Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
cem, vt sibi restituantur damna: sed etiam posse petere, vt delinquenti inferatur pœna. Secundò monet, ad resarcienda damna posse iudicem reuo- care alienationes, quibus debitor factus est impo- tens ad soluenda debita. De quo in materia de re- stitutione, & de vsuris dicemus. An verò in puram pœnam delicti, possit iudex alienationes reuoca- re? Credo, posse aliquam, vel aliquas iuxta delicti grauitatem reuocare cum consensu aliorum: non verò ipsis dissentientibus, quia ad incōmoda aliis inferenda non habet auctoritatem, nisi cùm per legem continentem latam sententiam bona fuere ad id obligata propter commune bonum. Imò & tunc si reuocatur venditio facta à criminoso, restituendum est pretium emptori bonæ fidei, vt superiùs dicimus. Sed prima difficultas est, an reus per senten- tiam condemnatus, teneatur in se pœnam exequi, vel illi cooperari. Couarruuias 2. part. 4. cap. 6. §. 8. num. 10. & 1. variarum ca. 2. ait, teneri eam pati: non tamen illi cooperari, seu illam in se exequi, vi- delicet, ne idem sit actor & reus, agens & patiens. Citat pro se Caietanum, & Adrianum. Castrus eā- dem sententiam tribuit Caietano. Sed Adrianus quodlib. 6. ar. 1. Corol. 3. lit. I. & seqq. solùm ait, illum, cuius bona per legem ipso facto sunt con- fiscata, non teneri ante sententiam ea offerre fisco, & Caietanus 2. 2. quæst. 62. art. 3. neminem ante sententiam obligari ad pœnam in actione con- sistentem. Alij dicunt, reum posse per sententiam obligari ad exequendam in se aliquam pœnam, vt exilij, vel solutionis pecuniæ: non verò mortis, mutila- tionis, aut verberum: sed satis esse non resistere occisioni, mutilationi, aut flagellationi suæ, Sotus 1. iust. quæst. 6. ar. 6. Caiet. 2. 2. quæst. 69. ar. 4. Ca- strus 2. de lege pœnali cap. 3. probans: quia nemo est dominus vitæ suæ, aut membrorum: ergo ne- mo potest sibi ipsi membrum abscindere, aut se- ipsum potu veneni enecare. Quæ ratio non vrget: quia lictor non habet dominium vitæ, aut membrorum delinquentis: tamen potest iussu, aut facultate iudicis sentẽtiam mortis, vel mutilationis in reum exequi: cur ergo iussu, vel facultate iudicis non poterit reus idem in seipso efficere? Licet propria auctoritate mor- tem sibi inferre in nullo casu fas sit, vt rectè, & la- tè probant Simancas in Cathol. institu. tit. 18. nu. 21. & seq. & Plaza de delictis c. 23. num. 2. & seqq. qui alios referunt. Corduba, lib. 1. quæst. 36. ad 3. secundæ opinio- nis ait, si quis ad mortem sibi veneno, aut iugula-<-P> @@0@ @@1@ fieri non solet) posse, & debere eam sibi inferre, sicut ex præcepto ministri iustitiæ tenetur scalam ascendere, & laqueum sibi applicare, vt suspenda- tur. Victoria relect. de homic. num. 30. de iugula- tione ait, hoc esse probabile: & de veneni potione verum: quia iugulatio per alium cōmodè fit, non autem veneni applicatio. Vazquez autem disp. 173. ca. 3. ait, dānatum ad exilium teneri cooperari eundo in locum desti- natum, nec posse expectare, vt extrahatur, & defe- ratur: & damnatum ad solutionem pecuniæ non posse expectare, vt petatur, quamuis contrarium docuerit Couarruuias: & ego non dubito, quin possit iudex obligare ad dandam pecuniam, etiāsi non petatur: cōmuniter autem iudex id non præ- cipit, vnde potest reus expectare, vt pecunia peta- tur, sicut superius dixi cum Rebuffo, & Couarru- uia, imò ipse Vazquez fatetur, cùm sciens, & pru- dens tacet is, cui pœna est applicata, non teneri eā offerre: cui videtur creditor pœnam remittere, aut differre. Sed quamuis hoc de illo non præsu- meretur, credo, debitorem posse expectare, donec petatur. De exilio etiam certum puto, reum non posse expectare, vt ad locum exilij extrahatur, & deferatur: quoniam absolutè ei præcipitur, vt in exilium proficiscatur; & impertinens, inurbanum & illimet noxium esset, violentam delationem ex- pectare, nec est inhumanũ præcipere, vt sua spon- te in locum tendat exilij. Vnde bene Sayrus lib. 3. cap. 9. num. 41. dicit, reum post condemnationem non solùm teneri non resistere iudici, aut mini- stris pœnam inferentibus: sed etiam teneri in cō- scientia ad actiones, quæ à solo ipso commodè exerceri possunt, vt ait Aragon, 2. 