İsmail arabaci kiMDİR

Ersarı boyu

Büyük Türkmen boylarından biri olan ve Türkmenabat ilinin, nüfusunun çoğunu oluşturan Ersarıların çoğu Türkmenistan’da yaşamaktalar. Aynı zamanda Ersarı boyunun bazı tireleri Özbekistan’da, Tacikistan’da ve Türkiye’de yaşamışlar.

Bazı rivayetlere göre, Ersarı boyu ismini boybaşının adından almakta. 13. asırda Türkmen halkı Moğollar tarafından baskına uğramışlar, Türkmen boylarından, Ersarı boyu bu katliamdan en az zararla çıkan bir boydur.

Göklen boyu

Göklen boyu 17. ve 18. asırlarda tarih sahnesine çıkmışlardır. Bu tarihten önce bu boy hakkında hiç bir bilgiye rastlanılmamaktadır. 19 asırda tek başlarına göç etmeyi bırakmışlar ve o seneler “Gök” adı verilen boyun himayesine girmişler. Türkmenlere ait olan bu Gök boyu sonradan yerleşik devre geçmişler. Başka bir görüşe göre, Göklen boyu ile Gök boyu aynı boy, ancak “-len” eki sonradan eklenmiş. Fars dilinde leng kelimesi “topal” anlamına gelmektedir. Bir rivayete göre bu boyun beyi topalmış ve susuz kalan halkına bir şekilde su bulmuş ve bu “-len” eki bu boy beyinden dolayı sonradan eklenmiş.

Göklenlerin çoğu İran’da yaşamakla beraber, Azerbaycan ve Türkiye’de de yaşadıklarına dair bilgiler vardır. 

Yazır boyu

“Yazır” isminin çeşitli anlamlara geldiği söylenmekdedir. Bir anlama göre: “çok ülkede vali”, “çok il onun ola”, “Halk büyüğü” gibi anlamlar taşımaktaymış.

Ahal’da bağımsız bir devlet kurmuşlardır. Başkentlerine önce Tak, sonra da Takyazır adını vermişlerdir. Moğol saldırısından sonra, Yazırlar çesitli yerlere dağılmışlardır. Onların çoğunun Anadolu yurtlarına göç ettikleri bilinmektedir. 

Alili boyu

Mahtumkulu Çuvalbagşı gibi büyük halk ozanının çıktığı bu boy çoğunlukla Kaka ve Daşhovuz ilinin Yılanlı ve Lenin ilçelerinde, Türkmenabat ilinde ve Afganistan’da yaşadıkları bilinmektedir. Aslında bu boy Orta Uzboy bölgesinde ortaya çıkmıştır, fakat, 1578 yılında bu bölgedeki susuzluktan ve birtakım huzursuzluklardan dolayı bölünüp Daşoğuz, Türkmenabat ve Buhara’ya dağılmışlardır. Bir rivayete göre de Alili boyu Daşoğuz’a zorla Hiva hanı tarafından göç ettirilmiş. Onlara Gılıçnıyarbay ırmağı kıyılarında yer vermiş. Daha sonra da onların yeni yurduna hem Alilioy hem de Magtımoy diye ad vermişler.

Yomut boyu

Türkmenlerin büyük boylarından biridir. Bu boy Sagadam veya Batı Yomutları ve Daşhovuz veya Kuzey Yomutları diye ikiye ayrılmıştır. Bu boy İran’da da küçük bir grup olarak Yomutlar diye bilinmektedir. “Yom” Türkmence’de “yumak”; bir yere toplanmış ip yumağı, ya da “yumruk” ya da “yuvarlak” anlamlarına gelmektedir. “Yomut” kelimesi de eski Türkçe’de “yığın”, “toplam” anlamlarına gelmektedir. Bundan 2100-2200 yıl önce Türkmenlerin ataları olan Gunlara’da Yomut denildiği söylenmektedir. “Gun” kelimesi de “topluluk” anlamına gelmektedir. Bu boy ismini atalardan alan Günler’den de aldıklarına dair rivayetler vardır.