Eşleştirme Projesi tr 08 ib en 03

6.1Hava

6.1.1Emisyonlar

Havaya yönelik emisyonları öngörmek amacıyla rafineriler gibi büyük işletmeler tarafından en yaygın olarak, doğrudan ölçüm yöntemleri olan sürekli emisyon ölçüm sistemleri (CEMS’ler), tahmini veya parametrik emisyon ölçüm sistemleri (PEMS’ler), kaynak testi ile dolaylı yöntemler olan kütle denkliği hesaplamaları, emisyon model ve faktörleri ile mühendislik tahminleri kullanılır.

CEMS’ler sağlam teknolojilerdir. CEMS aletleri, doğrudan ve sürekli olarak emisyonları izler, akış oranını belirler, gazı analiz eder, kirletici konsantrasyonunu ölçer ve verileri kaydeder. CEMS’ler, belirli koşullar altında emisyonların miktarını belirlemek için en hatasız yöntem olmakla birlikte en pahalı seçenektir.

Yönetmelikler genellikle CEMS’lerin, kükürt tesisi yakma fırınlarından, akışkan yataklı katalitik parçalama ünitelerinden (FCC) ve kazanlardan kaynaklanan kükürt dioksit ve azot oksit emisyonlarını izlemesini gerektirir. Kükürt dioksit ve azot oksit emisyonları, en önemli kirleticiler olarak görülmekte olup, söz konusu üç kaynak da normal çalışma koşulları altında genellikle rafinerilerdeki en büyük kaynaklardır.

CEMS’ler, rutin bakım faaliyetlerinin yanı sıra kalite güvencesi/kontrol faaliyetlerinin TS EN 14181 standardına dayanan yakın tarihli “28042 sayılı Türkiye sürekli emisyon ölçüm sistemleri tebliği” uyarınca belgelendirilmesi ve onaylanmasını gerektirir.

Sürekli ölçüm iki yolla yapılabilir; numune gazın emisyon akışından çıkarıldığı ve kirletici konsantrasyonunun ölçülmesi ve kaydedilmesi için bir gaz analiz cihazına aktarıldığı “ekstraktif CEMS’ler” veya emisyonları doğrudan bir baca içerisinde ölçen ve analiz eden “ekstraktif olmayan CEMS’ler” aracılığıyla. Ekstraktif CEMS’lerin temel faydaları arasında; aletlerin ısıya, titremeye ve aşındırıcı koşullara maruz kalmaması, zemin seviyesinde bakımın daha kolay olması ve ekstraktif CEMS için analiz cihazlarının genellikle ekstraktif olmayan sistemler için olan cihazlardan daha ucuz olması bulunmaktadır. Dezavantajları arasında ise numune hatlarının sızdırma, donma veya tıkanma olasılığı ve kirletici maddelerin adsorpsiuon, aşındırma etkileri ve yoğunlaşma dolayısıyla kaybı bulunmaktadır. Ekstraktif olmayan CEMS’ler arasında ise, numune kaybının en aza indirilmesi ve pahalı numune alma ve koşullandırma sisteminin ortadan kaldırılması bulunur. Ancak, baca içerisinde bakım ve değişim daha zor olup, kalibrasyon gazının analiz cihazının bulunduğu konuma götürülmesi gerekir.

Tahmini veya parametrik emisyon ölçüm sistemi (PEMS), CEMS’e göre daha az maliyetli bir alternatif sunabilir. Bir PEMS, doğrudan numune almak yerine emisyonların işletim parametreleri ile (örneğin yakıt kullanımı) bilinen bağıntılarına dayanarak emisyonları hesaplar. Ancak CEMS’ler, bazı proses üniteleri (FCC) kapsamındaki kimyasal reaksiyonların karmaşıklığı yüzünden nadiren kullanılırlar.

Baca testi veya bacadan numune alma olarak da bilinen kaynak testi düzenleyici bir standarttır. Normal çalışma koşulları sırasında eğitimli ve deneyimli personel tarafından akredite yöntemler kullanılarak ve uygun aralıklarla yapılan kaynak testi, doğru yıllık emisyon tahminleri sağlayabilir. Hava tahliye izinlerine uygunluğu belirlemek ve CEMS’lerin belgelendirilmesi için çoğunlukla kaynak testine gerek duyulur. Emisyon faktörleri de çoğunlukla çeşitli çalışma oranlarındaki kaynak testlerin oluşturduğu bir koleksiyondur.