Hukukun temel kavramlari

Kast ve Taksir 
Kast ve taksir, failin, eylemiyle olan öznel (sübjektif) ilişkisidir. 
Kusur,  suç  oluşturan  bir  eylemin,  isnat  kabiliyetine  sahip  bulunan  bir  kişi  tarafından 
bilerek ve isteyerek (kasten) veya en azından bilerek (taksirle) yapılmasıdır. Ceza hukukunda 
manevi unsurdan söz edildiğinde fail değil, eylem esas alınır (Hakeri 2015: 175).  
Kast 
Tipikliğin öznel unsuru dendiğinde, ilk olarak akla kasıt gelir. Kural olarak suçlar kasten 
işlendiğinde cezalandırılır ve dolayısıyla suç tiplerinde ayrıca kasıttan söz etmeye gerek yoktur. 
Bundan dolayı yasada bir suç tipinde kasten ifadesine yer verilmişse, bu husus, o suç tipinin 
taksirli şeklinin de bulunduğunu gösterir. Örneğin kasten öldürme suçunda olduğu gibi. Çünkü 
kasıt bulunmaksızın de öldürme söz konusu olabilir. Diğer bir anlatımla taksirle insan öldürme 
de mümkündür. Türk Ceza Kanununa göre kasıt, suçun yasal tanımındaki unsurların bilerek ve 
istenerek gerçekleştirilmesidir (Hakeri 2015: 179). 
Kastın  unsurları  bilme  (öngörme  ve  düşünme)  ve  istemedir.  Failin  kasten  hareket 
ettiğinin  kabul  edilebilmesi  için  yasal  unsurda  yer  alan  başta  hareket,  sonuç  ve  nedensellik 
bağlantısı  olmak  üzere  tüm  unsurları  bilmesi  gerekir.  Diğer  bir  anlatımla  failin  objektif 
nitelikteki tüm unsurları bilmesi gerekir. Yani fail, suç tipinde belirtilmiş ve kendisi bakımından 
gösterilmiş olan nitelikleri bilmeli, suç tipinde mağdurla ilgili olarak gösterilmiş olan özellikleri 
bilmeli, gerçekleştirdiği fiili ve bunun yasada belirtilmiş olan şekilleriyle ilgili özellikleri de 
bilmelidir (Hakeri 2015: 180; Özbek vd. 2014: 175). Ancak yasayı bilmemek mazeret sayılmaz 
ilkesi gereğince kişi, yaptığı davranışın yasa tarafından yasaklanmış olduğunu bilmediğini ileri 
sürerek suçsuz kabul edilmez (Aybay vd. 2016: 211). 

---

219 
 
Taksir 
Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla bir davranışın suçun yasal 
tanımında belirtilen sonucu öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir (Hakeri 2015: 193). 
Taksir  için  başka  tanımlar  da  yapılmıştır.  Bu  tanımlara  göre,  işlediği  fiilde  kusurlu 
görülen failin istemediği neticeden sorumlu tutulması taksirdir. Diğer bir anlatımla isteyerek 
işlenen bir eylemden, istenmeyen sonuçların meydana gelmesi durumunda taksirden söz edilir 
(Hakeri 2015: 193). 
Kişinin istememekle birlikte kendisinden beklenen ve göstermek zorunda olduğu özeni 
göstermemek  suretiyle  suç  tipinde  belirtilen  sonucun  gerçekleşmesine  taksir  denir.  Fail, 
gereken  özeni  gösterseydi,  sonuç  meydana  gelmeyecekti.  Taksir  bir  anlamda  aldırmazlık, 
umursamazlıktır (Özbek vd. 2014: 296). 
Kast, taksir ayrımı için şu söylenebilir: Fail, neticenin meydana geleceğini kesin olarak 
bilseydi, yine de aynı fiili işleyecekse, kast; aksi takdirde taksir söz konusudur (Hakeri 2015: 
195). 
Türk  ceza  hukukunda  cezai  sorumluluk  kasta  dayanır.  Taksir  sorumluluğu,  yasanın 
açıkça öngördüğü hallerde söz konusudur ve dolayısıyla istisnai bir sorumluluk türüdür. Taksir 
sorumluluğu,  topluma  karşı  bir  yükümlülüğün  yerine  getirilmemesine  dayanır.  Gerçekten 
toplum  içinde  yaşayan her birey, diğerlerinin canına ve  malına zarar vermemek zorundadır. 
Yasa,  bireyin  diğerlerine  zarar  vermemesi  için  ondan  gerekli  dikkat  ve  özeni  göstermesini, 
sorumluluklarını ihmal etmemesini beklemektedir (Soyaslan 2016: 423).  
Taksirle  işlenen  haksızlık,  kişilerin  canını  veya  malını  tehlikeye  hatta  zarara  maruz 
bırakmaktadır. Ancak kişi, taksirli davranışta bulunurken, diğerlerinin canını veya malını zarar 
ve tehlikeye maruz bırakmak gibi bir amaç gütmemektedir. Buna karşılık, davranış kuralına ve 
dolayısıyla  da  yükümlülüklere  aykırı  bir  eylemde  bulunduğunun  bilincindedir  (Birtek  2016: 
187). 
Yargıtay  Ceza  Genel  Kurulu  Kararına  Göre  Taksirin  Unsurları  Şunlardır  (Hakeri 
2015: 196):  
-Taksirin cezalandırılacağı konusunda bir hüküm, 
-Dikkat ve özen yükümlülüğünün yerine getirilmemesi, 
-Hareketin bilerek yapılması, 
-Sonucun öngörülebilir olması, 
-Failin sonucu istememiş olması, 
-Fiil ile sonuç arasında nedensellik bağının bulunması. 

---

220 
 
Hukuka Aykırılık Unsuru 
Bir  fiilin  ceza  yasasındaki  suç  tipine  uyması  durumunda  hukuka  aykırı  olduğu 
düşünülür. Ancak öyle bazı nedenler olabilir ki hukuk düzeni ceza yasasındaki suç tipine uyan 
fiili hukuka uygun duruma getirmiş olabilir. İşte yasadaki bir tipe uymakla birlikte ceza yasası 
veya  başka  bir  mevzuatla  hukuka  uygun  duruma  getirilmiş  fiilin  cezalandırılması  mümkün 
olmaz. Bu nedenle, hukuka aykırılık unsuru olarak adlandırılan bu unsur, esas olarak, hukuka 
uygunluk nedenlerinin bulunmaması olarak nitelendirilebilir. Böyle bir neden varsa fiil artık 
hukuka uygun olacağından yasalarda suç olarak düzenlenmiş olsa bile cezalandırılamayacaktır 
(Hakeri 2015: 219).