Kitabın adı: Axirət azuqəsi Müəllif: Doktor Misbah Yəzdi

ƏMANƏTƏ VƏFA

QƏLBİ VƏ RUHİ HAZIRLIQ

Bundan öncə iki xüsusiyyət - xof və hüzn haqqında bəhs edildi. İnsan bu iki sifətə yiyələndikdən sonra istər-istəməz ruhi və qəlbi hazırlıq halı meydana çıxır ki, bu da öz növbəsində bəyənilən və tələb olunan sifətlərdəndir. Lakin Peyğəmbər (s) bəzi mənəvi halların insanın əlindən çıxa bilməsi ehtimalını nəzərdə tutaraq buyurur:

«Ey Əbuzər! Bu ümmətin əlindən çıxacaq, itirəcəyi iki sifət - əmanətə vəfa və ruhi və qəlbi hazırlıq olacaqdır. İş o yerə çatacaqdır ki, qəlbən qorxan bir nəfər belə tapılmayacaqdır».

Bu bəyanda Həzrət (s) iki mühüm əxlaqi sifətə işarə edir. Onlardan biri sağlam ictimai əlaqələrin qurulmasında əsaslı rol oynayan, ictimai və əxlaqi bir xüsusiyyət olan əmanətə vəfadarlıqdır ki, onsuz sağlam cəmiyyətin təşkili qeyri-mümkündür. Çünki ictimai əlaqələrin əsası qarşılıqlı etimada əsaslanır.

Rəsuləllah (s) bu bölümdə ondan sonra ümmətin yaxşı sifətlərinin əldən çıxacağını bildirir.

İslam ümməti tərbiyə olunmuş cəmiyyət kimi digər ümmətlərə nisbətdə iki böyük üstünlüyə malik idi. Bu imtiyazın birincisi, öz aralarında olan ictimai və həmçinin, digər millətlərlə olan əlaqələrə aid idi. İkinci imtiyaz ümmətin fərdi şəxsiyyətinin formalaşmasındakı rolu idi. Bu ümmət həm mənəvi və fərdi şəxsiyyət baxımından yetkin idi, həm də ictimai baxımdan. Bu sifətlər Allah-təala tərəfindən mütəmadi olaraq Peyğəmbərin (s) vasitəsilə emal olunan tərbiyənin təsiri nəticəsində yaranmışdır. İslam ümməti Rəsuləllah (s) kimi kamil bir bağbanın əli ilə suvarılıb yaşıllaşan, bəhrəsi könül oxşayan bir bağa çevrilmişdi. İndi əgər bu bağa xəstəlik düşərsə, yəqin ki, xəstəliyin əlamətləri onda zahir olacaq və get-gedə pozulub sıradan çıxacaqdır. İctimai və fərdi xüsusiyyətləri baxımdan misilsiz olan İslam ümməti, Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra xəstəliyə düçar oldu və yaşıllıq xəzana döndü. İslam millətinin canına düşən ilk dərd onların ürəklərinin bərkiməsi oldu. Yumşaqlıq və səmimiyyət qəlblərdən silindi, hətta Haqq-təalanın qarşısında belə boyun əymədilər. Onların hər biri ayrılıqda daşürəkli insanlara çevrildilər və haqqın sözü ürəklərində təsir qoya bilmədi. Halbuki, ilahi kəlam qarşısında ürəkləri yumşalıb göz yaşı axıtmalı idilər.

İkinci bəla onların ictimai əlaqələrində üzə çıxdı. Vəfalılıq və işlərində düzgünlük zəiflədi və əmanətə xəyanət etdilər. Bu, cəmiyyətdə səslənən həyəcan siqnalı idi. Fərdi və ictimai olan bu iki bəla hər hansı cəmiyyədə özünə yer taparsa, həmin fərd və cəmiyyət süquta məhkumdur. Bu dəyərlər ancaq İslama və müsəlmanlara məxsus deyildir. İslamın zühurundan əvvəl də hamı başa düşürdü ki, sədaqət, əmanətə vəfa yaxşı xüsusiyyət, xalqın malına xəyanət etmək isə şərəfsiz bir işdir.