HəZİNİ “HƏDİSİ-ƏRBƏİN” TƏRCÜMƏSİ

"Üliş" - pay, his­sə:
Cür­mi­ni üm­mət­lə­rin mən, ya rə­sul,

Dört üliş­dən bi­ri­ni qıl­dım qə­bul.

"Üliş" is­mi əs­ki türk ru­n ya­zı­la­rın­da "ülüq", XI-XII əsr yazılı abidələrində isə "ülüş" ki­mi qey­də alın­mış­dır (71,399;75,363). Prof.S.Əlizadə bu sözün "Şü­hə­danamə"də işləndiyini və Siyəzəndə qorunub saxlanıldığını göstərmişdir (19a, 151).

Va­rı - bü­tün, ha­mı­sı:
Çün­kim bu hal ilən gör­düm an­la­rı,

Tit­rə­di ya­praq ki­mi ə'zam va­rı.
Bu sö­zə qə­dim türk mətn­lə­rin­də "ba­rı" şək­lin­də rast gə­li­rik (98, 84). "Va­rı" sö­zü Azər­bay­can ya­zı­lı abi­də­lə­rin­də ge­niş ya­yıl­mış­dır (18, 27; 72, 10; 69, 106; 219, 38b).

Varmaq- getmək:
Varuban durdum qapudə ol zəman,

Ta anın əhvalini biləm əyan.
“Varmaq” feli Azərbaycan yazılı abidələrinin çoxunda (Z.H., 22) eyni mənada işlənmişdir. Bu söz dilimizin qərb qrupu şivələrində öz varlığını qoruyub saxlamışdır (ADL, 97).
Yarlığamaq - bağışlamaq, günahından keçmək:
Yarlığaram cürmini, əfv eylərəm,

Rəhmətin xanında anı toylərəm.
Nümunədə "yarlığaram" sözü ilə yanaşı, onun sinonimi olan "əfv eylərəm" sözünün də işlənməsi diqqəti çəkir. Qədim türk abidələrində bu felin eyni mənada işlənməsi qeydə alınmışdır (70, 242). Həmin abidələrdə "yarlıq" ismi də "buyruq", "əmr", "göstəriş" mənalarında işlənmişdir. "Yarlığaram" felinin XIII-XVI əsrlərə aid türkcə mətinlərdə də işləməsi qeydə alınmışdır ( 108,VI,4352-4356).