Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

SELİM H TÜRBESİ

504

505

SELİMDİ

II. Selim Türbesi'nin dış (solda) ve iç görünümleri. Ara Güler

lığının artması üzerine ekim ayı sonlarında "ayş ü işret ve saz ü sözden bilkülliye el çekti" Tövbe ederek kendisini avutması için Şeyh Süleyman Efendi'yi yanına getirtti. Onu, tövbesine tanık kıldı ve vasiyette bulundu. Sağlığının hızla bozulup vücudunun zayıf düşmesini hekimler ve tabipler, içkinin, keyif vericilerin birdenbire kesilmiş olmasına bağladılar. Ama, II. Selim, tabiplerin ilaç diye verdikleri içkiyi almamakta direndi. Reisületibba ve eski hekimbaşı Mustafa Çelebi, II. Selim'in dimağının ve vücudunun çok ağır bir içki bunalımına müptela olduğu tanısını koydular ve "maraz-ı sersâm ilacı lazımdır" dediler, l Aralık 1574'te Serdar Sinan Paşa ile Kap-tan-ı Derya Kılıç Ali Paşa donanmayla İstanbul'a gelip ertesi gün divana katıldılar. Padişahın huzuruna çıkıp hediyelerini sundular. Nispeten iyileşen II. Selim saltanat kayığı ile Tersane Bahçesi'ne dinlenmeye gitti. Yanına çağırdığı Şemsi Pa-şa'ya hayli ağladı ve onunla derdesti. Saraya döndüğünde komaya girdi. 15 Aralık günü öldü. Nurbânu Valide Sultan(->) eşi padişahın naaşım saray buzluğuna indirip sakladı ve Manisa'da bulunan oğlu Murad'a haber göndererek istanbul'a çağırdı. 21 Aralık 1574'te istanbul'a gelen ve tahta oturan III. Murad(->) ertesi sabah cülustan sonra babasının, ardından da boğdurduğu kardeşlerinin cenazelerim Ayasof-ya'nın bahçesinde, sonradan üzerine türbe yapılan yere defnettirdi. II. Selim'in harem hamamında ayağı mermere takılıp düştüğü, yakı tedavisi uygulandığı, hummaya yakalanıp öldüğü de kimi kaynaklarca ileri sürülmüştür.

İstanbul'da vefat eden ilk padişah olan II. Selim, uzunca boylu, açık alınlı, ince kaşlı, sarışın olarak tanımlanır. Kaynaklara göre dilinde pelteklik vardı. Ava meraklı olan II. Selim bu tutkusundan dolayı daha çok Edirne'de oturmuş, Osmanlı mimarlığının en seçkin eseri sayılan Selimiye'yi de İstanbul'da değil Edirne'de yap-

II. Selim'in bir fermanında yer alan tuğrası,

16. yy.

TIEMt'Cengiz Kahraman arşivi

tırmıştır. Vezirazam Sokollu Mehmed Paşayı, bütün saltanatı boyunca görevinde bırakmış, devlet işlerine müdahalede bulunmayarak zamanını içmek, eğlenmek ve avlanmakla geçirmiştir. Çevresindeki aydınlar ve sanatçılar arasında tarihçi Âli, ressam Nigârî(->) ile Samî, Hâtemî, Fırakî, Ferdî gibi birçok kişi vardı. Kendisi de Seli-mî mahlası ile şiirler yazmıştır. Kız kardeşi Mihrimah Sultan(->) ile eşi Nurbânu Sul-tan'ın etkisi altında kalan II. Selim döneminde haremde kadın nüfuzu artmış, hareme alınan çeşitli ırklardan cariyeler nedeniyle de başta Boşnakça olmak üzere birçok dil, harem kadınları arasında konuşulmaya başlanmıştı. Nurbânu Sultan'dan ve diğer haseki ve gözdelerinden 7 oğlu, 5 kızı olmuş, bunlardan Murad tahta geçince 5 erkek kardeşini boğdurtmuştur. Kızlarından Esmihan Sultan (ö. 1585) Sokollu Mehmed Paşa ile, Şah Sultan (ö. 1580) Çakırcıbaşı Hasan Paşa ile, Gevherhan Sultan (ö. 1587'den sonra) Piyale Paşa ile, Fatma Sultan da (ö. 1580) Siyavuş Paşa ile evlenmişti. Bu sultanların her biri İstanbul'da birçok eser yaptırmışlardır. II. Selim ise yıkılma tehlikesi gösteren Ayasofya'yı Mimar Sinan'a esaslı biçimde onartmış, çevresindeki çirkin yapıları ve gecekonduları kaldırtarak geniş bir meydan açtırmış, hattâ bu çalışmalar sırasında harap binalarda yuvalanan "keseyenler, yani fare, gelincik, sansar ve yarasalar", Selânikî'nin deyimiyle bir ordu gibi İstanbul'un mahallelerine dağılarak halka hayli sıkıntılar yaşatmıştır. II. Selim'in İstanbul'daki bir eseri de Mimar Sinan'a yaptırdığı Büyükçekmece Köprüsü'dür(->).

Bibi. Tarih-i Selânikî, (haz. M. İpşirli), I, ist., 1989, s. 44-102; Altmay, Onaltmcı Asırda; Tarih-i Peçevi, I; Müneccimbaşı, Sahaifü'l-Ahbar, III, ist., 1285, s. 475 vd; Tarih-iSolakzade, 446 vd; Danişmend, Kronoloji, II, 361-422; Ş. Turan, "Selim II", M, X, 434-441; Uluçay, Padişahların Kadınları, 40-42; BOA, Mühimme Defteri, no. VII, s. 504.

NECDET SAKAOĞLU