Informaciyalıq sistemaları. Informaciyalıq sistema túsinigi hám onıo quram bólekleri



Yüklə 17,12 Kb.
tarix01.01.2022
ölçüsü17,12 Kb.
#106921
Informaciyal-q sistemalar-. Informaciyal-q sistema t-sinigi h-m


Informaciyalıq sistemaları. Informaciyalıq

sistema túsinigi hám onıo quram bólekleri.

Ekonomikalıq sistemalarda informaciyalardı

qorǵaw usılları.

İNFORMATSIYALIQ SISTEMANI ISLEP

SHIG’IWDAN MAQSET – SHO’LKEMLESKEN

TU’RDE PROEKTLESTIRIW, TEXNOLOGIYALIQ

HA’M BASQA DA TA’REPLERIN ESAPQA

ALG’AN JAG’DAYDA SISTEMA ISKERLIGININ’

NA’TIYJELILIGIN ASIRIWDAN IBARAT.

ULIWMA JAG’DAYDA SISTEMA DEGENDE

OLAR ARASINDAG’I HA’M OLARDIN’

QA’SIYETLERI ARASINDAG’I BAYLANISLAR

JIYNAG’INA IYE BOLG’AN, YAG’NIY BIRBIRINE

TIG’IZ BAYLANISQAN OBEKTLERDEN

IBARAT PU’TIN BIR OBE’KTLER JIY

Ma’selen: detallar ha’m tutastırıwshı

qurılmalardan jıynalg’an mashina;

kletkalardın’ pu’tin jıynag’in du’ziwshi tiri

organizm; bir-biri menen baylanısqan

ko’plegen islep shıg’arıw protsessleri ha’m

kollektivlerden du’zilgen ka’rxanalar h.t.b.

SISTEMANI ANIQLAWG’A TO’MENDEGI

ATAMALAR KIREDI:

• Obektler;

• Baylanıslar;

• Qa’siyetler.

Obektler – sistemanın’ bir bo’legi bolg’an

yamasa komponentleri bolıp, fizikalıq,

matematikalıq o’zgeriwshili ten’lemeler,

qag’ıyda ha’m nızamlar, texnologiyalıq

protsessler, informatsiyalıq protsessler, islep

shıg’arıw organlarına uqsas ko’plegen

sheklenbegen bo’limlerge iye.

Qa’siyetler – bul obekttin’ sıpatın

anıqlawshı parametr bolıp tabıladı. Qa’siyetler

sistemanın’ belgili bir o’lshemine iye bolg’an

obektlerdi birimlep bayanlaw imkaniyatın

beredi. Obektlerdin’ qa’siyetleri sistemanin’

ha’reketi na’tiyjesinde o’zgeriwi mu’mkin.

Baylanıslar - obektler ha’m olardın’

qa’siyetlerin sistema protsesinde jalg’ız bir

dizimge birlestiredi. Bunda barlıq sistema

elementleri arasında, yag’nıy u’les sistemalar

arasında baylanıs bolıwı na’zerde tutıladı.

Ayırım ulıwma nızamlar, qag’ıydalar yamasa

kriteriyalar menen birigiwler arasında

baylanıstin’ bar bolıwı sistemanın’ tiykarg’ı

tu’sinigi sanaladı. Basqa elementleri menen

birde-bir baylanıs bolmag’an element qaralıp

atırg’an sistemag’a tiyisli bolmaydı.

Sistemanın’ qa’siyetleri to’mendegilerden

ibarat:

• elementlerdin’ quramalılıg’ı;

• qanday da bir maqsetke qaratılg’anlıg’ı;

• ha’r qıylı strukturalasqan bo’liniwler.

Sistema Sistema elementleri

Sistemanın’

tiykarg’ı

maqseti


Ka’rxana

Xızmetkerler, inventarlar,

texnologiya, islep shıg’arıw

quralları, materiallar, bina

ha’m t.b.

Tovar islep

shıg’arıw

Kompyuter

Mikroprotsessor, monitor,

printer, yad, baylanıs

tarmaqları ha’m t.b.

Mag’lıwmatlardı

qayta islew

Telekommuni

katsiya

sisteması

Kompyuterler, modeller, kabel,

tarmaqtın’ programmalıq

ta’miyinleniwi ha’m t.b.

İnformatsiyalardı

uzatıw

İnformatsiyalı



q sistemalar

Kompyuterler, kompyuter

tarmaqları, informatsiyalıq

ha’m programmalıq

ta’miyinleniw,

paydalanıwshılar.

Ka’siplik

informatsiyalardı

islep shıg’ıw

Sistemanın’ bo’liniwi – bul onın’ maqsetler

ha’m wazıypalarg’a juwap beriwshi anıq

belgiler boyınsha ajıratılg’an elementler

yamasa bir qatar u’les sistemalardan

du’zilgenligin an’latadı.

Sistemalar klasifikatsiyası

• Jasalma sistemalar – bul insan ta’repinen

jaratılg’an sistemalar;

• Ta’biyg’iy sistemalar - ta’biyatta yamasa

ja’miyette insan qatnasıwısız payda bolg’an

sistemalar;

• Aralas sistemalar - ta’biyg’iy ha’m jasalma

sistemalardı o’z ishine aladı.

Sistemalar klasifikatsiyası

• Ergonomikalıq sistemalar – bul «mashina –

insan - operator» jıynag’ı;

• Biotexnikalıq sistemalar – tiri organizmler

ha’m texnikalıq qurılmalardan turatug’ın

sistemalar;

• Sho’lkemlesken sistemalar – za’ru’rli

qurallar menen ta’miyinlengen adamlar

ja’ma’a’tinen du’zilgen sistemalar bolıp

tabıladı.

Sistemalar du’zilisi boyınsha a’piwayı

yamasa quramalı bolıwı mu’mkin.

• A’piwayı sistemalardı du’ziwshi elementler

sanı kem bolıp, a’piwayı du’ziliske iye boladı.

• Quramalı sistemalar bolsa, bir neshe

elementlerden du’zilgen bolıp, bul elementler

de o’z gezeginde o’z aldına sistemalarg’a

bo’liniwi mu’mkin.

15

Waqıt dawamında o’zgeriwine qaray



sistemalar statikalıq ha’m dinamikalıq

tu’rlerge ajıratıladı.

• Statikalıq sistemalar belgili bir waqıt

aralıg’ında o’z jag’dayın saqlap qaladı.



• Dinamikalıq sistemalarda bolsa, waqıt o’tiwi

menen jag’dayı o’zgerip baradı.
Yüklə 17,12 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin