Fərhadi Püstə azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
| niyyəti (ideyası). Bu səviyyədə söhbətheç də real əşyadan
və yaxud xidmətdən deyil, gələcəkdə bu mala olan ehti- yacdan və onun ödədiyi tələbatdan gedir. Bu mənada belə demək olar ki, kosmetika insanı xaricən daha yaraşıqlı et- 145 mək üçün nəzərdə tutulur («təbiətə kömək etmək»). Bunu təcrübəli biznes adamları çox gözəl başa düşürlər. Sonrakı səviyyə - əşya və yaxud xidmətin real həya- ta keçirilməsi. Bu zaman mal aşağıdakı cizgiləri qazanmalıdır: la- zımi xüsusiyyətlər dəsti, keyfiyyət, xarici görünüş (bəzə- dilmə), adı (markası), qablaşdırma. Sonuncu səviyyə - malın özü və ona əlavə olunan xidmətlər (servis) və fayda. Son vaxtlarda aşağıdakı mal- ları fərqləndirirlər: - uzunmüddətli istifadə olunan mallar (mebel, geyim, texniki vasitələr); - qısamüddətli istifadə olunan mallar (qida, kosmetika, kağız) və. s. Bu məqsəd üçün ilk növbədə aid edilməlidir ki, söh- bət hansı alıcı firmadan gedir, onun satınalma predmeti nədir: istehsal vasitələrimi, yoxsa istehlak şeyləridir. Çünki hər iki qrup mallara (məhsullara) tələbin öyrənil- məsinin özünə xas olan xüsusiyyətləri vardır. Belə ki, istehsal vasitələrinin alıcısı, əsasən sənaye firmaları, on- ların qız şirkətləri (firmaları) ola bilər. İstehlak şeyləri alı- cısı isə son nəticədə fiziki şəxslər- insanlardır. Lakin on- lar da öz növbəsində həmin şeyləri bu və ya digər firmanın ticarət şəbəkəsində əldə edirlər. İstehsal vasitələrinin firma- alıcısını öyrənmək üçün ümumi məlumatlarla yanaşı aşağıdakı informasiyaları toplayıb sistemləşdirmək və təhlil etmək məqsədəuyğundur: - bazarda firma- alıcının vəziyyəti; - konkret malın istehlakında onun payı (tutduğu yeri); - firmanın istehlak etdiyi (istehsal istehlakı) məh- sulun əsas malgöndərənləri və s. qeyd etmək olar. 146 İstehlak şeyləri üzrə alıcı-firmanı öyrənmək məqsə- dilə aşağıdakıları aydınlaşdırmaq daha yaxşı olar: - pərakəndə satış ticarətinin həyata keçirilməsi me- todları; - alıcılara müxtəlif güzəştlərin verilməsi, o cümlədən istehlak krediti, uzunmüddətli istifadə olunan mallar üzrə satışdan sonra pulsuz xidmətlər, satış qiymətindən güzəşt- lər; - firmanın təqdim etdiyi məhsulların nomeklaturası (siyahısı), onların yeniliyi, rəqabəttablılığı, təzələnməsi (dəyişilməsi) dərəcəs və s. göstərmək olar. Bazarın təhlilində nəqletmə şəraitinin öyrənilməsi də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu öyrəniş aşağıdakı bir sıra məsələləri əhatə edir: - ixracat ölkəsi ilə bazarı öyrənilən ölkə arasında birbaşa nəqliyyat rabitəsinin olması və yaxud yaradılması məsələləri; - xətti gəmiçilik tarifləri, fraxtın kamilliyinə inam yaratmaq, dəmir yolu ilə nəqletmə tarifləri məsələləri və s. qeyd etmək olar. Hüquqi məsələlərin öyrənilməsi də təhlil üçün mü- hüm şərtdir. Bu isə aşağıdakı məsələlərin aşkar olunmasını tələb edir: - sığorta və ticarət gəmiçiliyi haqqında mövcud qa- nunların öyrənilməsi; - firmaların, o cümlədən, xarici ölkə firmalarının hü- quqi vəziyyətini və fəaliyyətini tənzim edən qanunların həyata keçirilməsini və s. qeyd emək olar. Bazarın tədqiqinin metodikası bazarın, yaxud kon- kret malın təhlilinə imkan verən üsul və metodların məc- mudur. Həmin metodikada aşağıdakılar əsaslandırılır: 147 - təhlili məqsəd kimi qəbul edilmiş bazarın (dünya, sahəvi, milli bazarların, bazar seqmentinin) seçilməsi; - bazar şərtinin təhlili üçün istifadə olunacaq gös- təricilərin müəyyənləşdirilməsi; - təhlil üsulunun və proqnoz göstəricilərinin müəy- yənləşdirilməsi və s göstərmək olar. Əgər dünya bazarı və milli sahəvi bazarlar iştirak- çılar, yaxud qrup iştirakçıları arasında bölüşdürülübsə, bu halda tədqiqat üçün bazarın ayrı-ayrı seqmentlərinin öy- rənilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu istehsalın isti- qamətini konkret alıcıların tələblərinə sarı yönəltmək im- kanı yaradır. Bunula bağlı bazarın seqmentləşdirilməsi metodikasının işlənib hazırlanması mühüm şərtdir. Seq- ment bazarın müəyyən bir hissəsidir. Bazarın ayrıca bir seqmentində müəyyən bir qrup alıcılar məmulatın (malın) konkret olaraq müəyyən modifikasiyasına yönəltmək daha əlverişli olardı. |