Küresel Bir Dünya mı? BİR evriMİN Özeti

Ekonomisi

UNEP





Hedef Alan Organizasyon

Kaynak: Birleşmiş Milletler
Uluslararası organizasyonlar görünüşte sadece pazar ve piyasa önündeki engellerin kaldırılmasıyla ilgili. Ancak aradıkları uluslararası yükümlülükler, ulusal devletin egemenlik haklarını ve hatta ülkelerin demokratik standartlarını da etkiliyor.
1962’de “uluslararası koordinasyon” amacıyla yola çıkan, ancak hiçbir zaman uygulayamayan OECD örgütü kuralları, ülkelerin karşılıklı bağımlılıklarıyla fiilen yaşama geçiyor.

ÇOK BAŞLI GLOBAL BİR DÜNYA YAPISI
1960’lı yıllarda, dünya üretiminin % 40’ını gerçekleştirerek dünyada tek hakim güç ve tek merkez durumunda olan ABD yanında; şimdi AB, Japonya ve Kanada’dan oluşan çok kutuplu ama merkez eksenli bir ekonomik yapı ortaya çıktı.
21. yy başında 3 ekonomik kutbun her biri, dünya ekonomisinin 1/3’ünü yaratması, gelişmekte olan ülkelerin “marjinal payı”nı çok iyi anlatıyor.
Yanlış anlaşılmasın: Çok başlılık; hakim ve belirleyici güç anlamına gelmiyor! ABD ekonominin ötesinde, siyasal ve askeri anlamda karşı koyabilme ve uygulayabilme özelliğiyle, dünyada tek ve (hakim) belirleyici güç durumundadır.
Çoklu kutuplar arasında yeralan ülkeler, 80’li yıllarda dünya ticareti içi paylarını % 10’lara ulaştırarak, ABD’nin boyutlarına erişti. Yakın gelecekte Japonya ve Güney Asya ülkelerinin dünya ticaretinde paylarını arttırabilmesi olası. Ancak bu üretim uluslararası işbölümüne uygundur ve bağımsız karakteri olmayacaktır.
Dünya ticaret yapısı; OECD ülkeleri içinde dengelenme yoluna giderken, Asya – Pasifik ülkelerinin ivme kazanması süreci yaşanıyor.
Büyüme, üretim ve ticaret alanlarında OECD üyeleri ve Güney Asya ülkeleri çok birbirine paralel yürüyen yakınlaşma yaşasa da, en üst % 10 gelir grubuyla en alt % 10 gelir grubu arasındaki kişi başına gelir dağılımı, büyük bir farklılaşmayı gösteriliyor.
Yoksul ve kalkınmakta olan ülkeler grubunun, gelir ve sosyal standart açıklarını kapatmak için, daha hızlı reel büyümek zorunluluğu gerçekleşmiyor. Gelişmekte olan ülkelerin % 70’i gelişmiş ülkelerin altında bir büyüme performansı var.
1960 – 1990 dönemi OECD grubu da kişi başına gelir ortalama % 2.6 / yıl artarken, gelişmekte olan ülkeler grubunda bu oran % 1.8’da kaldı.

En Zengin 10 Ülke (1995)		En Fakir 10 Ülke (1995)
Ülke	K.b.Gelir ($)	Ülke	K.b.Gelir ($)
Lüksemburg	41210	Nepal	200
İsviçre	40630	Çat	180
Japonya	39640	Ruanda	100
Norveç	31250	Sierra Leone	180
Danimarka	29890	Malavi	170
Almanya	27510	Buruni	160
ABD	26980	Tanzanya	120
Avusturya	26890	Zaire	120
Singapur	26730	Etopya	100
Fransa	24990	Mozambik	80

Kaynak: Dünya Bankası
ABD hükümeti, 1995’de zengin ve en yoksul olgusundan ayrı “On Geleceğin Ekonomisi Ülkesi” listesi ilan etti. Bu ülkeler; Çin, Hongkong, Tayvan, G. Kore, Endonezya, Hindistan, G. Afrika Cumhuriyeti, Polonya, Türkiye, Arjantin, Brezilya ve Meksika idi. Bu ülkelerin ilan tahtasına asılmış olması, onların potansiyel varlıklarının işareti olmuyor.
Bu ülkeler piyasa ekonomisine geçmiş olmaları, nüfus varlıkları, yarattıkları yüksek büyüme hızıyla “gelecek ekonomileri” sınıflamasında yeralıyor. Kuşkusuz bu durum, kişi başına gelirin artışında onların benzeri bir gelişim göstereceği anlamını da taşımıyor.
ABD bu idari kararı alırken şu iyimser verileri kullanıyor:

• 
  1995 – 2015 döneminde bu ülkelerin dünya üretimi içinde payı bir kat artarak % 10’dan % 20’ye çıkaracak.
  

