Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

Cengiz Kahraman arşivi

oturdu. Her tarafa fetihnameler gönderildi. İstanbul'da ve ülkenin büyük kentlerinde zafer şenlikleri düzenlendi. Bu sırada İstanbul'da şiddetli bir kış hüküm sürdüğünden "Galata Boğazı" donmuştu. Bu nedenle de İstanbul Muhafızı (kaymakam) Pirî Paşa, Selim'in ordu için istediği "80 parça yarar gemi ve 20 parça kadırga" ile gerekli erzak ve mühimmatı gönderememekteydi. Oysa tersanede çok sayıda yeni gemi, ayrıca 6 top gemisi, 5 at gemisi yapılmıştı. Top gemileri o vakte kadar İstanbul tersanesinde yapılan teknelerin en büyükleri olup her birine "yirmi yedişer vukiyye demür atar" darbezenler yerleştirilmişti. Destek donanması ancak 26 Mart 1517'de İstanbul'dan hareket etti. İskenderiye'ye ulaşan gemiler, Selim'e görkemli bir donanma gösterisi sergilediler. Mısır'da ele geçirilen hazineler ve ganimet malları karadan gönderilmeleri sakıncalı olacağından bu donanmaya yüklenerek 15 Temmuz 1517'de İstanbul'a gönderildi. Aynı günlerde Mekke şerifi de oğlu Ebu Numeyy'i Kahire'ye göndererek Mekke'nin anahtarlarını İslam padişahı Selim'e takdim etti. Mısır valiliğine Hayır Bay'ı atayan Se-

lim, Abbasi soyundan gelen Halife III. Mütevekkil ile yeğenleri Ebubekir ve Ahmed'i de İstanbul'a gönderdi. Ayrıca, bölgede fitne çıkarmaları olası kimseleri de "İstanbul'a sürmekle ol diyardan fitne ve aşub harını kal' ve fesad urukını kat'" etmeyi amaçladı. Böylece "800 miktarı hane ve er, Kahire'den devlet-i bahire makarrı olan İstanbul'a" göç ettirildi. Selim, Doğu kervan yolunun İstanbul'a bağlanması ve başkentin en büyük baharat merkezi olması için de İskenderiye tacirlerinin birçoğunu, bu kentin uleması ve sanatkârlarıyla birlikte İstanbul'a gönderdi. Bu yeni göçlerle İstanbul'daki ticaret, kültür ve din ortamları önemli ölçüde etkilendi.

Yavuz, 13 Eylül 1517'de Mısır'dan ayrılarak istanbul'a hareket etti. Yolda, ani bir kararla Vezirazam Yunus Paşa'yı idam ettirip İstanbul Muhafızı Pirî Paşa'yı orduya çağırdı. Pirî Paşa 21 Ocak 1518'de Şam'a gelip fiilen vezirazam oldu. Mayıs 1518'de İstanbul'a dönen Selim zafer alayı düzenletmeden Topkapı Sarayı'na geldi. Çok sonraki yıllarda ortaya atılan rivayetlere göre Ayasofya'da düzenlenen dini bir törenle Abbasi Halifesi Mütevekkil'den halifelik sanını devraldı ve Mütevekkil minbere çıkıp Selim'i İslam halifesi ilan etti. Sırtındaki halifelik hilalini de çıkarıp Selim'e giydirdi. Ya da Eyüb Sultan Camii'nde padişaha halifelik kılıcını kuşattı. Mütevek-kil'in İstanbul'da birtakım uygunsuz davranışlarda bulunduğu ve bu nedenle Yedikule'de tutuklandığı, Kahire'ye gitmesine izin verildiği ve ölümüne (1543) değin halifelik sanını koruduğu ise daha güçlü bir başka rivayettir. Diğer yandan, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi'ndeki belgelerde, I. Selim'in "cenâb-ı saltanat-meâb-ı hilafet-âyât", "hü-davendigâr hailede hilefetehu", "halife-i af âk", "müceddid-sıfat-ı hulefâ-yı selef", "vâris-i hilafet", "halifetullah ve halife-i Re-sulullah", "halife-i rûy-i zemin", "halife-i arz" sıfatlarıyla anılması ise, Mütevekkil'den halifeliği devralmasıyla ilgili değildir. Kırım hanının ise o yıllarda gönderdiği yazılarda İstanbul için "Darü'l-hilafe", Selim hakkında "cenab-ı hilafet-kıbâb" demesi de Mütevekkil'in halifeliği Selim'e devrettiği iddia edilen 1518'den önceki yıllara aittir.

Ağustos 1518'de Edirne'ye giden Selim yeni bir sefer için buyruklar verdi. Tersane çevresindeki mezarlıklar kaldırılarak tersane gözlerinin sayısı 160'a çıkarıldı. Selim, Vezirazam Pirî Paşa'ya ordusunun, donanmasının ve hazinesinin yeterliliğine güvenerek "sevahil-i Frengistan'da, papa, Fran-çesko, İspanya ve Venedik'in krallık davalarına" son vermeye kararlı olduğunu bildirdi. Her biri 700'er tonluk 150 gemi için Arap kürekçiler getirtildi. Memlukların Kızıldeniz donanmasının komutanı olan Selman Reis de İstanbul'a davet edildi. Kısa zamanda Gelibolu ve İstanbul tersanelerinde 250 gemilik bir donanma hazırlandı. Rodos şövalyelerinin reisi Fabrice Ca-rette, İstanbul'daki hazırlıkların Rodos'a yönelik olmasından kaygılanarak savunma önlemlerini artırdı. Fakat Selim, iki nedenden dolayı nereye dönük olacağını giz-