Hukukun temel kavramlari

1.6. Hukukun Kaynağına İlişkin Farklı Görüşler (Sümer 2018: 20-22; 
Kalabalık 2018: 70-74) 
Hukuk kurallarının temelinin ne olduğu konusunda çeşitli görüşler bulunmaktadır. Bu 
görüşleri  iki  başlık  altında  toplamak  mümkündür.  Bunlardan  biri,  hukukun  iradeden 
kaynaklandığı görüşü diğeri ise hukukun irade dışı olduğudur. 
1.6.1. Hukukun İradeden Doğduğunu Kabul Eden Görüşler 
İlahi İrade Görüşü 
Bu görüşe göre, hukukun kaynağı ilahidir. Hukuk kurallarını koymak da kaldırmak da 
ilahi iradenin işidir. Bu görüş, teokratik anlayışa dayalı hukuk sistemlerince benimsenmiştir. 

---

19 
 
Yukarıda görüldüğü gibi İslam hukukunda, temel kaynak ilahi bir iradenin ürünü olan Kurandır. 
Onun hükümlerinin insanlar tarafından değiştirilmesi mümkün değildir. 
Beşeri İrade Görüşü 
Bu  görüşe  göre,  hukuk,  beşer  iradesine  dayanır.  Dolayısıyla  hukuk  ve  onun  kaynağı 
insanüstü, aşkın, transandantal değildir. Fakat dünyevi olan bu iradenin kime, hangi organa ait 
olduğu  konusunda  farklı  görüşler  vardır.  Kimilerine  göre  bu  irade  devletin,  kimilerine  göre 
iktisadi gücü ellerinde bulunduranların iradesidir. 
Toplumsal Sözleşme Görüşü 
Bu  görüş,  eski  Yunan’a,  sofistlere  kadar  gitmekle  birlikte  esas  itibariyle  modern 
dönemde  Thomas  Hobbes,  Jean  J.  Rousseau  tarafından  geliştirilip  açıklanmıştır.  Bu  görüşe 
göre, hukukun temeli toplumsal sözleşmeye dayanmaktadır.