Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
quæ adhiberi debet legi scriptæ in casu euidenti; in quo priuata persona vti etiam potest epiichia, l. autem 1. C. de legib. loquatur de æquitate non euidenti, sed quæ est in casu dubio; hæc enim in- diget declaratione Principis. Hæc omnia sumpta sunt ex Vazq. q. 96. art. 6.
------------------------------------------------------------ Vtrùm liceat Doctoribus interpretarì Con- cilium Tridentinum. est leges, & Canones interpretari, cuius est illa condere, l. in prætoriis, ff. de præ- tor. stip. l. leges, 3. C. de legibus, c. sicut. §. ex iis omnibus, 11. q. 1. c. fin. de consti. ca. cum ve- nissent, de iudic. ca. inter alia de sent. excom. c. ex parte 3. de verb. signif. in quibus glossæ & docto- res, imò est id generaliter cæteris omnibus, nisi conditori expressè prohibitum, vt notatur in di- ctis locis, & probatur in dist. §. ex iis ibi, ille solus, l. 1. in fine, C. de legib. l. 2. col. vlt. vers. si quid verò. C. de veteri iure enucleando. Sed canones, & de- creta isthæc condita fuerunt à Concilio genera- li: ergo à nullo minoris auctoritatis possunt in- terpretari. Secundò, quia huius Concilij interpretatio, qualiscumque illa sit, præter eam, quæ auctorita- te Apostolica facta fuerit, videtur in specie prohi- bita à Pio IIII. idq́ue quoad prælatos sub inter- dicti ingressus Ecclesię, & quoad alios sub excom- municationis latæ sententiæ pœnis, vt habetur in bulla cōfirmationis Concilij, §. advitandum, post finem Concilij. Neque satisfaciet, qui dixerit, ibi non interpretationem, sed duntaxat editionem librorum impressorum prohiberi. Quia respon- deo, verba illa, interpretationes edere, non solùm ad editionem typis excusorũ referri debere, sed ad aliā quāuis scripto cōmunicatam. Tum ex mente, quia idem prope esset argumento textus in decre- to de editione, & vsu sacrorum librorũ, vers. quòd autem descripto, sess. 4. Concil. Trid. Tum etiam ex verbo edere iuridica significatione, quæ est co- piam scribendi facere, vel dictare, vt alter scriben- do excipiat, vel proferre scriptum, vt legatur, l. 1. §. 1. l. si quis ex argẽtariis, §. Si inuictum. ff. de eden- do, post Budæum ibi, & alios, qui de verbis iuris scripserũt, tradit Simon Sipardius in lexico iuris, verbo edere. Tum ex verbis eiusdem bullæ, ibi, quocunque modo edere, quæ vniuersalia sunt, argu- mento textus vbi not. in auctenti. quibuscunque, C. de sacrosanct. Eccles. & alibi sæpè. Tertiò ex textu simili in c. exiit. 3. §. itaque sub pœna, de verb. signif. lib. 6. Vbi sub simili pœna prohibetur illius constitutionis interpretatio, & ideo nemo doctorum ausus fuit illam glossare, seu commentari, vt notat gloss. adeo vt necesse fuerit, quòd Ioannes XXII. illam prohibitionem suspenderet in extrauag. quia nonnunquam de verb. signif. Sed in contrarium facit primò textus optimus in l. 2. §. iis legibus, ff. de orig. iuris, vbi proba- tur naturaliter necessariam esse legum interpre- tationem, vt præter ordinarios ibi adnotarunt<-P> @@0@ @@1@ Vincentius Cabotius lib. 2. varia. iuris. c. 2. Vnde colligunt dicti Doctores, & alij infrà referendi, interpretationẽ legum non posse tolli per legem, vel statutum, argumento textus, §. sed naturalia, inst. de iure naturali. Secundò, quia doctoribus, & Magistris permis- sa, imò concessa est iuris interpretatio, l. vn. C. de professorib. qui in vrbe Constant. lib. 1. Cod. de stud. liberalibus vrbis Ro. lib. 11. l. 1. ff. de orig. iu- ris, l. 1. ff. Si certum petatur, l. si negotium, ibi ita
