Dr. Mustafa Kemal akgül mpm (Grup Yönetmeni) Cengiz aydin milli Kütüphane Neziha Çarkit meb cemal gemci cymsoft aysim hançer kızılay Kemal karakoçak kamuBİb yk temsilcisi Burçin ÖKSÜz software ag ersin Tufan yalvaç Maliye Bakanlığı

Arabirim Tasarımı

İyi ve kullanışlı bir arabirimin tasarımında uyulması gereken noktalar aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• 
  Öğrenmesi, kullanılması ve hatırlanması kolay,
  
• 
  Sorun çıktığında yardımcı,
  
• 
  Acemi kullanıcı için olduğu kadar usta kullanıcı için de uygun,
  
• 
  Sistem olanakları kullanımında verimli,
  
• 
  Verimli kullanım için yardımcı,
  
• 
  Karar verme verimliliği için yardımcı,
  
• 
  Değişik kişi ve ortama uygun iletişim seçenekleri verebilecek durumda olmalıdır.
  

Görüldüğü gibi, tasarımcı için parola kullanıcıyı iyi tanımaktadır. Karar destek sistemlerinin geliştirilmesi sürecinde kullanıcı-sistemci, kullanıcı-sistem, sistemci-sistem arasında yoğun bir diyalog vardır. Buna dayanarak,

a. Sistemciye, programlama ve geliştirmeye yönelik araçlar ve kullanım için yüksek seviyedeki bilgiye, uygun hedefe çabuk ulaştıran bir iletişim desteği,

b. Kullanıcılara da, yardımcı ekranlar (HELP Screens) ve değişik tip ve seviyede iletişim desteği sağlamalıdır. Ayrıca her tip kullanıcıya, çeşitli bilgi görüntüleme şekilleri (tablo, grafik vb.) bilgileri filtreleme veya gruplama amaçlı çeşitli yöntemler, kullanıcıya bulunduğu konumu gösteren özet bilgiler, geçmişte yapılan çalışmaları da aktaran bilgiler de sunulmuştur.

Karar destek sistem kullanımını daha sevimli ve çekici kılmak için de çeşitli psikolojik etkenleri de göz önünde tutmak gerekir.

Kullanılacak donanımlarda ise bilgi gösterme şekli, girdi/çıktı ve işlem-process kontrol araçları arasından iyi bir seçim yamak gerekir. Son teknolojik gelişmeler, tasarımcıya çok geniş bir ürün yelpazesi sunabilmektedir.

Karar destek sistemleri tasarımında, geçmiş yıllarda, “ROMC” diye anılan bir yöntem ortaya atılmıştır: tasarım sürecinde, uygun bir görüntüleme şekli (Representation), sorun çözmede yardımcı işlevler (Operations), kullanıcıya hafıza tazeleme araçları (Memory), bütün bu araçları kullanmada belirli bir serbesti yaratan kontrol mekanizmaları (Control) oluşturmak gerekir. Sonuç olarak, etkileşimli arabirim tasarımında genel prensipleri şöyle özetleyebiliriz:

1. Genel prensipler;

• 
  Yararlı bir araç haline dönüştürmek için sistemi işlevsel ve verimli şekilde tasarlamak,
  
• 
  Belirli bir sonuç için gerekli işlemleri en aza indirmek,
  
• 
  Komut formatları arasında uyum sağlamak ve kuralları genelleştirmek,
  

2. Sistemin kullanıcı tarafından kontrolü;

• 
  Sistemin durumunu değiştiren komutlar geriye dönülebilir olmalıdır,
  
• 
  Her işlem neticesini, hataları veya normal sonuçlanmayı kullanıcıya anında iletmek gerekir,
  
• 
  Kullanıcının her adımındaki ve menüdeki konumu hakkında bilgi vermelidir,
  
• 
  Sistem bütünlüğünü bozmadan, kullanıcıya her an yaptığı işlemi durdurabilme olanağı sağlanmalıdır.
  

3. Yeni kullanıcılar için destek;

• 
  Bütün işletim sistemini öğrenmeyi gerektirmeyecek basit ara birimler sunulmalıdır,
  
• 
  Her adımda, etkileşimli belgeleme sağlanmalıdır (HELP screen),
  
• 
  Basılmış veya etkileşimli belgeleme bulundurulmalıdır,
  
• 
  Yokluk hali (default) bilgileri verilmelidir.
  

4. Usta kullanıcılar için verimli arabirimler;

• 
  Komutlarda kısaltma kullanma olanağı sağlanmalıdır,
  
• 
  Menü veya soru-cevap etkileşiminde kestirme yollar öngörülmelidir.
  

5. Cevap ve işlem süreleri;

• 
  Sistem cevap süreleri kullanıcıyı sıkmayacak ve yormayacak seviyede olmalıdır,
  
• 
  Cevap süresini tahmin edilmenin kullanıcı üzerinde büyük bir psikolojik etkisinin olduğu unutulmamalıdır.