| XVII əsr mədəniyyəti. Bu dövrdə Qərbi Avropada klassik burjua əxlaqı formalaşır. Protestantizm dünyəvi işlərdəki uğurları işıqlandırır, könüllü əməyi Allahın lütfü hesab edirdi və o (protestantizm), Yeni dövrün mənəvi-əxlaqi əsasına çevrilir. Əmək əxlaqı dini çalarda olsa belə, insan azadlığını, bazar münasibətlərini, burjua sahibkarlığının elementlərini stimullaşdırırdı.
Yeni dövr elminin səviyyəsi Leybnits, Nyuton, Dekart, Qaliley, Keplerin adlarılə müəyyənləşir. Elmi inqilabı bu alimlər başladılar. Bu zaman elmə yanaşma orta əsrlərdəkindən fərqli idi. Elmi fəaliyyətdə sxolastika və mistika deyil, elmi eksperiment müəyyənedici amilə çevrildi. Cəbr, həndəsə, işığın dalğa nəzəriyyəsi və i.a. meydana gəldi.
XVII əsr Avropasının iqtisadiyyatı manufakturaya əsaslanır. Əmək bölgüsü sürətlənir, kooperasiya inkişaf edir. İstehsalda daş kömürdən istifadəyə keçilir. Fond və əmtəə birjaları, banklar, bazarlar Avropa həyatının faktlarına çevrilirlər. Koloniyaların var-dövləti ticarət dövriyyəsinə buraxılır.
XVII əsrdə cəmiyyətin sosial strukturu da dəyişir: torpaqlarını itirmiş kəndlilər icarədarlara, əkinçilər isə manufaktura fəhlələrinə, əyanların bir hissəsi isə burjuaya çevrilirlər. İngiltərədə fermerlər meydana gəlir, burjua sinfinin sayı artır.
XVII əsrdə avropa fəlsəfi fikri sürətlə inkişaf edir. Dekart rasional idrak nəzəriyyəsi yaradır, zəkanı həqiqətin meyarı elan edir. F.Bekon göstərir ki, idrakın məqsədi təbiətdir və insanın vəzifəsi təbiət üzərində ağalığıdır.
XVII əsrin bədii mədəniyyətində milli məktəblər formalaşır. Fransa, İspaniya, Niderland incəsənəti təkrarlanmaz milli əlamətlər alır.
Dostları ilə paylaş: |
