Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
tes loca exempta non obligari extra illa statutis, & edictis, & præceptis suorum prælatorum, quod esset absurdum, maximè si per loca exempta in- telligerentur etiam Monasteria non subiecta or- dinario, omnes enim sentiunt præcepta superio- rum obligare vbique subditos Religiosos, & op- positum esset Religionum pernicies. Deinde saltem existimo verum, contra Vgoli- num, quod ait Ancaranus cap. fin. seu, vt animarũ, de constit. in 6. opinionem Federici veram esse, quando præses loci exempti non haberet iurisdi- ctionem episcopalem in tali loco. Quæ limitatio ferè coincidit cum limitatione posita à Suarez de monasteriis religiosis, nam ibi prælati non solent habere episcopalem iurisdictionem. Sed malè An- caranus & Federicus supponunt si statuta ordina- rij non obligent in loco exempto, non posse de- linquẽtes ibi puniri ab ordinario in propria diœ- cesi ob sua delicta: nam etiam delinquentes extra territorium possunt ab ordinario in propria diœ- cesi puniri, vt docet Vgolinus suprà, num. 3. & 5. & latiùs cap. 2. §. aut ob domicilium, & Henr. Bohic. cap. à nobis, 1. de sent. excomm. num. 14. vers. dico tamen: non tamen erit delictum, secundùm com- munem opinionem, violare statutum Episcopi, seu illud non seruare, in loco exempto. Quæ opinio licet admittatur, limitanda est om- nibus limitationib. quibus superiùs limitauimus opinionẽ asserentẽ, statuta nō obligare extra terri- toriũ statuentis: ad quas reducuntur illæ, quas po- nunt Syluest. Ang. & Armil. supr. & Azor dicẽs. Si statutũ Episcopi præcipiat, ne aliqui se cōferant ad locũ exemptũ, eo statuto ligantur ij, qui contrafe- cerint, vt, teste Bart. l. cunctos populos. C. de sum. Trin. ciuitas potest statuto imperare ciuibus, ne eant ad certum oppidum, nam in l. mercatores, C. de commerciis, & mercator. prohibentur ciues Romani habere commercium cũ Persis, quia non erant Romano imperio subiecti: & l. fi. ff. de decre- tis ab ordine facien. statuitur ne quis eat ad com- mercia extra municipium. Quo fit, vt statutis Epi- scoporum, in quibus excommunicatio constitui- tur in eos, qui ingrediuntur, vel accedunt ad mo- nasteria sanctimonialium, teneantur ij, qui contra fecerint. Huiusmodi enim statuta ponuntur ob cōmune bonum ciuitatis, & diœcesis, vel in odiũ, & pœnam eorum, qui in locis exemptis commo- rantur. Ex his (addit) apparet, quid sit dicendum de statuto excommunicante eos, qui ad aliquam administrationem publicam promouentur extra ordinem, vel religionem, nisi prius libros & cæte- ra, quibus vtuntur in ordine, dimiserint.
------------------------------------------------------------ Vtrum præcepta, & censuræ, quæ non ponuntur per le- ges, vel statuta ligent subditos extra ter- ritorium præcipientis. num. 4. partem affirmantem docet in excommunicatione lata per sententiam, & non per statutum: citat Imolam cap. fin. num. 9. & Fel. num. 24. versic. in hoc vltim. de foro compet. Za- barel. repet. cap. perpendimus, num. 12. & cum se- quentibus, vers. secunda quæstio, de sent. excommu. Geminia. cap. Romana. §. caueant, num. 4. versi. de- cima, & Ancaranum num. 6. vers. decimò, de sent. excommun. in 6. idem Gemin. cap. fin. num. 12. de de const. in 6. vbi hanc opinionem communem esse testatur, eandem communem dixit Panormi- tanus cap. fin. de foro compet. num. 42. & Iason l. fin. num. 17. ff. de iurisdict. omn. iudic. pro eadem sententia consuluit Federicus de Senis consil. 