ff. de priuilegiis creditorum. Imò expressè præci- pitur, vt in Scholiis (quæ ideò instituuntur, c. 2. de priuileg. lib. 6. c. super specula, per arg. ab speciali, eodẽ tit.) vtrumque ius legatur, & interpretetur, d. ca. 2. & dicto c. exiit, §. cùm igitur, & dicta extra- uag. quia nonnunquam, & in proœmio decretal. Sexti, & Clementinarum in fine, & in proœm. di- gestorum, §. sed cum vos iudicibus quoque, l. in- genuum, ff. de statu hom. l. re iudicata, ff. de regu- lis. Quæ ad hoc allegat Lucas de Penna dicta l. vnica. Sed melius probatur in l. non possunt, ff. de legibus. Tertiò & in terminis ex tex. in Trid. sess. 25. ca. 2. de reform. vers. ad hæc: vbi videtur permitti, imò & præcipi huius Concilij interpretatio, quem textum ad hoc allegant Hẽriquez, & Rodriguez, locis infrà referendis. Quartò, quia etsi omnes ferè legũlatores, & sta- tuarij eorũ interpretationem, & cōmentationem prohibuerunt, Deut. 4. in princ. & ca. 5. in fin. l. 1. §. nostra autem, l. 2. §. hoc autem, prope finem C. de veteri iure enucl. l. 14. tit. 1. partita 1. l. 4. tit. 4. lib. 1. ordinam. tamen contrarium obtinet, & semper obtinuit. Pro solutione huius quæstionis multa tradunt glossæ, & doctores locis ciratis; & post Bart. l. omnes populi n. 65. ff. de iust. & iure, & Abbatem ca. 1. col. fin. de const. vbi ante eum latissimè Bald. à nu. 15. Ioan. Andreas. reg. possessor de reg. iuris in 6. in Mercurial. Lucas de Penna in d. l. vnica C. de professor. Probus in addi. ad Mon. in d. c. exiit, qui in vrbe, Didacus Perez, qui plures allegat in proœm. ordinam. q. 2. per totam, Castillo dicta l. 1. Tauri verbo interpretar, vbi & in proœ. Burgo. de Paz, Couar. regula possessor, 2. p. §. 6. nu. 2. Caie. cum D. Thom. 2. 2. qu. 60. art. 5. & q. 120. Nauar. in manual. c. 27. n. 282. Soto. lib. 1. de iust. q. 7. art. 3. q. 4. art. 5. & alij. Ego dico, non modò vtile, verum & necessa- rium esse, ac proinde permissum, & permittẽdum leges interpretari, tam exponendo verba, in d. l. 1. ff. si certum petatur (quæ est propria verbi, inter-
& facti ignor. per tex. l. 1. in fin. ff. de ver. oblig.) & mentẽ earum, seu voluntatẽ, & potestatem aperiẽ- do, l. scire leges, l. Benignius, ff. de legib. l. 13. tit. 1. p. 1. quàm etiā corrigẽdo, coarctādo, & prorogan- do, iuxta gloss. 2. in dicta l. 2. ff. de origine iuris, per tex. in l. qui operarũ, vbi etiam glossa, ff. ad Tertyl. & in l. iusta interpretatione, ff. de verb. signif. Hoc est, vt ego intelligo (si de alio interprete, quàm Principe agatur) declarādo correctas esse per alias leges, vel extẽdi debere ad casus similes ob identi- tatem rationis, l. non possunt, cum l. sequenti, l. ideo, ff. de legib. vel ex rationis defectu restringi oportere, l. adigere, §. quamuis, de iure patronatus:<-P>@@ <-P>præsertim si id fiat ex sententia aliarum legum, vel ex vi rationis, vel vt vitium, seu absurdum euite- tur, dicta l. benignius, l. ambigua, ff. de legib. l. non absurdum, ff. de bonis libertorum, l. non aliter ff. de legat. 