İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

1138- qqHALİFE yS[V' : Öncekinin yerine geçen. *Geniş bir sahada Al­lah na­mına idare hâkimiyetine sahib olan kimse. *Fık: ilahî yani şer’î hü­kümlerin tatbik ve icrası için Peygamber’e (A.S.M.) vekil olan zat: Hülefa-i Râşidîn gibi (Bak: 606.p.) İmam. İmamet-i Kübra.

Namazda imama uyan cemaat gibi, halifeye de şer’î emirlerde öylece itaat edilir. Halifede aranan önemli şartlar: İlim, Adalet, Kifayet (yani emanet vazifesinde ge­rekli olan kabiliyet, dirayet, feraset gibi hususiyetlerde yeterli olmak). A’za ve havasda selâmet. Bu şartlardan başka müslim olması, erkek ve büluğa ermiş bu­lunması, hür olup köle ve esir olmaması da şarttır. (D.M.i.F.shfa: 3468 de “İmame­tin şartları” bölümü vardır.) (Bak: Biat, Hila­fet, Sultan, Ulu-l-emr)

1139- Allah’ın insanlara verdiği hilafet, hem bütün mahlukat üstünde in­sanın makam-ı tasarrufuna, hem cemiyeti idare iktidarına şamildir. Şöyle ki: “Rabbin irade-i ezeliyesini izhar ve kudret-i lâyezalîsini ibraz ederek melek­lere (2:30)

®}«S[¬V«' ¬Œ²‡«ž²~ |¬4 °u¬2_«% |Å9¬~ “Ben mutlaka yeryüzünde bir halife yapaca­ğım, bir halife tayin edeceğim.” demişti ki, meali: Kendi irademden, kudret ve sıfatımdan ona bazı salahiyetler vereceğim. o bana izafeten, bana niyabeten mahlukatım üze­rinde bir ta­kım tasarrufata sahip olacak, benim namıma ahkâmımı icra ve tenfiz eyliyecek, o bu hususta asil olmayacak, kendi zatı ve şahsı namına bil’asale icra-yı ahkâm edecek değil, ancak benim bir naibim, bir kalfam olacak, iradesiyle benim iradelerimi, be­nim emirlerimi, benim kanunlarımı tatbika memur bulunacak, sonra onun arkasın­dan gelen­ler ve ona halef olarak aynı vazifeyi icra edecek olanlar bulu­nacak (35:39) ¬Œ²‡«ž²~ |¬4 «r¬=«Ÿ«' ²v­U«V«Q«% >¬gÅ7~ «Y­; sırrı zâhir olacak. (Bak: 95,3525.p.lar) Bu mana, Ashab-ı Kiram’dan ve Tabiînden uzun uzadıya nakledilegelen tefsirle­rin hü­lâsası ve hâsılıdır.” (E.T.299)