2. quæst. 62. art. 3. Caietanus ibi, & quæst. 69. art. 3. Driedo, 1. de li- bert. Christiana cap. 15. circa finem, Sotus 1. iust. qu. 6. art. 6. con. 2. Couatruuias 2. 5. par. 4. ca. 6. §. 8. num. 10. quia pœnæ illæ iustè imponuntur, & in- feruntur: ergo reus nequit resistere: vnde Rom. 13. Qui potestati resistit, Dei ordinationi resistit: sed ad pœnas istas subeundas sunt necessarię tales actio- nes rei: ergo tenetur illas exercere. Itaque tenetur progredi in locum supplicij, ire in exilium, soluere pecuniam, scalas ascendere. Addunt bene Sotus, Vazq. & alij, posse per sententiā obligari ad aliquā abstinentiam, vel flagellationem non admodùm duram, vel ignominiosam: vt fit in religionibus, & in officio Sanctæ Inquisitionis. Pergit Vazquez, & bene ait, reum obligari non posse, vt seipsum ingulet, vel laqueo enecet: nam crudelitas est mo- dum in tormentis excedere, vt ait D. Thom. 2. 2. quæst. 152. ar. 2. & illa præceptione modus exce- deretur, & pœna fieret crudelis, & inhumana: quia natura abhorremus, violentas manus nobismeti- psis inferre. Confirmatur, quia est valde contra- rium inclinationi naturali sibi tam graue, & do- lorificum malum inferre, etiam cum necesse est illud: & prætereà non est necessarium, cùm ab alio possit reus iugulari, suspendi, vel mutilari, vt reus id efficiat: ergo non potest ad id obligari. Dices, si acerbissima pœna alicui iustè imponi posset, nimi- rum vt in frusta paulatim concideretur, nonne posset ea pœna in id commutari, vt reus seipsum suspenderet, vel iugularet: quod minori cũ dam- no, & naturæ horrore fieret? Respondet Vazquez, non posse: quia hæc sunt mortis genera inusitata. Sed obiici potest, alicubi esse vsitatissima, & parũ<-P>@@ <-P>referre, quòd non sint vsitata: nā alia genera inu- sitata si æqualia crimini, & vsitata sint, possunt à Principe, vel Repub. introduci. Vnde credo ratio- nem, ob quam reus non possit ad mortem sio sibi inferendam obligari, esse; quia solùm potest obli- gari ad ea, quæ bono communi sunt necessaria, vel non nimis contraria naturali inclinationi: mortem autem sic sibi inferre, est valde contrariũ inclinationi naturali, & non necessarium Reip. ideo non potest ad id obligari. Qua ratione sta- tim idem Vazquez bene docet, nec posse obligari ad abstinendum à cibo etiam sibi oblato, vsque ad mortem, nec ad potandum scienter lethale pocu- lum: quia si oporteret, aliquem damnare, vt fame pereat, facile id fieri potestper cibi subtractionem, prouidendo, ne vllus cibus ministrari ei possit: & similiter, si expediret ad vitandum scandalum Reip. veneno ipsum occidere, possit ei ignoranti propinari: sed si id fieri non posset, concedit Vaz- quez obligari posse ad potationẽ veneni: quia ad obligandum ad genus mortis necessarium pote- statem habet iudex præsertim supremus. Idem ait Petrus Ledesmius tract. 8. de iusti. commut. ca. 24. post 8. con. Sa etiam verbo iudicialis actus, num. 54. ait, damnatus ad haustumveneni, potest bibere. Sed credo numquam esse posse tantam necessitatem, & ideò nũquam reum obligari posse, vt sibi mor- tem inferat, actu positiuo, vel voluntaria omissio- ne actus, quo posset vitam tueri, vt abstinentia ab omni cibo, &c. Ita tenent D. Thom. Caiet. Ara- gon, & Bannes 2. 2. quæst. 69. art. 4. vbi Salon con- trouer. 4. speciatim loquens etiam de potione ve- neni. Imò Sa suprà, num. 53. damnatus ad inediam,
