İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

qqÜMİD f[8~ : Ummak. Emel. Arzu. İntizar. Umut. Rica. (Bak: Reca, Ye’s)

3905- qqÜMMET }±8~ : Cemaat, kavim, taife. *Bir hâkim milletin asha­bından olan hey’et-i içtimaiye. *Bir Peygambere inanıp onun yolundan giden insanların hepsi. Bir Peygamberin hakka davet ettiği cemaat. *Bir dille ko­nuşan millet. *Arkasına düşülecek bir cemaat veya tarikat. Bir imamın tali­matıyla, bir hayat anlayışına ve nizamına bağlı bulunan topluluk.

3906- Ümmet-i İslâmiye hakkında bir âyette şöyle buyuruluyor:

«(2:143) «t¬7~«g«6«— Ve ey ümmet-i Muhammed! İşte böyle bir sırat-ı müs­takime hidayet etmek suretiyle _®O«,«— ®}Å8­~ ²v­6_«X²V«Q«% Biz sizi vasat, merkez ve her tarafı denk mutedil, hayırlı bir ümmet yaptık.

¬‰_ÅX7~ |«V«2 «š~f«Z­- ~Y­9Y­U«B¬7 ki siz diğer nas üzerine kavlen veya fiilen veya halen şahid-i âdil ve nümune-i imtisal olasınız...

Cenab-ı Allah ümmet-i Muhammed’i insanlar arasında böyle hakşinas, hak-gû, âdil ve müstakim, hüsn-ü ahlâkı, ilm ü irfanı ile mümtaz, şayan-ı istişhad ve merkezî bir cazibeyi ve imameti haiz, mukteda-bih bir cemaat yapmak ve tam manasıyla âdil bir ümmet-i hâkime teşkil etmek için saye-i Muhammedî’de yeni bir sırat-ı müstakime hidayet buyurmuştur. Ve akvam-ı saire arasında ümmet-i İslâm bu vazifelerini unutmamak icab edecektir. Müslümanlar şuna buna uyuntu olmayacak, diğer akvama nümune-i imtisal ve merci olmak lâzım gelecektir ki, bunu temin eden sırat-ı müstakim vehbî ol­duğu halde, onun üzerinde bu noktadan yürümek bir emr-i kesbîdir. Ve bunu iktisab eden ümmetin içtimaı da bir delil-i hak, bir şahid-i hakiki olur. Filvaki bu şerait altında yürüyen müslümanlar ve bilhassa ashab-ı kiram, ak­vam-ı cihanın merkez-i teveccühü olarak emr-i hakta haiz-i imamet bir üm­met-i kübra olmuşlardır.» (E.T. 523)

“ÜMMET: İmam maddesinden me’huz bir ismi cemi’dir ki, fırak ı nasâ metbu’ ve muktedabih olan cemaat demektir. Yani bir imam mahiyetinde kavi bir cihet-i vahdetle toplanıp muntazam bir surette icra-yı faaliyet eden ve bu suretle muhtelif sunuf ve firak-ı insaniye üzerine hâkim bulunan he’yet-i içtimaiyedir, tabir-i aherle ümmet, imamet-i kübraya haiz cemaat­tir. Cemaatlere nazaran ümmet, fertlere nazaran imam gibidir. Demek ki, üm­met, bir millet-i hâkime asabından müteşekkil olan he’yet-i içtimaiye­dir.” E.T:2/134. ayetin tefsirinden.