İslam akaiDİ ve kelama giRİŞ

549 En'âm: 6/112.

550 Müslim, Münâfikûn, 11; Ahmed b. Hanbel, age, VI, 115.

551 Nahl: 16/98-100,

552 A’râf: 7/201.

553 Yûsuf: 12/53; Kıyâme: 75/2

554 Buhârî, Fedâilü'l-ashâb, 6; Müslim, Fedâilü' s -saha­be, 2; Ahmed b. Hanbel, age, I, 171, 182.

555 Müslim, Tevbe, 2; Tirmizî, Cennet, 2; Daavât. 98; Ahmed b. Hanbel, age, X, 289, II, 309.

556 Bk. Seyyid Sabık, age, s. 155-156. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 190-196.

557 Bakara: 2/177

558 Bakara: 2/62

559 Bakara: 2/4.

560 Nisa: 4/136.

561 Bu isimlerin Kur'anda gcçtiği'yerler için bk. M. Fuâd Abdülbâkî, el-Mu'cemu'1-Müfohrus li elfâzı'l-Kur'âni'l-kerîm, ilgili maddeler.

562 Kalem: 68/ 34-39.

563 Câsiye: 45/21-22.

564 Mü'minûn: 23/115-116.

565 Kıyâme: 75/36-40.

566 Mü'minûn: 23/37.

567 Mü'minûn: 23/33.

568 Câsiye: 45/24-27. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 197-201.

569 Mü'nin: 40/46.

570 İbrahim: 14/27.

571 Buharı. Tefsir, sûre: 14.

572 Mü'min: 40/ 11.

573 Bk. Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, V, 4148.

574 Buhârî, Cenâiz, 82; Müslim, İmân, 34; Ebû Dâvûd, Taharet, 26.

575 Tirmizî, Kıyamet, 26.

576 Tirmizî, Cenâiz, 70. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 201-204.

577 Hacc: 22/1-2.

578 Meâric: 70/8-10.

579 İnfitâr: 82/1-5.

580 Kıyâme: 75/6-12.

581 Bu isimlerin geçtiği yerler için bk. M. Fuâd Abdülbâkî, age, ilgili maddeler.

582 Lukmân: 31/34.

583 Fussılet: 41/47.

584 A'râf: 7/187.

585 Buharı, İmân, 37; Müslim, İmân, 1; Ebû Dâvûd, Sünnet, 15.

586 Muhammed: 47/18.

587 Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 204-207.

588 Buhârî, Tefsir, sûre: 79; Talâk, 25; Rikâk, 39; Müslim, Fiten, 132; Tirmizî, Fiten, 39.

589 Buhârî, Hudûd, 20; Tirmizî, Fiten, 34; İbn Mâce, Fiten, 25.

590 Buhârî, Hudûd, 20; Tirmizî, Fiten 34.

591 Buhârî, İmân, 37; Müslim, İmân, 1; Ebû Dâvûd, Sünnet,15; Tirmizî, İmân, 4.

592 Buhârî, Fiten, 25.

593 Buhârî, İstitâbe, 8; Fiten, 25; Müslim, Fiten, 17.

594 Buhârî, Fiten, 25; Müslim, Fiten, 84; Tirmizî, Fiten, 43.

595 Buhârî, Fiten, 25; Müslim, Zekât, 61. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 207-208.

596 Müslim, Fiten, 39; Ebû Dâvûd, Melâhim, 11; İbn Mâce, Fiten, 28.

597 Buhârî, Fiten, 26; Müslim, Fiten, 101; Ebû Dâvûd, Melâhim, 14.

598 Neml: 27/82.

599 ^ İbn Mâce, Fiten, 31; Ahmed b. Hanbel, age, II, 164, 201.

600 Müslim, Fiten, 118; Ebû Dâvûd, Melâhim, 12; İbn Mâce, Fiten, 32.

601 Buharı, Fiten, 25; Rikâk, 40; Müslim, imân, 72, Ebû Dâvûd, Melâhim, 12.

602 Kehf: 18/94,

603 Ye'cûc ve Me'cûc konusunda geniş bilgi için bk. İsmail Cerrahoğlu, Ye'cûc-Me'cûc ve Türkler, A. Ü.I.F. Der., XX. 98-125 (Ank., 1975). Enbiyâ: 21/96-97.