9. in fine, cuius verba referam difficultate sequẽti, tenet neminem obligari posse, vt sibi mortem in- ferat: & Victoria relect. de homic. num. 28. fate- tur, neminem posse obligari, vt abstineat à cibo necessario sibi oblato, licet nu. 30. putet obligari posse ad veneni potionem, vt retulimus. Et Plaza de delictis cap. 23. numer. 5. constare putat, num- quam licuisse sine diuina iussione seipsum iugu- lare, aut veneno occidere: ergo secundùm Plazam, nec ex præcepto iudicis, aut Principis, potest id reus efficere, tantum abest, vt teneatur. Sed est secũda difficultas, an possit, esto non te- neatur reus cooperari suæ morti, ad quam iustè est damnatus. Couarruuias 1. vari. ca. 2. ait, nihil posse facere quod per se mortem afferat, vt absti- nere à cibo, seipsum iugulare, & suspendere seipsũ: posse tamen facere, quod per accidens mortem afferat, vt ascendere scalam sponte, vt suspenda- tur, applicare laqueũ gutturi, non fugere à carce- re, licet rectè possit. Ratio discriminis manifesta est: quia vnum habet ex natura rei connexionem necessariam cum morte, & ideò id facere est se oc- cidere, quod non licet: aliud verò non habet ta- lem connexionem: ideò non est illicitum. Sed non reddit rationem, cur non liceat se occidere eo mo- do auctoritate iudicis; carnifici verò liceat id fa- cere iudicis auctoritate. Et quòd oblatum sibi ci- bum damnatus ad inediam sumere teneatur, tenet Victoria illo num. 28. Driedo 1. de lib. Christiana, cap. 6. Caietanus, Aragon, & Bannes 2. 2. quæst. 69. art. 4. vbi Caietanus vers. ad 8. dubitationem id colligit ex D. Thoma: idem tenet Plaza de delictis lib. primo, c. 23. num. 4. cum Ioanne Lopio, super<-P> @@0@ @@1@ de pœnit. & remission. & cap. non mediocriter, de consecr. d. 5. Tametsi contrarium existiment Maior 4. d. 15. quæst. 22. colum. 3. Sotus 1. iust. quæst. 6. ar. 6. Salon 2. 2. quæst. 69. art. 4. cont. 4. Valentia 2. 2. disp. 5. qu. 13. pun. 4. Sa verbo iudicialis actus n. 53. Petrus Le- desmius tract. 8. de iust. cap. 24. post 8. con. cum Medina, Orellana, & aliis Thomistis: quia id non est positiuè se occidere: sed se non conseruare: quod ex causa iusta patiendi pœnam, ad quam quis iustè condemnatur, licitum est. Addit Sotus, non posse venenum bibere, seipsum suspẽdere, aut iugulare: quia id est se occidere positiuè; quod est vetitum lege naturæ. Sed non explicat Sotus, an primum quoque, nempè abstinere à cibo necessa- rio liceret damnato ex falsa præsumptione: iustè tamen secundùm allegata, & probata. Victoria relect. de homicid. num 30. Corduba lib. quæst. 36. Sa verbo iudicialis actus num. 54. vt retulimus, docent, hominem damnatum ad vene- nũ licitè posse illud potare: imò Victoria, & Cor- duba dicunt teneri. Quod etiam docet Aragon 2. 2. quæst. 62. art. 3. & quæst. 69. art. 4. quia est actio, quæ ab ipso solo potest commodè fieri. Non ta- men tenetur, inquit Aragon, quamuis possit, no- dum collo aptare, aut gladium in iugulum mitte- re: quia hæ actiones commodius à ministris fiunt. Et cum Caietano ibi dub. 8. tenet, damnatum ad inediam non posse abstinere à cibo sibi oblato, quia id esset se occidere propria auctoritate, & non iudicis: Iudex enim non præcipit, nec iustè potest præcipere, vt cibum oblatum non capiat, sed prohibet, ne ministretur ei cibus, contra quod præceptum peccaret venialiter tantùm præfectus carceris, si ei semel tantùm, aut iterum alimenta præberet, mortaliter autem si pluries. Cæteris au- tem, etiam iustitiæ ministris licitum putat, alimẽ- ta præbere damnato: quamuis oppositum ipse Aragon dixisse fateatur 2. 2. tom. 1. quæst. 31. art. 2. propter D. Thomam ibi ad 2. id insinuantem. Sed re, inquit, occulatius inspecta videtur mihi dicen- dum cum Caietano in hoc art. & Soto, 5. iust. qu. 6. art. 4. licitum illis esse alimenta dare damnato. Ad quod adducit rationes & exempla, & respon- det ad testimonia D. Thomæ in contrarium. Va- lentia etiam 2. 2. disp. 5. quæst. 13. punct. 4. ait esse licitum ei, cui non incumbit cura exequendæ iu- stitiæ, nec est specialiter prohibitum, & Sa illo n. 53. ait, potest quidem alius, cui ex officio non est prohibitum, ei offerre cibos: non tamen tene- tut.
