Fakulteti

Bir xil yo’nalishdagi harakatga doir masalalar
Masala. Anvar va Ravshan A qishloqdan bir vaqtda bir xil yo’nalishda velosipedlarda yo’lga chiqishdi. Anvarning tezligi 12 km/soat, Ravshanniki esa 15 km/soat. Ularning bir-biridan uzoqlash-ish tezligini toping.
Yechish. 1 soatda Ravshan Anvardan 15km- 12km = 3 km oldinda boladi. Demak, ularning bir-biridan uzoqlanish tezligi 3 km/soat ekan.
Jauob: 3 km/soat.
o’rtacha tezlikni hisoblashga doir masalalar
Masala. Avtomobil Toshkentdan Samarqandga 5 soatda yetib keldi. Toshkentdan Samarqandgacha 330 km. Avtomobilning tezligini toping.
Yechish. Avtomobil 1 soatda necha kilometr yo’l yuradi?
330:5 = 66 (km).
Javob: Avtomobilning tezligi 66 km/soat. Bu o’rtacha tezlikdir.
Mashina Toshkentdan Samarqandgacha bo’lgan masofaning hammasini bir xil o’zgarmas 66 km/soat tezlik bilan bosa olmaydi: u goho sekin, goho tez yuradi, svetoforlar oldida to’xtashi mumkin.
Jismning o’rtacha tezligini topish uchun jism bosib o’tgan yo’lni shu yoini o’tish uchun ketgan vaqtga bo’lish kerak.
Masalalarni ifoda tuzib yechish
o’qing va natijani ayting:
1. Omborda 18750 kg un bor edi. Ombordan birinchi kuni 2350 kg, ikkinchi kuni esa 3400 kg un bozorga olib ketildi. Omborda qancha un qoldi? Masalani ifoda tuzib yeching.Masala shartining qisqacha yozilishi:
Birinchi kuni jo’natildi - 2350 kg
Boredi—18750 kg.
Ikkinchi kuni jo’natildi - 3 '400 kg Qancha qoldi - ?
Fermer qishga mollari uchun 121 yem g’amladi. Mollarga dekabrda 31, yanvarda esa 412 sr yem berildi. Qancha yem qoldi? Ikki usul bilan yeching.
Masalalarni tenglama tuzib yechish

Savatda bir nechta anor bor edi. Nar-giza bo’q’dan yana 16 ta anor uzib kelib savatchaga solganidan keyin savatdagi anor-lar 25 ta boidi. Avval savatda nechta anor boigan?
Yechish: Savatda x dona anor bor edi. 16 ta anor qo’shilganda undagi anorlar 25 ta boidi. Ya'ni, x+16 = 25. Bundan x=25-16. Demak, x = 9. Javob: awal savatda 9 ta anor bo’lgan.
Nomaium qo’shiluvchini topish uchun yig’indidan maium qo’shiluvchini ayirish kerak.
Xolasi mehmonga kelgan jiyanlari oldiga somsa qo’ydi. Som-salardan 12 tasi yeyilgandan keyin 6 dona somsa qoldi, Likobchada nechta somsa bo’lgan? Tenglama tuzib yechamiz. Likobchada x ta
somsa bor edi, 12 tasiyeyildi, nechtasi qoldi? Demak, c - 12 = 6. Tenglamani yechamiz: x = 6 + 12; x = 18. Javob: 18 ta.
Nomalum kamayuvchini topish uchun ayirmaga ayriluvchini qo’shish, kerak.
Bayram dasturxoniga olib kelingan 30 dona tarvuzdan bir nechtasi so’yilganidan keyin 8 dona tarvuz qoldi. Nechta tarvuz so’y-ilgan? Tenglama tuzib yechamiz: 30 - x = 8, x = 30 - 8; x = 22.
Nomaium ayiriluvchini topish uchun kamayuvchidan ayirmani ay Irish kerak.
Masalani tenglama tuzib yeching:
Yengil mashina tezligini soatiga 35 km kamaytirganidan keyin uning tezligi soatiga 50 km bo’ldi. Uning tezligi avval qancha bo’l-gan?
1. Vaqtni topishga doir masalallar yеchish
2. Masofani topishga doir masalallar yеchish
3. Tezlik, o`rtacha tezlikni topishga doir masalallar yеchish