3. cap. ex ore, de priuileg. cap. fin. de verb. signif. in quibus casibus interpretatio prohiberi non debet, & si prohibita fuerit, erit nihilominus admittenda. Neque obstant prioris partis fundamenta. Quia ad primum respondeo, iura illa, quæ legum inter- pretationem conditori reseruant, & cæteris ne- gant, intelligenda esse de necessaria & generali, & quæ sit quasi lex (quia eandem vim habet) in scriptis redigenda, qualis est principis conditoris: non verò de interpretatione doctorum, vel magi- strorum, quæ licet sit probabilis, aut euidens, qua- tenus ratione, vel legibus aliis comprobatur, l. ego solis 1. d. minimè tamen habet vim legis po- sitiuæ, nec in scriptis est redigenda tanquam lex, sed, vt eius expositio, ad memoriam. ita Gloss. cap. 1. vers. interpretatus, de postul. prælat. quam dicit notabilem Didacus Perez, l. 4. citata ordinamenti. Sed sunt quatuor aliæ similes, cap. sicut, §. ex his, 11. quæst. 1. & l. si de interpretatione, ff. de legibus, & in dicta l. 1. C. eodẽ, & in dicta l. 14. partitę, quas sequuntur communiter Doctores ibi, & in locis suprà allegatis, addentes, quòd ad Principem tunc solummodò recurrendum est, quando intellectus legis aliter percipi non potest: quia nec de con- suetudine, vel casu simili constat, & opiniones Doctorum sunt aduersæ, vt post Baldum, l. 2. C. de legibus, tradit optimè Abbas dicto cap. 1. nu. 14. de const. communiter receptus ex dicta Gloss. par- titæ. Non enim passim, seu de omnibus Princeps consulendus est, vt patet ex l. non statim, ff. ad le- gem Fab. de plagi. sed (vt Constantinus Imperator Plotiano rescripsit in l. 1. C. de relation. in Codice Theodosiano) Super paucis, quæ iuridica sententia decidi non possunt, nostram debes consulere maiestatem, ne occupationes nostras interrumpas, cùm litigatoribus legitimum maneat arbitrium à sententia prouocandi. congerit plura in proposito Brisonius lib. 3. de for- mulis, à pag. 342. Ad secundum respondet Henriquez, 1. par. sum- mæ, lib. 7. de indulgen. cap. 29. num. 4. & Eman. Rodriguez tom. 1. regularium quæstionum, quęst. 11. art. 3. §. ad vitandum, nō procedere quoad iudi- ces in Tribunalibus, & lecturis, & Academiis, & in praxi ita seruari pro communi vtilitate: pro qua contra strictam disputandi rationem multa in vsu recepta sunt, l. si ita vulneratus, circa finem, ff. ad legem Aquiliam, quasi velint dicere, prohibitio- nem illam quoad eos non esse vsu receptam, aut contrario vsu abrogatam esse, & ideò non ligare, argum. text. in l. de quibus, ff. de legibus, & cap. in istis, §. leges, d. 4. tradit post alios latè Gutierr. lib. 1. quæstionum canonic. cap. 8. nam & leges conti- nentes censuras ipso facto incurrendas, contraria consuetudine abrogari posse communiori, & ve- riori opinione, licet contradicant Castrus de lege pęnali, & alij relati à Syluestro, verbo consuetudo, quęst. 6. resoluit nouissmè Dauila, 1. part. de censu- ris, dub. 8. Addit Rodriguez, minimè etiam pro- cedere quoad aduocatos, vel alios viros literatos, qui in foro fori, aut poli verbo, seu scripto respon- dent: vel auctores, qui in libris, quos imprimunt, decreta Concilij, quæ occurrunt, obiter interpre- tantur. Verba enim dicti §. intelligenda esse de<-P> @@0@ @@1@ super ipsum Concilium componuntur, vt enim allegato docet Rodriguez, & Suarez to. 5. de cen- suris, disp. 27. sect. 7. nu. 12. nec sufficit componere, nisi id eo fiat animo, vt imprimatur, seu ad om- nium manus peruenire possit: nam licebit ad pri- uatam eruditionem sibi compositos reseruare. Hæc ipsi, pro se duntaxat exempla doctissimorum hominum, & consuetudinem afferentes. Ego