Vazquez autem disp. 173. à numer. 24. docet, quando cooperatio potest à iudice præcipi, reum licitè cooperari posse; secus quando à iudice præ- cipi non potest, vt quando pœna esset crudelis, & inhumana ex substantia, vel modo: vt iugulate seipsum, aut bibere venenum extra casum necessi- tatis publicæ, abstinere à cibo vsque ad mortem, etiam si offeratur, abscindete sibi membrum. At verò applicare laqueum gutturi, & ascendere sca- lam, nihil habet crudelitatis, & inhumanitatis, & ita rectè potest reus illa facere, licet ad mortem suam sic cooperetur. Addit, posse aliquem eligere pœnam mortis abscindẽdo sibi venam, vt emisso sanguine moriatur, si hac ratione acerbiorem aliā pœnam mortis vitet: quod ait se intelligere, si reo optio daretur à legitimo Principe, vel iudice; non<-P>@@ <-P>si à tyranno. Hic enim non potest reo talem con- cedere facultatem: intelligit etiam de eo qui sine falsa præsumptione damnatur ad mortem. Si verò ex falsa præsumptione, quamuis iustè secundùm allegata & probata sit damnatus, ait, in publico ad vitandum scandalũ debere parere sententiæ pecu- niariæ, exilij, verberũ, & ieiunij: in secreto autem, posse: sed non debere. Quia iudex non intendit nec potest ad id obligare innocentem. Si verò pœ- na sit mortis, non posse illam sibi inferre potione veneni, abscissione venæ, suspendio, inedia, &c. Non enim potest suæ innocentię conscius directè cooperari suæ morti, vel mutilationi: sicut nec iu- dex posset ipsum damnare, si conscius esset inno- centiæ ipsius. Posse tamen indirectè cooperari ascendendo sponte scalam, applicando sibi laqueũ &c. nec mirum: nam id licet Martyribus, qui per manifestā in iustitiā morti addicuntur. Huic cōso- nat Plaza, 1. de delictis c. 23. n. 7. docens, iustè vel iniquè damnatum ad mortem, posse furcam ascẽ- dere, vt iudici pareat, & illatam mortem pati, & inferenti non resistere, l. 1. ff. de bonis eorum, qui mortem sibi conciuerunt, vbi Bartolus expressè id adnotat, ad idem citat cap. innocens 22. quæst. 4. Maiorem 4. d. 15. quæst. 22. col. 1. Sic. Martyres colla percutientibus submisere, Hieronymus cap. non est nostrum 23. quæst. 5. Sed iuxta primam illam opinionẽ Couarruuiæ sentio, nec iustè omninò damnatũ ad mortem si- ue veneni, siue scissionis venæ, siue inediæ posse mortem sibi inferre etiam accedente præcepto, vel facultate speciali iudicis: quia quisque natu- rali præcepo tenetur conseruare propriam vitam, si commodè potest: si verò non potest, saltem non sibi mortem inferre. Nec mirum, quòd ex naturali amore ad id teneatur: nam etiam ex amore ad pa- rentes tenetur, non inferre illis mortem, etiamsi essent iustè ad illam dānati, & specialiter ipsi con- cederetur, vel præciperetur executio sententiæ. Nec ad vitandam mortem acerbiorem propriam, vel parentum liceret mortem sibi, vel illis inferre abscissione venæ &c. Sicut quando iniustè essent damnati in re, sed iustè secundùm allegata, & pro- bata, minimè id liceret. Vnde Plaza suprà num. 6. ait, damnatum iniustè ad mortem, teneri, si posset, ex carcere fugere. Vt ait glossa frequentiori do- ctorum calculo recepta, in clem. pastoralis, verbo, per violentiam. Cuius meminit Baldus rub. de vi- ta & honest. cler. col. 2. Panormitanus cap. sicut n. 3. & 4. & cap. si verò num. 8. de iureiur. Ioannes Andreas in speculo rub. de iureiur. Panormitanus cap. inter alia de immun. Eccles. ad finem, Hippo- lytus singul. 177. Curtius senior rep. l. admonen- di col. 69. ff. de iureiur. Anchar. regula peccatum quæst. 3. de reg. iur. in 6. Maior 4. d. 15. qu. 22. co- lum. 2. Id vnum Doctores communiter addentes, inquit Plaza, reum si iniustè verosimiliter dam- nandus est, teneri fugam arripere à carcere, nec vtique redire, tametsi iureiurando, ac sacramento pollicitus sit. Non enim tenetur quis seruare iu- ramentum, cùm ex hoc sine iusta causa se exponit probabili mortis peticulo: textus ad hoc celebris, cap. si non liceat 23. quæst. 