| Muhammed Bi-riya/ Muhammed Bâgırzade Bi-riya Hacı gulamoğlu: (Tebriz 1914-1989) Azerbaycan edebiyatında, mücadeleci bir şair olarak tanınmaktadır. Okula sekiz yaşında başlamış, orta okulu bitirdikten sonra maddi imkânsızlıktan ötürü eğitime devam edememiştir. Tebriz Belediyesi’nde ve bir süre Tebriz-Tahran demiryolunda çalışmıştır. Tebriz’de yayınlanan “Vatan Yolunda” gazetesinde ateşli şiirleriyle yayın hayatına katılmıştır. Şiirleri aynı zamanda Tahran’da “Merdum”, “Zafer”, “DeMavend”, “Şu’lever”, Reşt’te “Sepîdrûd”, Tebriz’de “Azerbaycan” ve “Hâver Nov” gazetelerinde basılmaya başlamıştır. Diğer taraftan işçilerin örgütlenmesiyle yakından ilgilenmiştir. Bi-riya, Tebriz işçilerince (Tebriz fe’leleri), Azerbaycan Hemkârlar İttifakı/ Azerbaycan İşçiler Birliği başkanlığına seçilmiştir. 1945 yılında Paris’te toplanan Dünya İşçileri İttifakı Kongresi’ne katılmıştır. Tudeh mensubu olan Bi-riya, Millî Hükümet’in kuruluş çalışmasına fiilen iştirak etmiş, daha sonra Eğitim Bakanlığı’na (Maârif Veziri) getirilmiştir.
Azerbaycan Millî Hükümeti’nin yıkılmasının ardından Kuzey Azerbaycan’a kaçtı. Ancak, Millî Hükümeti’n kuruluşu sırasında adının yıpratılmaması konusunda büyük hassasiyet gösteren Sovyetler, Bi-riya’yı, 1946-56, 1957-67 yılları arasında yirmi yıl, ardından iki yıl olmak üzere toplam 22 yıl süreyle hapiste tuttu. İran’a dönme isteğinin karşılığı iki yıl hapistir. Daha sonra Tambov’un Yaroslav köyünde mecburi iskâna tabi tutuldu. Rejim değişikliğinden sonra 1980 yılında Tebriz’e döner dönmez, ardından tutuklandı. Vefatından kısa bir süre önce serbest bırakıldı. Tebriz’de 75 yaşında bu dünyaya veda etti. Maruz kaldığı zulümler, bu Türk aydınının saygın ve erdemli kişiliğini ortadan kaldıramadı. Şeçilmiş şiirleri, “Ürek Sözleri” adı altında toplanarak basıldı. (“Muhammed Bi-riya”, Ana Dili, 5.kitap, s.23-26, Ders Kitapları-5, İntiŞarât-ı FerZane)
Dostları ilə paylaş: |