604 Buhârî, Büyü', 102; Mezâlim, 31; Müslim, İmân, 71; Tirmizî, Fiten, 54; İbn Mâce, Fiten, 33.

605 Müslim, Fiten, 23; Ahmed b. Hanbel, age, II, 166.

606 Müslim,,Fiten, 42.

607 Müslim, Fiten, 23; Ahmed b. Hanbel, age, II, 166.

608 Buhârî, Fiten, 5; Müslim, İmâre, 53; İbn Mâce; Fi­ten, 24. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 208-212.

609 Tirmizî, Kıyamet, 8.

610 Neml: 27/87,

611 Hakka: 69/13-16.

612 Yâsîn: 36/51.

613 Zümer: 39/68.

614 Buhârî, Tefsîr, sûre; 39; Müslim, Fiten, 28; Ebû Dâvûd, Sünnet, 22; Nesâî, Cenâiz, 117; Mâlik b. Enes, Muvatta', Cenâiz, 49. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 212-214.

615 Nisa: 4/56.

616 Yâsîn: 36/78-79.

617 Hacc: 22/5

618 Yâsîn: 36/81.

619 Ahkâf: 46/33.

620 Rûm: 30/ 27,

621 Kâf: 50/15.

622 Hacc: 22/5-7.

623 Bu konuda bk. Hüseyin Atay, Kur'ana Göre iman Esasları, s. 80-81.

624 Yâsîn: 36/80-81. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 214-216.

625 Kamer: 54/7-8.

626 Meryem: 19/85.

627 Yûnus: 10/45.

628 Abese: 80/34-42.

629 Buhârî, Rikâk, 45; Müslim, Cennet, 14.

630 Müslim,. Cennet, 19.

631 Tirmizî, Tefsir, 18; Ahmed b. Hanbel, age, II, 354, 363. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 216-217.

632 İsrâ: 17/13-14.

633 Kehf: 18/49 Kehf: 18/49.

634 İnşikâk: 84/6-151. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 218-219.

635 Sâd: 38/27-28.

636 Mü'min: 40/57-59.

637 Bk. Tirmizî, Kıyamet, 1.

638 Fussılet: 41/19-23.

639 Nûr 24/24-25.

640 Zilzâl: 99/4.

641 Termizî, Kıyamet, 7.

642 Bk. Zilzâl: 99/7-8.

643 Buhârî, Rikâk, 49; Tevhîd, 36; Müslim, Zekât, 20; Tirmizî, Kıyamet, -1.

644 Buhârî, Mezâlim, 2; Tefsir, sûre: 11, 54; Rikâk, 49; Müslim, Cennet, 18; Ebû Dâvûd, Cenâiz, 1; İbn Mâce, Mukaddime, 13. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 219-221.

645 Enbiyâ: 21/47.

646 Mü'minûn: 23/102-103. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 221-222.

647 Buhârî, Rikâk, 53; Fiten, 1; Müslim, Fedâil, 9; İbn Mâce, Zühd, 36.

648 Tirmizî, Kıyamet, 14, 15. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 222-223.

649 Meryem: 19/71-72.

650 Buhârî, Rikâk, 48t52; Müslim, İmân, 81; İbn Mâce, Zühd, 33.

651 Buhârî, Ezan, 129; Tevhîd, 24; Müslim, İmân, 81; Ahmed b. Hanbel, age, II, 29's. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 223.

652 Yûnus: 10/3.

653 Bakara: 2/255.

654 Enbiyâ: 21/28.

655 Müddessir: 74/48.

656 Buharı, Daavât, 1; Müslim, İmân, 86.

657 Buhârî, Zekât, 52;

658 İsrâ: 17/79.

659 Tirmizî, Menâkıb, 1; İbn Mâce, Zühd, 37..

660 Buhârî, Vasâyâ, 12; Tefsir, sûre: 26; Nesâî, Vasâyâ, 6; Dârimî, Rikâk, 23. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 224-226.