16. Eam sequitur Suarez 3. part. tom. 5. de censuris, disp. 5. sect. 5. & opusc. de legib. & Panormitanus suprà ait: Ita videtur sentire Ioann. Andr. reg. cum sunt, de regul. iur. in 6. in mercu. & planè loquun- tur de sententia siue generali siue particulari, quā- uis Suarez ait non declarare, de qua loquantur. Ipse vt rem explicet, aduertit primò aliud esse cen- suram ferri in eum qui extra territorium existit, aliud in eum qui extra territoriũ peccat. Primum commune est sententiæ, & statuto: secundum est proprium statuti, vt si quis extra territorium sta- tuentis percutiat lęthaliter hominem, vbicumque ille moriatur, hic censuram non incurrit: secus si contra sentẽtiam ageret. Si verò percutiat in ter- ritorio proprio, vbi est censura lata, siue per sen- tentiam siue per statutum, vbicumque percussus moriatur, percussor manet excommunicatus, siue maneat in eadem diœcesi, siue ad aliam confugiat, antequàm mors sequatur. Secundò aduertit Sua- rez, duobus modis posse sententiam sine statuto ferri, vno modo pro peccatis præteritis cum ordi- ne ad satisfactionẽ, vel restitutionem: alio mo- do pro peccatis purè futuris. Quando priori mo- do fertur, vt incurratur censura, necesse est, tale delictum esse commissum in propria diœcesi, vel alia ratione pertinere ad forum iudicis ferentis censuram, vt quòd à subditis delictũ sit commis- sum, & pars læsa ius suum à iudice requirat: nam si hæc iurisdictio in eo non supponatur non poterit delictum illud punire, aut emẽdare. Supposita ve- rò hac potestate, talis sententia obligabit subdi- tos etiam si extra territorium sint, & ibi contu- maces esse incipiant. Vt, verbi gratia, si Episcopus hic excommunicet eum, qui tale furtum fecit, nisi intra mensem restituat, quamuis reus in alia pro- uincia versetur, & ibi incipiat esse contumax, ex- communicationem incurret, quia sententia in ab- sentem ferri potest, qui de delicto cognoscere po- tuit, & læso ius reddere, ex cap. proposuisti, de fo- ro competenti. Hæc duo à Suarez notata, quæ latiùs ipse pro- ponit, clarissima sunt, à nullóque negantur: & hoc vltimum etiam est verum cùm censura fertur per statutum, vt si statutum sit qui in nostra diœcesi furatus fuerit, & intra mensem non restituerit, sit excommunicatus. Hoc tamen videtur speciale sententiæ particulari, vt etiamsi delictum à subdi- to fuerit commissum extra territoriũ, si pars apud iudicem proprium petat satisfactionem, poterit illi præcipere sub pœna excōmunicationis, vt re- stituat, & vbicumque fuerit, si non paruerit, in- curret censuram latā: & similiter si apud iudicem<-P> @@0@ @@1@ ne vt compareret, & si esset contumax, maneret excommunicatus. Quia Episcopus est iudex etiam in ordine ad delicta cōmissa extra territorium, vt cum Vgolino. sect. præced. notauimus, per gene- rale autem edictum, in quo Episcopus non se ge- rit vt iudex, sed vt gubernator, non posset sic sub- ditus excommunicari: si non potest excōmunica- ri per statutum: quia in tali euentu eadem vide- tur ratio de vtroque, vt quando excommunicatio ferretur, non ad restitutionem rei furto sublatæ, sed ad vindicandum furtum: nam de his duobus euentibus par ratio est. Sed de secundo agamus, in quo omnes doctores citati tenent, si Episcopus per edictum, vel sententiam generalem præcipiat sub excommunicatione, ne quis furetur; eum, qui furatur in alieno territorio, si sit subditus præci- pientis, incurrere censurā: si tamen statuto impo- neretur, illam non incurrere iuxta definitionem, cap. vt animarum de const. in 6. Rationem discriminis assignat Panormitanus, dict. cap. fin. de foro compet. nume. 40. & 42. §. ex prædictis: quia statutum videtur lex territorij: non autem sententia, seu præceptum generale: idem Panormitanus, cap. à nobis 1. de sent. exco. Zabarella, num. 11. Vgolinus illo, §. 