İNŞaat mühendiSLİĞİ anabiLİm dali

19. SU ÜRÜNLERİ TEMEL BİLİMLER ANABİLİM DALI

  
TOPÇU ERYALÇIN Nur Eda

Danışman : Prof. Dr. Bayram ÖZTÜRK

Anabilim Dalı : Su Ürünleri Temel Bilimleri

Programı : Deniz Biyolojisi

Mezuniyet Yılı : 2014

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Bayram ÖZTÜRK

Prof. Dr. Gülşen ALTUĞ

Prof. Dr. Enis MORKOÇ

Prof. Dr. Hüsamettin BALKIS

Doç. Dr. Çetin KESKİN

Marmara Denizi Adalarında Bulunan Octocorallia Ordosuna Ait Türlerin Taksonomileri, Dağılımları, Biyolojileri ve Ekolojileri
Bu tezin amacı Marmara Denizi’nde bulunan Oktokoral mercan türlerini tanımlamak, türlerin bölgesel yoğunluklarını belirlemek ve Marmara Denizi için temsili bir türün bazı demografik parametrelerini incelemek olmuştur. Bu amaç doğrultusunda Marmara Denizi’ndeki oktokoral mercanlar, haloklinden (yaklaşık 20 m) 40 metre derinliğe kadar tüplü dalış yapılarak transekt ve kuadrat yöntemleri ile incelendi. Bu çalışmada Octocorallia subklasisine ait her üç ordodan 9 genus, 14 tür oktokoral mercan tespit edildi. Bunlardan 11 tür Kuzey Marmara’da bulundu, Güney Marmara’da ise 14 türün tamamına rastlandı. Bulunan türlerin çalışılan istasyonlardaki yoğunlukları hesaplandı. Marmara Denizi’ndeki oktokoral mecanların çeşitlilik ve dağılımları, Akdeniz’e kıyaslanarak tartışıldı ve elde edilen farklı sonuçlar irdelendi. Marmara Denizi’nin alt katman suyunun hâkim olduğu, dalış limitleri içerisindeki yumuşak zeminlerinin (20-40 m), özellikle deniz kalemleri tarafından kolonize edildiği görüldü ve en sık rastlanan tür Veretillum cynomorium olarak belirlendi. Tüm Marmara Denizi’ndeki en yaygın tür ise Alcyonium palmatum oldu. Marmara Denizi’nin kuzey ve güneyindeki sert ve karma zeminler, oktokoral mercanların çeşitlilik ve bollukları açısından farklı bulundu. Kuzeyde, Paramuricea macrospina ve Spinimuricea klavereni gorgonları ile Paralcyonium spinulosum mercan türlerinden oluşan topluluklar; ayrıca Eunicella cavolini gorgonunun baskın olduğu topluluklar yaygındı. Akdeniz’de daha yüksek derinliklerde bulunan P. macrospina ve S. klavereni gorgonlarından oluşan toplulukların Marmara Denizi’ndeki az ışık, yoğun bulanıklık ve çökelme ortamına adapte olmuş fırsatçı türler olmaları tartışıldı. Marmara Denizi’nin güneyinde ise, gorgon topluluklarına daha az, (Alcyonium coralloides, Alcyonium acaule gibi türlerden oluşan) yumuşak mercan topluluklarına ise daha sık rastlandı. Marmara Denizi’ndeki mercan ve gorgonları etkileyebilecek, balıkçılık ve müsilaj gibi tehditler tartışıldı ve balıkçılığa kapalı mevcut alanların genişletilmesi, dipte takılı balıkçılık malzemelerinin temizlenmesi, çapalamanın yasaklanması ve yasakların daha iyi denetlenmesi gibi mercan topluluklarını korumaya yönelik öneriler sunuldu.
Bunların yanında, Marmara Denizi’nin kuzeyinde yaygın olduğu ortaya çıkarılan S. klavereni türünün, bölgedeki yoğunluğu, boy dağılımı, büyümesi ve üreme faaliyetleri incelendi. Sonuç olarak S. klavereni’nin Marmara Denizi’nin kuzeyinde haloklinden itibaren (Akdeniz’deki derinlik dağılımından daha sığlarda), taş/çakıl barındırmayan ince-kum/çamurlu zemin dışında her türlü substrat tipinde yaygın bir tür olduğu, seyrek (0,35 ± 0,13 koloni.m-2) ama geniş alanlara yayılan bir dağılım gösterdiği; 110 cm boya erişebildiği, popülasyon boy dağılımının neredeyse normal olduğu (43 ± 20 cm), oldukça hızlı büyüdüğü (4,96 ± 3,01 cm.yıl-1), gonokorik bir tür olduğu (dişi:erkek cinsiyet oranı: 1,64:1), ve yayılımcı yumurtlama yoluyla yıl boyu üreme (maksimum ovosit çapı: 538,3 µm; maksimum sperm kesesi çapı: 680,3 µm; ortalama fekondite: 65 ± 27 ovosit.polip-1; ortalama sk.polip-1: 38 ± 18) yapabildiği, ilk üreme boyununsa 20 cm civarında olduğu belirlendi.