661 Bu isimlerin geçtiği âyetler için bk. M. Fuâd Abdülbâkî, age, ilgili maddeler.

662 Mürselât: 77/32-33,

663 Furkân: 25/12,

664 Hümeze: 104/8-9.

665 İsrâ: 17/8.

666 A'râf: 7/40-41

667 Kehf: 18/29.

668 İbrâhîm: 14/50; Mü'minün: 23/104,

669 Meâric: 70/16,

670 Hümeze: 104/7,

671 Kâria: 101/9-11.

672 Tahrîm: 66/6.

673 Kâf: 50/30.

674 Furkân: 25/13,

675 Mü'min: 40/ 71-72.

676 Hacc: 22/19-22.

677 Vakıa: 56/42-44.

678 Nisa: 4/56.

679 Sâffât: 37/64-66.

680 Vakıa: 56/53-55.

681 Nebe': 78/25.

682 Nebe': 78/24.

683 Hacc: 22/21-22.

684 A'râf: 7/50-51.

685 Nisa: 4/137-168,

686 Mutaffifîn: 83/15.

687 Bk. Buhârî, İmân, 15, 33; Rîkâk, 51; Tevhîd, 19; Müslim, 82-84; Tirmizî, Birr, 61; Cehennem, 9; Nesâî, İmân, 18; İbn Mâce, Mukaddime, 9. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 226-228.

688 Bu isimlerin geçtiği âyetler için bk. M. Fuâd Abdulbâkî, age, ilgili maddeler.

689 Âl-i İmrân: 3/133.

690 İnsân: 76/13.

691 Muhammed: 47/15.

692 İnsân: 76/18.

693 Mutaffifîn: 83/25-26.

694 Rahman: 55/68;

695 Nebe': 78/32,

696 Vakıa: 56/28-29.

697 Vakıa: 56/21.

698 Bakara: 2/25.

699 Kehf: 18/31; İnsân: 76/21.

700 Kehf: 18/31; Hacc: 22/23; Fâtır: 35/33.

701 Tevbe: 9/72.

702 İnsân: 76/19.

703 Zuhruf: 43/71.

704 Zümer: 39/20.

705 Buhârî, Tefsir, sûre: 32; Tevhîd, 35; Müslim, Cen­net, 1: Tirmizî, Tefsîr, sûre: 32.

706 Secde: 32/17.

707 Tevbe: 9/72.

708 Kıyâme: 75/22-23. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 228-230.

709 Kıyâme: 75/22-23.

710 Yûnus: 10/26 Yûnus: 10/26.

711 Müslim, İmân, 80; Tirmizî, Cennet, 16; Tefsîr, sûre: 10; Ahmed b. Hanbel, age, IV, 332; VI, 16.

712 Yûnus: 10/26 Yûnus: 10/26.

713 A'râf: 7/143.

714 Buhârî, Mevâkît, 16, 26; Tefsir, sûre: 4; Tevhîd, 24; Müslim. İmân, 81; Zühd, 1; Ebû Dâvûd. Sünnet, 19: Tirmizî, Cennet, 15-17.

715 Bk. Mâtürîdî, K. et-Tevhîd, s. 77.

716 En'âm: 6/103.

717 A'râf: 7/143.

718 Ru'yetullâh konusunda geniş bilgi için bk. Mâtürî­dî, age, s. 77-85; Sâbûnî, el-Bidâye, s. 97-102; Taftâzânî, Şerhu'l-akâîd, s. 183-189. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 230-233.

719 Bakara: 2/87; Meryem: 19/17; Şuarâ: 26/193; Meâric: 70/4; Kadr: 97/4.

720 Nahl: 16/2; Mü'min: 40/15; Şûra: 42/52.

721 İsrâ: 17/85; Enbiyâ: 21/91; Tahrîm: 66/12.

722 Bk. Ömer Nasuhi Bilmen. Muvazzah îlm-i. Kelâm, s. 265-266.

723 İsrâ: 17/85.

