Hukukun temel kavramlari

10.1.4. Vergi Yükümlülerinin Denetlenmesi  
Yükümlüler şu yollarla denetlenmektedir: 
1. Yoklama  
Yoklamadan  amaç,  yükümlüleri  ve  yükümlülükle  ilgili  maddi  vakaları,  kayıtları  ve 
konuları araştırmak ve belirlemektir (VUK, m. 127). 
Vergi  dairesi  müdürleri,  yoklama  memurları,  yetkili  makamlar  tarafından  yoklama 
işiyle  görevlendirilenler,  vergi  incelenmesine  yetkili  olanlar  ve  gelir  uzmanlarınca  yapılır 
(VUK,  m.  128).  Yoklama  yapanlar,  yetkilerine  ilişkin  belgeyi  sorulmasa  da  göstermek 
zorundadırlar.  Yoklamanın  ne  zaman  yapılacağı  önceden  ilgiliye  haber  verilmez  (VUK,  m. 
127).  
2. Vergi İncelemesi  
Vergi incelemesinin amacı, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunun araştırılması ve 
tespit  edilmesidir.  Vergi  Usul  Kanununa  göre  yükümlüler  defter  ve  hesap  tutmak,  evrak  ve 
belgeleri  muhafaza  etmek  ve  istendiğinde  sunmak  etmek  zorundadırlar.  İnceleme,  tarh 
(tahakkuk) zamanaşımı süresi sonuna kadar her zaman yapılabilir. İncelme için önceden haber 
verme zorunluğu yoktur.  

---

240 
 
İnceleme  yetkisine  vergi  müfettişleri,  defterdar,  vergi  dairesi  müdürü,  gelir  idaresi 
başkanlığı merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrosunda görev yapanlar sahiptir (VUK, m. 
135).  
3. Arama  
İhbar veya  yapılan incelemeleri dolayısıyla, bir  yükümlünün vergi kaçırdığına ilişkin 
işaretler bulunduğunda bu yükümlü veya kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer kişiler nezdinde ve 
bunların  üzerinde  arama  yapılabilir.  İhbar  gerçek  çıkmazsa  aramaya  maruz  kalan  kişi  ihbar 
edenin  adının bildirilmesini  istediği  takdirde  vergi dairesi, ihbar  edeni  bildirmek zorundadır. 
Arama  için  vergi  incelemesi  yapan  kişiler,  yetkili  sulh  yargıcından  istemde  bulunması  ve 
yargıcın da buna karar vermesi koşulu aranır (VUK, m. 142).