• 
  Çin, Hindistan ve Endonezya’nın yıldı % 6 oranında büyümeleri halinde 2010 yılında 700 milyon insan, İspanya’nın 1995 kişi başına gelir düzeyine ulaşacaktır. Bu nüfus; ABD, AB ve Japonya’nın toplam nüfusuna eşdeğer.
  

• 
  Geleceğin ekonomileri, önümüzdeki 10 yıl 1.000 milyar $’lık enerji, telekomünikasyon ve havaalanı inşaatlarında yoğunlaşan altyapı projeleriyle, dünyanın büyük yatırım koridoru özelliği kazanacaklar.
  

• 
  2000 yılında ABD’nin gelecek ekonomilerine ihracatı, AB ve Japonya’ya yaptığı toplam ihracattan fazla olacak.
  

• 
  Gelecek ekonomileri ulusal değil, kıt’a yapısı üzerinde etkili olacak. Çin – Hong Kong – Tayvan bir ekonomik havza olmaya doğru yol alırken, Brezilya ve Meksika, Latin Amerika toplam üretiminin % 60’ını gerçekleştiriyor. G. Afrika Cumhuriyeti, Afrika Kıtası toplam üretiminin % 40’ını sağlıyor.
  

Yine de gelişmiş ülkeler olarak anılan sanayileşmiş ülkelerin belirleyici konumu süreceği Nobel yazarı Böll’ün “Dokuzbuçukta Bilardo” romanındaki temayla, “oyunda kural koyucuların” değişmesi beklenmemeli. Çok Taraflı bir Ticaret Anlaşmasına 125 ülke imza koymasına rağmen, yerkürenin hemen tüm bölgelerinde bölgesel pakt ve / veya entegrasyonlar yaşanmaktadır. 1990’dan bu yana 82 adet serbest bölge ve gümrük birliği anlaşması imzalandı.

• 
  Sekiz Asya ülkesi 1992’de ASEAN Serbest Ticaret Bölgesi’ni kurdu. Hedefleri 2008 yılında AB benzeri bir “ASEAN Ekonomik Birliği” yaratmak.
  

• 
  APEC (Asya – Pasifik Ekonomik İşbirliği Organizasyonu) 17 ülkeden oluşuyor. 2010’da bir serbest ticaret bölgesi yaratmayı ve yatırımların önündeki tüm engelleri kaldırmak istiyorlar.
  

• 
  ABD, Kanada ve Meksika, 1994 yılında, NAFTA adında bir serbest bölge kurdular. Bu birlik, 2005 yılına dek tüm Amerika kıtasında FTAA-(Free Trade Aren of American) adıyla bir serbest ticaret bölgesi oluşturmayı hedefliyor.
  
• 
  Latin Amerika ülkelerinden Arjantin, Brezilya, Paraguay ve Uruguay bir gümrük birliği için MERCOSUR adlı bir bölgesel organizasyon kurdular (1950).
  

• 
  AB bir yandan 2002’de tek para rejimine geçerek, ekonomik entegrasyonu tek para ile biçimlerken, Avrupa’nın 6 ülkesiyle 2002 yılına dek tam üye yapacak bir süreci yürütüyor.
  

Dünya Ekonomisinde Bölgesel Entegrasyon

	Gelişmiş Ülkeler	Gelişen Ülkeler		AFTA ANDEAN APEC CACM CARICOM CEAO ECOWAS EFTA EG / EU LAIA LOMÉ MERCOSUR NAFTA PTA SACU SADDCC / SADC UDEAC	ASEAN Free Trade Area (1967 / 1993) The Andean Group (1969) Asian – Pacific Ekonoic Cooperation (1989) Central American Common Market (1960) Caribbean Common Markez (1973) Communaté Économique de L’Afrique de L’Quest (1974) Economic Community of West African States European Free Trade Association (1960) Europäische Gemeinschaften / Euroäische Union (1958) Latin American Integration Association (1960) AB ile Afrika ülkeleri ticaret anlaşması (1975) Mercado Común del Cono Sur; Southern Cone Common Market (1991) North American Free Trade Agreement (1994) Eastern and Southern African Customs Union South African Customs Union South African Customs Union South African Development Coordination Conference / Southern African Development Community Customs and Economic Union of Central Africa (1964)
Gelişmiş Ülkeler	AB	LOME / APC
	EFTA
	NAFTA
	APEC
Gelişen Ülkeler		ECOWAB
		CEAO
		UDEAC
		SACU
		SADCC
		LAIA
		ANDEAN
		PTA
		CACM
		CARICOM
		MERCOSUR
		AFTA