Hukukun temel kavramlari

8.3.1.6. Zorda Kalma (Zaruret Hali) 
Zorda kalma, tehlikeli bir durumda olan kimsenin kendisini veya başkasını açık ya da 
yakın  bir  tehlikeden  korumak  için  bu  tehlikeyle  ilgisi  bulunmayan  üçüncü  bir  kişiye  veya 
malına zarar vermesini dile getirir. Zorda kalmadan söz edebilmek için şu koşulların bulunması 
gerekir (Kalabalık 2018: 265): 

---

181 
 
-Bir kimsenin kendisine veya başkasına yönelik açık veya yakın bir tehlike olmalı. 
-Zarar veya tehlike, malına zarar verilecek kişiden kaynaklanmamalı. 
-Tehlikeyle ilgisi bulunmayan üçüncü kişinin yalnızca malvarlığına zarar verilmeli. 
-Üçüncü kişinin malvarlığına zarar vermek kaçınılmaz olmalıdır. 
-Önlenmek  istenilen  tehlike  veya  zararla  üçüncü  kişinin  malvarlığına  verilen  zarar 
arasında uygun bir denge bulunmalıdır.  
-Ceza  hukuku  açısından  ayrıca  zorunluluk  halinde  hareket  eden  kişinin,  polis,  itfaiye 
eri, asker, doktor gibi tehlikeye karşı koyma yükümlülüğü olan biri olmaması da gerekir (TCK, 
m. 25/2). 
Zaruret hali, özel hukukta bir hukuka uygunluk nedenidir. Bundan dolayı koşullarının 
varlığı  halinde,  üçüncü  kişiye  verilen  zarar  hukuku  aykırılık  oluşturmaz.  Bununla  birlikte 
yargıç, zarar vereni, zarar görene hakkaniyete uygun bir tam veya kısmi bir tazminat ödemeye 
mahkûm eder (TBK, m. 64/2). 
Ceza  hukukundaysa,  zaruret  hali,  failin  kusurluluğunu  ortadan  kaldırır.  Dolayısıyla 
sanığa ceza verilmez (Kalabalık 2018: 265). 
Zorunluk Hali İle Meşru Müdafaa Arasındaki Farklar (Sümer 2018: 198-199): 
-Meşru  müdafaada  zarar,  haksız  saldırıda  bulunana;  zorunluk  halinde  üçüncü  kişiye 
verilmektedir. 
-Meşru müdafaada saldırganın kişiliğine veya malvarlığına zarar verilmektedir. Hâlbuki 
zorunluk halinde tehlikeyle ilgisi olmayan üçüncü kişinin yalnızca malına zarar verilmektedir. 
-Meşru  müdafaada,  savunmada  bulunan  kişinin  karşı  tarafa  verdiği  zarardan  dolayı 
sorumluluğu  yoktur.  Hâlbuki  zorunluk  halinde,  üçüncü  kişiye  verilen  zararın  tazmin 
yükümlülüğü, yargıç tarafından hakkaniyete göre belirlenir.