorğunun seçməsi yalnız mərkəzi aparatı əhatə edir. Azərbaycanda dövlət qulluğunda çalışan kadrların gender bərabərliyinə münasibətlərini və dövlət qulluğu sistemində bərabər hüquqlar, bərabər imkanlar və bərabər iştirak mövzusunda dolğun məlumatları yalnız dövlət qulluğunun bir sıra sahələrini və həm regional həm mərkəzi strukturlarını əhatə edən sorğu nəticələri nümayiş etdirə bilər.