Hukukun temel kavramlari

Müşterek mülkiyet: Birden çok kimsenin, yasa veya hukuksal işlem nedeniyle, bir mala, fiilen 
bölüşmedikleri paylar oranında sahip olmaları durumunda ortaya çıkan mülkiyet biçimi. 
 
 

---

266 
 
Giriş 
Genel kabul gören anlayışa göre özel hukuk, kişiler arası ilişkileri düzenleyen hukuktur. 
Bu hukuk dalında, kişilerin kendi aralarındaki ilişkileri düzenleyen kurallar yer alır. İlke olarak 
bu  ilişkilerde  eşitlik  geçerlidir.  Diğer  bir  anlatımla  kişilerin  servet,  din,  cinsiyet  gibi 
özelliklerinin  bir  anlamı,  önemi  ve  işlevi  yoktur.  Dolayısıyla  özel  hukuk  kuralları,  esas 
itibariyle, eşitlik ön kabulü üzerine kurulmuştur. İstisnai durumlar dışında, özel hukukta kişiler 
arasındaki eşitsizliklerin ortadan kaldırılmaya dönük bir işlevden söz edilemez. 
Özel  hukuk  şöyle  tanımlanabilir  “Bir  astlık-üstlük  ilişkisi  ve  egemenlik  ilişkisi  söz 
konusu olmaksızın eşit hak ve yetkilere sahip bulunan kişi ya da kişi toplulukları arasındaki 
hukuki ilişkileri düzenleyen hukuk alanına özel hukuk adı verilir.” (Özsunay 1986: 43). 
Özel  hukuk  kurallarının  oluşmasında  ve  uygulanmasında  devletin  rolü,  tarafsız  bir 
düzenleyici ve uygulayıcı olmaktır. Bireylerin kendi menfaatlerini dikkate alarak kuracakları 
özel hukuk alanındaki ilişkilere devlet, doğrudan müdahalede bulunmaz. Böyle bir müdahale, 
ilke olarak, ilgililerin, hukuka uygun olmayan davranışlarla karşılaştıklarına ilişkin başvuruları 
ve yapacakları başvurular üzerine ortaya çıkar. Devlet bu başvuru üzerine de yine bir hakem 
rolündedir. Devletin müdahalesi, kişisel ilişkiler açısından bozulan düzeni, tekrar inşa etmekle 
sınırlıdır (Aybay vd. 2016: 137).  
Özel hukuk ilişkilerinde kamu tüzel kişileri de taraf olabilir. Bu durumda, kamu tüzel 
kişisi gibi, kamu gücü ayrıcalığına dayanarak hareket edemezler. Dolayısıyla karşı tarafla eşit 
konumdadırlar. Örneğin bir belediye kendisine ait bir taşınmazı kiraya verirken bir kamu tüzel 
kişisi gibi değil, bir özel hukuk tüzel kişisi gibi hareket etmek zorundadır. Yine benzer şekilde 
devlet kimi kamu hizmetlerinin görülmesi  ya da kimi kamusal amaçların gerçekleşmesi için 
ticari ve iktisadi biçimde faaliyet gösteren birtakım kuruluşlar kurabilir. İşte bu tür kurumlar 
ticari  ve  iktisadi  alanda  bireylerle  olan  ilişkileri  açısından,  özel  hukuk  kurallarına  bağlıdır 
(Aybay vd. 2016: 138). 
Özel hukuk, serbestlik ilkesine dayanır. Bu ilkeye göre yasa tarafından yasaklanmamış 
her  şey  meşrudur.  Kamu  hukukunda  ise  başkalarını  etkileyecek  kararlar  alanlar,  bir  yasaya 
dayanmak durumundadırlar (Aybay vd. 2016: 139).