İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

qqALKOL ÄYT7³~ : (Bak: Hamr)

219-qqALLAH yÁV7~ : İnsanın, dünyanın, kâinatın, görülen veya görülme­yen bü­tün varlıkların ya­ratıcısı. Allah ezelîdir, yani varlığının başlangıcı yok­tur; çünkü ya­ratılmamıştır ve varlığı devamlıdır, sonsuzdur. Hiçbir şey yok­ken o yine vardı.

Bütün varlıklar sonradan yaratıldığından, yani ezelî olmadığından ve hiç­bir sebeb yokken mutlak hiçlikten de varlık olamayacağı bedihi olduğundan, Al­lah’ın ezeliyet ve vacibiyetini kabul etmek zaruridir. Allah’ın ezeliyetini ak­lına sığıştırama­yan, muhal ve imkânsız olan maddenin ezeliyetini veya mut­lak hiç­likten varlık do­ğacağını aklına nasıl sığıştırabilir? Evet, ilk icad itiba­riyle bu üç yoldan başka imkân yoktur. (Bak: Ezeliyet)

Allah’ın ilmi, kudreti, iradesi ve diğer sıfatları da sonsuzdur. O herşeyi ve he­pimizi her an bilir ve görür.

Allah’ın sıfatları sonsuzdur, derken aklî bir zarureti belirtmiş olmaktayız. Sonlu olan insan aklı sonsuzluğu bizzarure kabul eder, fakat idrak ve ihata edemez. Zira sonlu olanın sonsuzu idrak ve ihata edemiyeceği de zaruriyat-ı akliyedendir. Aklın bu ihata acziyeti âlem-i şehadette, meselâ zamanın ve me­kânın sonsuzluğu, mate­matik sonsuzluklar gibi meselelerde bile ortada iken; Vacib-ül Vücud’un ezelîlik ve ebediliği, sıfatlarının nihayetsizliği gibi âlem-i vücubla alâkalığı sonsuzluk mes’elelerinde de elbette olacaktır. Aklın bu idrak ve ihata acziyeti ve iktidarsızlığını kabul etmekle birlikte, sıfât-ı İlahiyenin sonsuzluğunu kabul etmek de zaruriyat-ı akliyedendir. Zira bir sı­fat-ı İlahiye hakkında aklın düşünebildiği en son mertebede durup işte bu son diyerek bir tahdid koymayı yine aynı akıl ve mantık kabul etmez ve razı olmaz. Daha öte­sini ve ötenin de ötesini kabul ederek muayyeniyeti ve sı­nırlamayı reddeder. Demek ki, akl-ı beşer sonsuzluğu idrak ve ihata edemez ise de, varlığını bizzarure kabule mecbur olur. Bir şeyi idrak ve ihata etmek başkadır, varlı­ğını kabul etmek başkadır.