tamen pro pleniore dicti §. intellectu ani- maduerto, triplicem esse eius decisionem; Primò namque in eo prohibentur quæcumque editiones quarumcumque interpretationum. Secundò, constitutiones quorumcumque sta- tutorum, etiam sub prætextu maioris decretorum Concilij corroborationis, aut executionis. Tertiò, dubiorum super eis occurrentium re- seruatur declaratio summo Pontifici. Quantum ad primum certum est, non solùm ex consuetudine, sed ex vero, & iuridico verborũ, & mentis Pontificis sensu, nullum ibi interpreta- tionum genus præter necessarium, sed duntaxat editiones omnium interpretationum super Con- cilium prohiberi: quæ duo inter se diuersa sunt, cùm vnum sine altero possit stare, iuxta notata in c. translato, de const. & l. Papinianus, ff. de minor. l. naturaliter, §. nihil commune, ff. de acquiren. pos- ses. vnde quamuis lector in scholis, & iudex & alij, de quibus suprà, dicantur interpretari, non tamen dici possunt interpretationes edere, nec contraue- nire legi, hoc, & non illud prohibenti. Et probatur optimè ex iuribus suprà adductis, quæ interpretari iura in Scholis & iudiciis iubent, & insimul com- mentaria, seu interpretationes super illis fieri, vel illis annectere prohibent: & facit text. in dicta De- cretali de editione, & vsu sacror. librorum, vers. præterea, propè finẽ, & l. lex Cornelia, §. si quis li- brum, ff. de iniur. & famosis libellis, vbi tanquam diuersa ponuntur. Nec obstat, si dictando, vt discipuli scribant, vel copiam faciendo, vt alij describant, tradantur. Nam, id quod in solutione primi argumenti dictũ est, quòd magistrorum interpretatio non est in scriptis redigenda, de authenticis scriptis rectè in- tellexerunt Hostien. Ioan. Andr. & Panorm. dicto c. 1. de postul. præl. licet non ineptè etiā dici posset, dictum §. ad vitandum, de editionibus impressis, non de manuscriptis loqui, tum quia non est si- milis ratio, cùm istis non soleamus vti ad allega- tiones, illis verò sic: Tum quia ad dictum decre- tum de editione, vers. qui autem, responderi po- test, potius facere pro ista parte: nam si sub prohi- bitione librorum impressorum, manuscripti veni- rent, non ibi specialiter notarentur. Tum quia li- cet in edicto de edendo, de quo in dicta l. 1. ff. eo- dem, verbo edere, illas habeat significationes, vbi tamen agitur de librorum editione, de typis excussa, & non alia accipiendum esse, communis loquendi vsus demonstrat, qui verborum præualet proprietati, l. librorum, §. quod autem Cassius, ff. de legatis 3. cùm vulgari vsui non solùm verba, sed & mentem accommodare Legislatores semper in dubio præsumātur. Alciatus præsump. 4. Duen- nas regula 56. Couar. lib. 3. vari. cap. 5. nu. 1. Quantum ad secundam prohibitionem illam statuendi, de statutis declaratoriis decretorum Concilij, non verò de executoriis, vt ita loquar, accipiendam esse existimo. Nam in decreto de re-<-P>@@ <-P>cipiendo, & obseruando Concilio sess. 25. ipsis Principibus ab ipso Concilio committitur, vt quę ab eo decreta sunt, faciāt ab omnibus fideliter re- cipi, & obseruari. Sic Bellar. to. 1. lib. 1. de Conci- lio, cap. 20. ait ad Reges spectare, vt custodiri fa- ciant leges, & præcepta Dei, & Ecclesiæ, vt docet August. epist. 48. 