3. num. 1. & 4. quem sequitur Suarez, 3. part. tom. 5. disp. 5. sect. 5. in fine, & op. de legibus, sed hæc ratio nul- la est, quia si velis statutum esse legem territorij & illi affixam, id est, datam pro solis existentibus in territorio; non verò generale præceptum, peti- tur principium. Si verò velis statutum esse datum ad bonum commune territorij, hoc idem habet præceptum generale. Secundò respondet Vgolinus illo, num. 4. id fieri, quoniam mitiùs cum lege, quàm cum homi- ne agitur, arg. l. Celsus, ff. de arbitr. Sed hoc non satisfacit, quia lex licet soleat esse mitior in puniẽ- do, quàm homo, nihil tamen potest præcipi, aut puniri ab homine præsertim præcepto, & edicto generali, quod non possit præcipi & puniri à le- ge, à qua solum differt quātum ad perpetuitatem, nam præceptum generale expirat morte, vel amo- tione præcipientis, lex autem manet, donec reuo- cetur. Tertiò respondet idem Vgolinus & Panor. suprà, quia vbi statutum obligat, ibi tunc esse fin- gitur: at si extra territorium esset, obligare non posset, nec enim extra territorium ius quis dicere potest. Sed hæc solutio est mera fictio, cur enim vbi statutum obligat, ibi esse fingitur, & non vbi sententia seu præceptio generalis obligat? vnde Vgolinus illo, num. 4. positis his tribus solutio- nibus subiungit. His modis respondebatur ad hoc argumentum à Federico de Senis eodem consil. 16. & Panormitano, eod. cap. fin. num. 40. de fo- ro compet: quæ responsiones, ac præsertim po- strema mihi non satisfaciũt, nam si in alieno terri- torio causas cognoscere quis non potest, censuras tamen ferre sine causæ cognitione valet. Vti nos infra, cap. fin. in hac tabulam comprobabimus: ergo & statuta: cùm statim nulla intercedente causæ cognitione censura obliget. Ego igitur sic responderem. Idcirco statutum extra territorium censura subditum non obligare: quoniam statuta in primis fiunt, vt territorium tueantur, atque, qui in territorio sunt, quæ in ibi cauere, quæve facere debeant, non ignorent: arg. l. 2. & l. legis virtus ff. de legib. & cap. nam concupiscentiam, de const.<-P>@@ <-P>iure igitur extra territorium non operatur, & hoc fortasse est, quod dixerunt Doctores & Abba- tes statutum esse territorij legem: at sententia in primis fertur, vt personæ contumacia coërcea- tur atque puniatur: modò igitur subditus rema- neat, puniri censura per sententiam vbicũque po- terit. Sed ista quarta solutio in primam recidit & eodem modo impugnatur: nam idem est finis le- gis, & generalis præcepti temporalis: lex enim etiam pœnis latis, vel ferendis coërcet audacia, & temporale præceptũ ordinatur ad bonũ territorij: ergo non est discrimen. Confirmatur, quia statutũ pœnale etiam dicitur continere sententiam, si cut generale præceptum pœnale: ergo idem de vtro- que dicendum est, nempe non posse ligare subdi- tum in alieno territorio delinquentem, & ita di- xere nonnulli iurisperiti quos suppressis nomini- bus citat Vgolinus suprà, num. 4. id confirmantes, quia si Iudex extra territorium censuram in sub- ditum ferret extra territorium sententiam exe- queretur, & alterius territorium violaret: at hoc est contra, cap. postulasti, §. fin. de foro compet. & cap. Romana §. contrahentes, in 6. ergo. Respon- det Vgolinus, cum Panormit. & Ioan. de Ligna- no, sententiam censuræ executionem secum tra- here, vt probatur, cap. pastoralis in fine, de appel. quæ executio adeo tacita est, vt non modo per eam alterius territorium non violetur, sed nec etiam sensu percipiatur. At contra hoc est, quod idem in statuto sub censura latè cernitur, secum enim affert executionem insensibilem, & imper- ceptibilem. Postremò illi probabant, quia antequam excō- municatio in quemquam feratur, citari prius ille debet ob cap. sacro. de sent. excom. at in alieno territorio citatio fieri non potest, vt probatur in Clem. Pastoralis de re iudic. ergo nec ferri excō- municatio. Hæc ratio reijcitur ab Vgolino tum quòd excommunicatio etiam sine citatione lata valet, vt probatur in cit. cap. sacro, & vt nos suo loco agemus, tum quòd quæstio nostra in iudicis domicilio disputatur, qui suum subditũ, & in alie- no territorio