724 Bu görüşler için bk. Âsim Ef., Kâmûs Tercemesi, I, 885-886; Tehânevî, Keşşaf, Rûh mad.; İzmirli, Yeni İlm-i Kelâm, I, 298-299; îrfan Abdülhamîd, İslâm Tefekküründe Rûh Meselesi (trc. M. Saim Yeprem), Nesil Dergisi, C, II, sayı: 7, s. 18-25 (Ni­san 1978).

725 A'râf: 7/11.

726 Mü'minûn: 23/12-14 Mü'minûn: 23/12-14.

727 Bk. Harpûtî, Tenkîhu'l-Kelâm, s. 147-148.

728 Buhârî, Bed'ül-halk, 6; Enbiyâ, 1; Kader, 1; Tevhîd, 28; Müslim, Kader, 1; Ebû Dâvûd, Sünnet, 16, Tirmizî, Kader, 4; İbn Mâce, Mukaddime, 16.

729 Ruh konusunda geniş bilgi için daha önceki eserle­re ilaveten şu eserlere de bk. Eş'ari, Makâlâtü'1-İslâmîyyin, II, 333-337; İbn Kayyım el-Cevziyye, Kitâbu'r-rûh (Mısır, 1966); İzmirli, age, I, 288-300; Yazir, age, IV, 3197-3205; İslâm Ansiklopedisi, Ne­fis mad., IX, 178-183; Ömer Nasuhi Bilmen, age, s. 62-274. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 233-238.

730 Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 241.

731 Bk. Âsim Ef-, Kâmûs Terc, I, 1212-1215 (İst., 1304)

732 Cürcânî, et-Ta'rîfât, s. 102, (İst. 1283); Şerhu'1-Me-vâkıf, I, 25, (İst.1257); Tehânevî, Keşşaf, I, 27 (İst, 1318); Harpûtî, Tenkîhu'l-Kelâm, s. 7 (İst. 1330).

733 Zebîdî, Şerhu'1-İhyâ, II, 14 (Beyrut, ts.) Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 241-242.

734 Tehânevî, age., I, 26; Kâtip Çelebi, Keşfu'z-zunûn, II, 1503 (İst., 1971)

735 Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 242-243.

736 Cürcânî, et-Ta'rîfât, s. 48.

737 Bekir Topaloğlu, Kelâm İlmi Giriş, s. 47-48 (İst. 1981)

738 Teftâzânî, Şerhu'l-Akâid (İslâm Akaidi, Hzr. Süley­man Uludağ), s. 93 (İst. 1980)

739 Bk. Tehânevî, age., I, 26.

740 Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 243-245.

741 Bk. İmâm-ı Azamın Beş Eseri (trc. Mustafa Öz), s. 65-72 (İst. 1981)

742 Bk. Teftâzânî, Şerhu'l-Makâsid, i, g (İst.,1305); Tehânevî, age, I, 96. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 245.

743 Tehânevî,-age, I, 26; İrfan Abdülhamîd, İslâmda İtikâdî Mezhepler ve Akaid Esasları (trc. M. Saim Yeprem), s. 133 (İst. 1981). Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 245

744 Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 246.

745 Her üç tarif için bk. Cürcânî, age., s. 134.

746 Senûsî, Hakâiku's-Senûsî, vr. bb (İst. Ün. Küt. nr. 6270, A.Y.1 den naklen, Bekir Topaloğlu, age, s. 48.

747 Ömer Nasûhî Bilmen Muvazzah İlm-i Kelâm, s. 5 (İst., 1953)

748 Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 246-248.

749 Cürcânî, Şerhu'l-Mevâkıf, I, 23; Kâtip Çelebi, age, II, 1503; Tehânevî, age, I, 26; İzmirli, Yeni İlm-i kelâm, I, 5 (İst. 1339-1341).

750 Bk. İbn Haldun, Mukaddime (hzr. S. Uludağ), II, 1073 (İst. 1983)

751 Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 248.

752 Kelâm ilminin konusu hk. bk. Teftâzânî, Şerhu'l-makâsıd, I, 7-9, 16; Cürcânî, Şerhu'l-Mevâkıf, I, 26-32; Kâtip Çelebi, age, II, 1503; İzmirli, age, I, 6-8.