50. & 156. & fecerunt pij Impera- tores, Constantinus, Theodosius, Martianus, & alij, vt patet ex l. cunctos populos, C. de sum. Trin. & ex toto tit. de hæreticis, eod. C. & verba illa di- ctę Bullæ, Sub prætextu, &c. habẽt hunc sensum, ne scilicet sub prætextu, seu colore corroborationis, aut executionis interpretationi se immisceāt. Prę- textus enim seu color est simulatio, quæsita ad id faciendum, quod alia via non licet, vt notatur in l. illicitas, §. illicita, ff. de officio Præsidis, l. sub præ- textu, C. de transaction. l. hoc colore, ff. de inoffic. testament. cap. auaritiæ, de electione lib. 6. cap. eos qui, de tempor. ordinationum. Vnde ex dicta bulla non prohibentur Principes statuere pro maiori corroboratione, & exclusione Concilij, si id abs- que fraude fiat. Ex qua, & aliis summorum Pon- tificum concessionibus Rex noster, vt protector Concilij (ita enim se vocat) decretorum illius executionem maximè curat, & violationem, seu derogationem impedit, præcipiendo prælatis, vt illa ad vnguem obseruent, & detinendo in suo su- premo cōsilio contrarias quascũque literas, etiam Apostolicas, ex officio, vel ad instantiam fiscalis, seu partis, & interim supplicationem super illis in- terponendo, vt testantur, & vt praxim tradunt Paz in practica, to. 2. præiudio. vlt. & Flores de Mena lib. 1. variarum, quæst. 10. nu. 8. Adeo vt quamuis aliis causis Ecclesiasticis, quæ per viam violentiæ, vt dicitur, ad Regem deferuntur, cognoscant regię Cancellariæ, seu Audientiæ, vt in l. 2. titul. 6. & in l. 35. cum sequentibus, tit. 4. lib. 2. & l. 7. tit. 2. lib. 3. nouæ compilationis, de iis tamẽ, quæ obser- uationem Concilij tangunt, supremus tantum- modò Senatus cognoscit. Ad tertium argumentum respondeo, dictum cap. exiit, §. itaque, sub pœna specialiter prohibere, ne etiam in scholis à lectoribus aliter, quàm ibi præfinitur, interpretetur, quod non fit in dicto §. ad euitandum, nec alibi in toto iure. Vnde per ar- gumentum ab speciali magis ex eo corroboratur, quàm corruit nostra intentio, præsertim si consi- deremus, prohibitionem illam non potuisse subsi- stere, & ob eam præcipuè causam fuisse sublatam per dictam extrauagantem; quia nonnunquā vers. nos attendentes, iuncta glossa, vbi maximè com- mendatur scholastica disputatio super canonum decisionibus, quia per eam veritas elucescit, & multiplices sensus, qui sub cortice literæ latent, aperiuntur. Sed vrget valde textus in l. nemo clericus, C. de sum. Trin. vbi inhibetur disputatio super his, quæ in Conciliis definita sunt: quia iniuria videtur eis fieri, si quæ ab ipsis decreta sunt, in dubitatio- nem ducantur, argumento, l. 2. C. de crimine sacri- legij. Quæ ratio generalis est eitam quoad definita de moribus. Sed respondeo, ibi non prohiberi simpliciter omnem disputationem, sed eam solam, quæ publi- cè suscipitur causa seminandorum errorum, & tu- multus commouendi: nam quæ fit ad Dei glo- riam, & catholicæ veritatis defensionem, hæreti- corum confusionem, & meliorem dogmatum, seu<-P> @@0@ @@1@ extra scholas, & quotidiè in scholis necessaria: vt latè de illius legis intellectu, & de materia dispu- tationis tractans resoluit Penna ad directorium inquisitorum, 1. part. scholio 5. & 23. vbi plures al- legat, & post eum alios cumulans Petrus Cendo in collectan. ad cap. 2. §. inhibemus, de hæretic. lib. 6. vbi laicis interdicitur publicè, vel priuatim de fide Catholica disputare, vt & prædicare, cap. cùm ex iniuncto, cap. sicut, de hæret. Pro quorum inter- pretatione videndus in supradicto scholio. 23.
------------------------------------------------------------ Quinam possint Concilium Tridentinum auctoritatiua, seu necessaria interpretatione interpretari. 9. sed modò libet aliqua adiicere. Hoc verbo, interpretationis necessariæ, & au-
dinalis Aræ Cæli in tract. de Concil. cap. 16. Et primò illud indubitatum est, quòd declara- tio dubiorum circa decreta Conciliorum, tam de fide, quàm de moribus, ad eadem ipsa Concilia, si ipsis durantibus orta fuerint, pertinebit. Quod vt manifestum præsupponunt omnes doctores, ean- démque vim habebit talis declaratio, quam alia noua decreta, vt probatur ex supradictis, & patet ex isto Concilio, cap. 1. de reform. sess. 23. vbi de- claratur c. 1. de reform. sess. 6. & in c. 21. de reform. sess. 24. vbi declaratur decretum sessionis 17. Secundò, idem erit dicendum etiam de alio Concilio sequenti, quòd sit paris cum præcedenti potestatis, l. omni innouatione, C. de Sacro- sanct. Eccles. vbi notatur, cap. constitutionum, de fentent. excom. in 6. Clementina Ne Romani, de electione, quod & verum est, etiamsi in præceden- ti prohibtia fuerit declaratio, quia prædecessor non potest sibi, aut successoribus legem impo- nere, à qua discedere non licet, cùm par in parem imperium non habeat, dicto cap. exiit, §. cæterùm, cum vulgaribus: & ideò concilium Prouinciale nō poterit statuta generalis auctoritatiuè declarare, cap. nō licuit, vbi notata, 17. d. arg. cap. cùm infe- rior, de maioritate, & obed. dicta Clem. Ne Ro- mani, de elect. Nec maior pars Episcoporum, qui in eodem Concilio generali adfuerunt, post eius dissolutionem: quamuis id sentiat ibi Glos. 1. in fine, à qua cauendum est. Et conuincitur euiden- ter; quia auctoritas, quam concilia habent, non prouenit ex multitudine, & numero Episco- porum separatim; sed ex legitima congregatione, iuxta illud Matthæi, c. 18. Vbi duo vel tres congrega-
ciliorum auctoritas, & firmitas deriuatur, vt pluri- bus adductis Sanctorum Patrum testimoniis, pro- bat Anto. Augustinus in epito. iuris Pontificij, lib. 5. titulo de auctoritate Concil. & post omnes, qui de Conciliis scripserunt, Lęlius Zechius de locis Theologicis titulo de Cōcilio, in principio. Cæterùm tam Concilium prouinciale, quàm sen- tentia Episcoporum, qui in Concilio interfuerũt, satis probabilem facient interpretationem, quam- uis non necessariam. Tertiò, tursus etiam certum est, ad solùm Pa- pam per se solùm pertinere declarare auctoritati-<-P>@@
soluto, quàm ante dissolutionem illius, vt proba- tur in dict. cap. nec licuit, dist. 17. cap. fin. §. quam- quam 25. quæst. cap. statum, cap. constitutio, de electione, lib. 6. ca. statutum de sent. excom. eodem lib. vbi Bonifacius interpretatur decreta Concilij Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|