citare potest, vt notatur, cap. 2. §. aut ob domicilium, at in cap. pastoralis, de iudice de- licti agitur, qui tantam potestatem non habet, vt vidimus in eod. cap. 2. §. aut ob delictum. Atque ita respondet Pan. in eodem, cap. num. 42. vers. nec obstat. Hæc Vgolinus & quidquid sit de ipsis, certum est excōmunicationem mandati generalis non poscere citationem, vnde illa ratione omissa ad priores recurrendum. Vnde censeo, in illis casibus, in quibus statutũ non potest obligare in alieno territorio, neque sententiam seu præceptum generale id posse, in causis autem in quibus potest statutum obligare in alieno territorio, idem posse præceptum gene- rale aut particulare vt si maximè expediat ad bo- num huius territorij obligare subditos etiam in alieno territorio existentes. Quod in statuto do- cuit Couar. c. alma part. 1. §. 10. n. 3. & sic posset in- telligi Bart. sect. 5. in prin. relatus, quorũ sententiā in præcepto generali, & particulari sine censura, aut cum censura verũ esse arbitratur, Suar. 3. part. tom. 5. disp. 5. sect. 5. in fin. op. de legibus. In vtro- que loco addens etiam posse imponi præsertim ab Ecclesia, ob bonum priuatum subditi, vel aliorum & sic Episcopum posse præcipere alicui clerico etiam sub censura, ne extra diœcesim sa-<-P> @@0@ @@1@ id faciliùs cōtingere. Posset enim prouincialis sub excōmunicatione pręcipere subdito, vt ieiunet se- mel in hebdomada: quod facere tenebitur, etiāsi extra prouinciam versetur. Et in hoc (inquit) cla- rè distinguitur præceptum territorij, seu prouin- ciæ, à præcepto personæ: nam licet in hac pro- uincia esset consuetudo, aut lex ieiunādi feria sex- ta etiam sub censura, subditus, qui extra illam versatur, non tenebitur illo præcepto, nec incur- ret censuram non ieiunando, quod secus esset si præceptum fuisset directè impositum personæ. Hæc ille. Sed nota, quòd maior causa requiritur ad imponendam legem se extendentem ad subdi- tos in alieno territorio existentes, quàm ad impo- nendum præceptum generale non perpetuum, & similiter, maior causa requiritur ad præceptum temporale, quàm ad particulare: inde tamen non sequitur numquam posse dari causam sufficien- tem, vt imponatur pręceptum perpetuum, seu lex, astringens etiam eos, qui in alieno territorio sint. Similiter maior causa requiritur ad ponendam legem, quæ astringat existentes in alieno territo- rio quàm in loco exempto intra territorium. Ex dictis iudicium fiet de sententia Sa verb. excommunicatio, nume. 12. dicentis. Episcopus non potest excommunicare existẽtem extra diœ- cesim, aut in loco exẽpto, aut non subiectum sibi tempore promulgationis edicti, seu excommuni- cationis ab homine: secus est enim de statuto, aut lege, quæ potest etiam postea subditum, aut in ter- rirorio agentem, ligare. Quidam tamen dicunt, non posse Episcopum pro peccato extra cōmisso excōmunicare: sed pro commisso in diœcesis lo- co non exempto posse excommunicare, etiam ab- sentem. Item si absens non vult restituere, aut re- sidere. Quæ ego Iurisperitis discutienda relin- quo: interim existimo, qui non est subditus, dum peccat, non posse pro eo ab Episcopo excōmuni- cari, nisi fortè per statutum, vt si externus in suo territorio peccet, de quo vide gloss. ca. 21. de sent. excom. Hæc ille. ------------------------------------------------------------ An Clerici legibus ciuilibus teneantur. siasticas, quæ fori priuilegio, & im- munitate gaudent, intelligimus, le- gum verò ciuilium eas, quæ iustæ sunt, quales non essent, quæ cum di- gnitate, immunitate, aut legibus Ecclesiasticis pugnarent, & ideo personas Ecclesiasticas non astringerent. Patet ex c. lege Imperatoris, dist. 10. cap. bene quidem, cap. cùm ad verum, cap. satis euidenter, cap. si Imperator, cap. numquam, 96. dist. cap. quæ in Ecclesiarum, cap. Ecclesia