Evolyutsion taʼlimotning biokimyoviy usul, immunologik usuli, evolyutsiyaning modellashtirish metodlari reja

Biokimyoviy mezon. Har xil turga kiruvchi organizmlar o'zining biokimyoviy tarkibi (oqsil, uglevod, lipidlar, nuklein kislotalar va boshqalari) bilan farq qiladi.
Bular orasida eng asosiysi DNK moleku-lalari va hujayradagi oqsillarning sifati va miqdoridagi farqdir. Organizmlarning qaysi turga kirishini aniqlash uchun ulardagi nuklein kislotalarning farqini belgilash hal qiluvchi ahamiyatga ega bo'ladi.
Geografik mezon. Tur tarqalgan maydon katta yoki kichik, har joyda yoki yop-pasiga, ba'zan ikki, uch turning areali o'xshash yoki ba'zi turlarning ishg'ol qilgan are-ali nihoyatda keng bo'lishi mumkin. Bu esa o'z navbatida geografik mezon boshqa mezonlar kabi turning o'ziga xos mezoni bo'la olmasligini ko'rsatadi.
Ekologik mezon. Mazkur mezon ostida har bir turga kiruvchi organizmlarning konkret muhit sharoitida yashashi, unga moslashganligini tushunish lozim. Dalalar, o'tloqzorlarda zaharli ayiqtovon, sernam yerlarda sudraluvchi ayiqtovon, daryo, ko'Imak chetlarida, botqoqliklarda achishtiradigan ayiqtovon turlari uchrashi bunga yorqin misoldir.
Genetik mezon. Bu mezonda har bir turga xos xromosojnalar yig'indisi, tuzi-lishi maxsus bo'yoqlar bilan bo'yalishi tushuniladi. Qora kalamushning ikkita qiyofa-dosh turining birida 38 ta, ikkinchisida 42 ta xromosoma bor. Genetik mezon yetarli darajada barqaror bo'lsa-da, u ham nisbiy sanaladi. Chunki tur ichida xromosomalar soni va tuzilishida farq boiishi mumkin.
Etologik mezon. Yuqori darajada rivojlangan hayvon turlarining har biri o'ziga xos xulq-atvorga ega bo'lib, u ayniqsa, erkak organizmlarining ovoz chiqarishida. urg'ochilarining ko'nglini ovlashida ko'zga tashlanadi. Har bir turning o'ziga xos xulq-atvori etologik mezon deb ataladi.
Populyatsiya-biotsenotik darajasi. Bu hayotning supraorganizm darajasi bo'lib, uning asosiy birligi aholi hisoblanadi. Populyatsiyadan farqli ravishda, tur - tuzilishi va fiziologik xususiyatlariga koʻra oʻxshash, kelib chiqishi umumiy boʻlgan, erkin chatishib, unumdor nasl bera oladigan individlar yigʻindisidir. Tur faqat genetik jihatdan ochiq tizimlarni ifodalovchi populyatsiyalar orqali mavjud bo'ladi. Populyatsiya tadqiqotlari populyatsiya biologiyasi bilan bog'liq.
«Populyatsiya» atamasini genetika asoschilaridan biri V.Iogansen kiritgan va u organizmlarning bu genetik jihatdan heterojen to'plami deb atagan. Keyinchalik aholi atrof-muhit bilan uzluksiz aloqada bo'lgan yaxlit tizim sifatida qarala boshlandi. Aynan populyatsiyalar tirik organizmlar turlari mavjud bo'lgan haqiqiy tizimlardir.
Populyatsiyalar genetik jihatdan ochiq tizimlardir, chunki populyatsiyalarning izolyatsiyasi mutlaq emas va vaqti-vaqti bilan genetik ma'lumot almashish mumkin emas. Aynan populyatsiyalar evolyutsiyaning elementar birliklari rolini o'ynaydi, ularning genofondidagi o'zgarishlar yangi turlarning paydo bo'lishiga olib keladi.
Mustaqil yashashga va o'zgarishga qodir populyatsiyalar keyingi superorganik darajadagi agregatda - biotsenozlarda birlashadi. Biotsenoz - ma'lum bir hududda yashovchi populyatsiyalar to'plami.
Biotsenoz - bu chet el populyatsiyalari uchun yopiq tizim, uni tashkil etuvchi populyatsiyalar uchun esa ochiq tizimdir.Biogeotsetonik daraja. Biogeotsenoz uzoq vaqt mavjud bo'lishi mumkin bo'lgan barqaror tizimdir. Tirik tizimdagi muvozanat dinamik, ya'ni. ma'lum bir barqarorlik nuqtasi atrofida doimiy harakatdir. Uning barqaror ishlashi uchun uning boshqaruvchi va bajaruvchi quyi tizimlari o'rtasida qayta aloqa bo'lishi kerak. Ayrim turlarning ommaviy koʻpayishi va boshqalarning kamayishi yoki yoʻq boʻlib ketishi natijasida vujudga keladigan, atrof-muhit sifatining oʻzgarishiga olib keladigan biogeotsenozning turli elementlari oʻrtasidagi dinamik muvozanatni saqlashning bunday usuli ekologik falokat deb ataladi.
Biogeotsenoz - bu o'z-o'zini tartibga soluvchi yaxlit tizim bo'lib, unda bir necha turdagi quyi tizimlar ajralib turadi. Birlamchi tizimlar jonsiz moddalarni bevosita qayta ishlovchi ishlab chiqaruvchilar; iste'molchilar - ishlab chiqaruvchilardan foydalanish orqali moddalar va energiya olinadigan ikkinchi darajali daraja; keyin ikkinchi darajali iste'molchilar mavjud. Bundan tashqari, tozalovchi va parchalovchilar ham bor.