753 Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 249-250.

754 Kelâmın gayesi konusunda, bk. Cürcânî, age, I, 33-34; İzmirli, age, I, 8-9. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 250-251.

755 Bk.Teftâzânî, Şerhu'l-akâid, s. 100; Serhu'1-Ma-kâsıd, I, 11; Cürcânî, age, I, 34-35.

756 Tehânevî, Keşşaf, I, 38.

757 Bk. Gazzâlî, İhya, I, 130 (Mısır, 1387/1967).

758 Teftâzânî, Şerhu'l-Akâid, s. 100.

759 Bk. Süleyman Uludağ, İslâm Düşüncesinin Yapısı, s. 52-61 (İst.. 1979)

760 Eş'arî, R. fî İstihsâni'1-havd fî ilmi'l-kelâm, s. 87-89, (Beyrut, 1952)

761 İbn Asâkir, Tebyînu kezibi'l-müfteri, s. 359 (Bey­rut, 1399/1979).

762 Bk. Gazzâlî, el-Münkiz mine'd-dalâl, s. 6-7 (Mısır,1309).

763 Bk. Gazzâlî, îlcâmu'1-avâm an ümi'l-kelâm, (Mı­sır, 1309).

764 Gazzâlî, İhya, I, 35; el-îktisâd fi'1-İtikâd, s. 9-10 (Mısır, 1385/1966).

765 Gazzâlî. el-İktisâd, s. 9.

766 Gazzâlî, el-Mustasfâ, I, 5-7, (Bûlâk, 1322).

767 Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 251-255.

768 Teftâzânî, Şerhu'l-akâid, s. 97-98; Serhu'l-makâsıd, I, 6; Cürcânî, Şerhu'1-mevâkıf, I, 39-40; Tehânâvî, age, I, 29.

769 İrfan Abdülhamîd, age, s. 135. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 255-256.

770 Müslim, İmân, 209; Ahmed, b. Hanbel, Müsned. I, 496.

771 Müslim, İmân, 211. 391-411, (Beyrut, 1392/1972)

772 Bk. İbn Teymiyye, Mecmûatü'r-resâüi'l-kübrâ, I,

773 Kemal Işık, Mutezilenin Doğuşu, s. 19, (Ank., 1967);, M. Sâim Yeprem, İslâmî İlimlerde 14 Asır, Kelâm, (Nesil Dergisi, Ekim-Kasım 1979), s. 77. Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 257-259.

774 İrfan Abdülhamîd, age, s. 140.

775 Geniş bilgi için bk. Bekir Topalbğlu, Kelâm îlmi Giriş, s. 19-22, 97-99, 159-163; Ebu'1-Vefâ Teftâzânî, Kelâm İlminin Belli Başlı Meseleleri (Trc. Şerafettin Gölcük), s. 10-36. (İst., 1980).

776 Bk. Müslim, İmân, 6,

777 Bağdadî, el-Fark beyne'l-Fıfak (Mezhepler Arasın­daki Farklar, trc. E. Ruhî Fığlah) s. 21-22, (İst., 1979).

778 Bk. İbn Teymiyye, age, I, 435.

779 Bk. Eş'arî, Makâlâtü'l-İslâmiyyîn, I, 279-280, (İst., 1930).

780 Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 259-263.

781 Bu nazariyelerin tenkidi ve mukayesesi için bk. İr­fan Abdülhamîd, age, s. 94-104.

782 Bk. Bağdadî, age, s. 22; Şehristânî, el-Milel ve'n-nihal, I, 48 (Beyrut, 1395/1975); Râzî, î'tikâdâtu fi-rakı'l-Müslimîn ve'1-Müşrikîn, s. 28-29, (Mısır, 1398/1978).

783 Dr. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslâmakaidi Ve Kelâm’a Giriş, Ensar Yayınları: 263-264.

784 Şehristânî, age, I, 93; Ehl-i sünnet kelâmına zemin hazırlayan kişiler hk. bk. Bağdadî, Usûlü'd-dîn, s. 308-309 (İst., 1346/1928).