S. Ma- riæ, de const. cap. non minus cap. aduersus, de immun. Eccles. cap. nouerint, c. grauiter de sent. excomm. cap. fin. de immu. Eccles. lib. 6. Trid. ses. 25. decret. de refor. cap. 20. & Pontifices ma- ximi singulis annis sacris imprecationibus deuo- uent Ecclesiasticæ libertatis corruptores. Nec so- lùm fieri aliquid contra libertatem Ecclesiasticam simpliciter prohibetur: sed etiam irritum esse de- cernitur à Pontificibus suprà, & ab Imperatoribus<-P>@@ <-P>auth. cassa. C. de sacross. Eccles. auth. Item nulla communitas auth. statuimus. C. de Episco. & cler. & à regibus Hispaniæ, tit. 6. l. 50. & 56. & l. 19. tit. 9. partita, 1. & l. 1. cum sequentib. tit. 3. lib. 1. nouæ compil. Solùm ergo est quæstio de legibus politicis iu- stis, quæ nulla ratione violant libertatem Eccle- siasticam, qua in re non solùm est controuersia cũ hæreticis, sed etiam cum Catholicis, inter quos etiam sunt discrepantes sententiæ, quare nonnulli Azorium miranturqui tom. 1. lib. 5. c. 12. quæst. 1. asserit nemini dubium esse, quin clerici sint à legibus & constitutionibus Principum exempti, & liberi: sed exponi potest, vt saltem aliquibus non teneantur. Prima ergo sententia est hæreticorum asseren- tium clericos etiā in causis Ecclesiasticis esse sub- iectos legibus ciuilibus & sæcularium tribunali- bus. Caluin. 4. inst. cap. 11. §. 15. & Petrus Mar- tyr in cap. 13. epist. ad Rom. addens nec ex priui- legio principum posse clericos in rebus ciuilibus ab obedientia politicorum Magistratuum libera- ri, ab aut eorum legib. solui, nam iure diuino illis deuinciuntur. In quam sententiā, nec rebus Eccle- siasticis exceptis, conspirat Brentius in prolego- menis, & Melancthon in locis capite de Magi- stratu. Inter Catholicos, vt ait Vazquez disp. 167. ca. 4. num. 28. concors sententia est, aliquo modo legibus ciuilibus obligari, sed in modo id expli- candi differunt. Secunda ergo communis, & vera sententia est, Ecclesiasticos directè subiici legibus ciuilib. quæ neque cum eorum statu, neque cum legibus Pon- tificiis pugnant, quales sunt, quæ statuunt pretia rerum, quæ præscribunt formam contractibus, quæ prohibẽt arma noctu deferre, & similes, quæ clericos non dedecent. Ita Victoria relect. 1. de potest. Eccles. quæst. vlt. prop. seu num. 4. Sotus 4. dist. 25. quæst. 2. art. 2. conclus. 4. & 2. iust. q. 6. art. 7. conclus. 1. Medina 1. 2. quæst. 96. art. 5. dub. vlt. Cardinalis Bellarminus lib. 1. de cleric. c. 28. prop. 2. Molina, tom. 1. de iust. tract. 2. & quæst. 77. art. 1. controuers. 10. disp. 31. con. 6. Salon, 1. 2. quæst. 67. art. 1. controuers. 2. Emmanuel Rodri- gues, tom. 1. regul. quæst. 6. art. 14. qui tamen in vltimis verbis sibi aduersatur dicens, licet enim
risperitis citari solet, Antonius de Butrio cap. Ec- clesia S. Mariæ num. 17. de const. Hic tamen de statutis laicorum loquitur, quæ personis Ecclesia- sticis vtilia sunt, ea ratione censet, tacitè à sede Apostolica esse approbata: quod non esset ligari directè legibus politicis, sed Ecclesiasticis. Hāc ve- rò sententiam apertè docuit Bartolus, l. cunctos populos num. 28. & 29. C. de sum. Trin. Pan. cap. Ecclesia, S. M. de const. num. 13. & sequentibus: quam sequuntur Felinus numer. 86. & 88. & 90. Angelus verbo lex, num. 5. Syluester, quæst. 15. Idem indieat Sa, ibi numer. 12. hanc opinionem re-
2. part. summæ, lib. 3. cap. 2. in fine expressè dicit clericos in multis subesse Regum præceptis, & le- gibus. Item Suarez op. de legibus con. 2. ait. leges ciuiles, quæ generaliter feruntur pro omnibus ci- uibus, & honestæ sunt, & pertinentes ad cōmune<-P> @@0@ @@1@ directè, nec indirectè, sint contra immunitatem Ecclesiæ. Tribuit Bartolo, Panormitano Syl. & Angelo, idem significat Sa, verbo clericus, num. Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|