5. glossa expressè cap. si verò de iureiuran. quam ibi Ioannes Andreas, Pa- normitanus, & plerique alij sequuntur, quibus ac- cedit Ripa tract. de peste §. 2. col. 1. ad idem est textus cap. negotiatorem clericum 88. d. & Hie- ronymus epist. ad Nepotian. quæ est 2. to. 1. Vnde<-P> @@0@ @@1@ Maior suprà, col. 1. & D. Thomas 2. 2. quæst. 69. ar. 4. ad. 2. sed de eo, qui iurauit redire ad carcerem difficultate septima disseremus. Nunc solùm di- co in nullo casu licitum esse illis modis sibi reum mortem inferre. Alioqui via aperiretur ad iustifi- candum mortes, quas sibi barbari inferunt, ne ab hostibus ignominiosè interficiantur: neve alia in- currant incommoda. Deinde inter genera mortis quantum ad damnum, nulla est differentia: quan- tùm verò ad dolorem, si aliqua est, non est magni momenti; ergo si liceret damnato ad mortem in- ferre sibi vnum mortis genus, liceret sibi inferre aliud: quod communiter non admittitur. ergo in nullo genere admittendum est. Concinit Sayrus lib. 3. cap. 9. num. vltimo dicens, transgressot legis pœnalis post condemnationem iudicis, non tene- tur eas pœnas sibi ipsi infligere, quæ commodius à ministris, quàm ab ipso fieri possunt, seu potius quæ nullomodò licite à seipso exerceri possunt; vt sũt, verbi gratia, pœna mortis, & pœna abscissionis membrorum, suspendij, verberum, & flagellatio- num. Itaque non tenetur verbera, vel suspendium sibi inferre, aut nodum collo aptare, aut gladium in iugulũ, aut sibi manus quoquo modo inferre. Ratio est: quia leges humanæ eatenus habent vim obligandi, quatenus expedit bono communi: sed ad commune bonum conseruandum satis est, quòd reus pœnas illas ab executore Iustitiæ illa- tas patienter ferat, & sustineat: imò verò cùm sit inhumanum, nullomodo cẽsendum est id voluisse legislatorem, aut iudicem. An verò damnari quis possit, vt bibat poculum lethale, alibi dicemus. Hæc Sayrus: qui de sola morte veneni nihil resol- uit: de aliis verò dicit, non posse obligatorium, aut licitum eas sibi inferre: & hoc placet, non ve- rò quod ait, reum non posse sibi verberum pœnā inferre: nec nodum collo aptare, nec gladium iu- gulo: hæc enim licita sunt, vt diximus. Consonāt etiam nostræ sententiæ Castrus 2. de lege pœnali cap. 3. Sotus primo iust. q. 6. art. 6. & lib. 5. quæst. 6. art. 4. Petrus Ledesmius cum Orellana suprà, qui negant, damnatum ad venenum posse illud bibe- re. Quod tenet etiam Bannes 2. 2. quæst. 69. art. 4. & probabile putat Victoria. Fauent etiam alij re- lati, asserentes, non posse oblatum cibum recusari ab eo, qui ad mortem famis damnatus est. Quod etiam tenet Nauarrus comment. 3. de regular. nu. 63. & Castrus illo cap. 3. ergo multominus potest sibi aliquis alia mortis genera inferre, quæ magis sunt acerba, & violenta. Partim nobis fauet Lessius lib. 2. cap. 9. dub. 6. vbi ait, probabile esse in aliquo euẽtu licitum esse se occidere: vt Victoria relect. de homic. num. 30. docet, eum qui damnatus est, vt veneno pereat, posse illud haurire: imò posse ad id obligari, quod etiam docet Aragon 2. 2. q. 69. art. 4. & Corduba li. 1. quæst. 36. addens, esse eandem rationem aliarum pœnatum. Verùm mihi, inquit, placet contraria sententia: tum quia communis Doctorum, tum quia sicut nemo est idoneus executor sententiæ mortis in parẽtes, ob reuerentiā illius qui est prin- cipium vitæ debitam, & ob naturalem coniun- ctionem, ita & multominus in seipsum: est enim actio directè pugnans cum inclinatione commu- nis naturæ: nulla enim res seipsam vllo casu peri- mere intendit. Addit tamen, licitum esse aliquid facere, vel omittere, vnde certè scitur secuturus<-P>@@ <-P>intetitus indirectè, & inter alia exempla ponit, quòd reus potest non fugere ex carcere, etsi sciat Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|