Dırma'da mecburi ikamete tâbi tutuldu


d- Söy­leyiş yakınlığı dolayısıyla yanlış kullanı­lan kelimeler (Farsça nümâ 'gösteren'---' Arapça nema 'artmak'). 5-



Yüklə 1,22 Mb.
səhifə115/119
tarix09.01.2022
ölçüsü1,22 Mb.
#96713
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   119
d- Söy­leyiş yakınlığı dolayısıyla yanlış kullanı­lan kelimeler (Farsça nümâ 'gösteren'---' Arapça nema 'artmak').

5- Arapça, Farsça ve Bat kaynaklı ke­limelerde ortaya çıkan anlam daralma­ları, genişlemeleri ve değişmeleri. İna­yet Arapça'da "istemek, zahmet çekmek, iyilik ve İhsan" anlamlarında iken Türk­çe'de yalnız "ihsan"; izn Arapça'da "bil­mek, bildirmek, ruhsat vermek" mâna­larına gelirken Türkçe'de yalnız "ruhsat vermek"; adres Fransızca'da "kabiliyet, maharet, bulunulan yer" anlamlarına ge­lirken Türkçe'de yalnız "bulunulan yer" (anlam daralması); baraka İspanyolca'­da sadece "balıkçı kulübesi" anlamında iken Türkçe'de genel olarak "kulübe"; müsâade Arapça'da yalnız "yardım" mâ­nasına gelirken Türkçe'de "yardım, izin ve ruhsat vermek" (anlam genişlemesi); çamaşır Farsça'da "giyecek şeyleri yıka­yan" demek iken Türkçe'de "yıkanan gi­yecek"; mekteb kelimesi, Arapça'da asıl anlamı "yazıhane" iken Türkçe'de "okul" (anlam değişmesi) mânasında kullanıl­maktadır. Bunun yanında Batı dillerin­den ve özellikle Fransızca'dan yapılan çevirilerdeki tercüme hataları da galat olarak nitelendirilmiştir.

Türkçe'de galatlar hakkında kaleme alınan başlıca eserler şunlardır:



1- İbn Kemal, et-Tenbîh calâ ğalati'l-hâmil (câhil) ve'n-nebîh. Galatâtü'l-'avâm olarak tanınan eser, Türkçe'de yanlış kul­lanılan Arapça kelime ve ibareleri ele alan ilk çalışmadır.746 Kitap Tercüme-i Galatâtü'1-avâm adıyla Türkçe'ye çevril­miştir.747

2- Efendi, Sakatâtü'l-^avâm. Bir İki varak-lık bu liste748, Mus­tafa Şevket Şehrî tarafından şerhedilerek yayımlanmıştır749. Müellif bil­lur < büllür, hitabet < hatâbet, ıyş < ayş, kandil < kındîl, maksad < maksıd, masraf < masrif, tercüme < terceme vb. kelimeleri ele alarak Türkçe'de kulla­nılan ilk şekillerin yanlış, ikincilerin doğ­ru olduğunu söylerken Türkçe'yi değil fesahatçilik gayretiyle Arapça'yı savun­muştur.

3- Mehmed Hafîd, ed-Dürerü'l-müntehabâtü'l - mensûre tî ıslâhı ga-latâti'i - meşhûre. 1065 dolayında kelimeyi ihtiva eden eser basılmış ilk derli toplu galat sözlüğüdür.750

4- Sim Paşa, Galatât751. Yazar, Kastamonu valisi iken İbn Kemal'in yukarıda tanıtılan risalesini esas alarak bu kitabını meydana getirmiştir. Türk­çe'de yanlış kullanıldığı ileri sürülen 103 Arapça kelimenin incelendiği eser üç bö­lüme ayrılmıştır. Birinci bölümde galat olmakla birlikte kullanılması uygun gö­rülen kelimeler, ikinci bölümde söz us­taları tarafından uygun görülmediği hal­de yaygın olarak kullanılan kelimeler, üçüncü bölümde ise kullanılması kesin­likle uygun olmayan kelimeler ele alın­mıştır.

5- Kazasker Mustafa İzzet, Tas-hîhu'l-galatât ve'1-muharrefât fi'l-es-mâi vei-lugât752. 528 ke­limenin ele alındığı eser, dile tamamen yerleşen ve kullanılmasında bir sakınca bulunmayan, dile büsbütün yerleşme­diği halde kullanılması karışıklığa yol açmayan ve dolayısıyla kullanımında yi­ne sakınca bulunmayan kelimeler ol­mak üzere iki bölüme ayrılmıştır. Ya­zar konuya doğru bir yaklaşımda bulu­narak yanlış biçimde söylenip yazılan pek çok kelimenin doğrusundan daha güzel olduğunu belirtir.

6- Mehmed Hâ-lid, Tedkîk-i Galatât-ı Tercüme753. Eserde, Fransızca'dan yapılan çevirilerde yanlış tercüme edilen keli­meler alfabetik olarak sıralanmıştır.

7- Kemalpaşazâde (Mehmed) Said, Gala-tât-ı Tercüme. 1306-1324 (1889-1906) yıllan arasında İstanbul'da yayımlanan ve on sekiz "defter"den meydana gelen bu eserde de müellif, Fransızca'dan yapı­lan çevirilerde rastladığı tercüme yan­lışlarını alfabe sırasına göre ele alıp in­celemiştir.


Yüklə 1,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   119




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin