İsim ve Sıfatlar Tevhidinde Ehl-i Sünnet’in Muhaliflere Cevabı

FASIL

Arş ve Kürsü¹²⁸

Dilde arş, kralın tahtıdır. Allah Teâlâ Yûsuf aleyhi’s-selâm hakkında şöyle buyurmuştur: “Ana babasını tahtına çıkartıp oturttu.” (Yûsuf, 100)

Sebe kraliçesi Belkıs hakkında da şöyle buyurmuştur: “Ve O’nun büyük bir tahtı vardır.” (Neml, 23)¹²⁹

Rahmân’ın üzerine istivâ ettiği arş ise, yaratıkları kuşattığı gibi onların en yükseği ve en büyüğüdür.¹³⁰ Nitekim Ebû Zerr -Radıyallâhu anh-’ın rivâyet ettiği bir hadiste Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:

“Yedi kat gök ve yedi kat yer, Allah’ın kürsüsü yanında, ancak geniş, çöl bir yere bırakılmış bir halka gibidir. Arşın kürsüye üstünlüğü ise geniş çölün bu halkaya üstünlüğü gibidir.” ¹³¹

Yazar (İbn-i Teymiyye) (Allah kendisine rahmet etsin) “er-Risâletü’l-Arşiyye” (Arş Risalesi) adlı eserinde şöyle demiştir:

“Hadis birkaç yoldan gelmiş olup, onu Ebû Hâtim (ve)¹³² İbn-i Hibbân¹³³ Sahîh’inde, İmâm Ahmed Müsned’inde ve başkaları rivâyet etmişlerdir.”¹³⁴

Kürsü’ye gelince, dilde; döşek ve üzerine oturulan her şeydir.¹³⁵ Allah’ın kendisine izâfe (nispet) ettiği kürsü¹³⁶ ise, O’nun iki ayağını koyduğu yerdir. İbn-i -i Abbas¹³⁷ -Radıyallâhu anhumâ- şöyle demiştir: “Kürsü iki ayağın konduğu yerdir. Arş ise, büyüklüğünü Allah Azze ve Celle’den başka hiç kimse takdir edemez.” Bu sözü Hâkim¹³⁸ Müstedrek’inde rivâyet etmiş olup Buhârî ve Müslim’¹³⁹in şartına göredir (uygundur) demiştir. Bu söz her ne kadar merfû’ yâni Peygamber sözü olarak rivâyet edilmişse de doğrusu onun mevkûf yâni sahâbî sözü olmasıdır.¹⁴⁰

Ehl-i Sünnet arasında yaygın ve meşhûr olan da İbn-i -i Abbas -Radıyallâhu anhumâ-’nın kürsü hakkında söylediği bu anlamdır yâni sözdür. Üstelik bu konuda İbn-i Abbas’tan gelen sözlerin doğrusu da budur. Yoksa Kürsü’nün ilim olduğuna dâir O’ndan rivâyet edilen şeyler doğru değildir.¹⁴¹

Yine Kürsü’nün arş olduğu hakkında Hasenü’l-Basrî’¹⁴²den rivâyet edilen söz de¹⁴³ İbn-i Kesîr’¹⁴⁴in (Allah Teâlâ kendisine rahmet etsin) söylediği gibi zayıf olup O’ndan sahih olarak gelmemiştir.¹⁴⁵