M ü h a z I r ə №1 heyvandarliq fermer təSƏRRÜfatinin istehsalat prosesləRİ p L a n

2. İnkubatorlar.

İ n k u b a t o r yumurtadan cavan kənd təsərrüfatı quşla­rının-cüçələrin çıvrıl-ması üçün nəzərdə tutulmuşdur. Onlar havanın dəyişdirilməsi, nəmləndirilməsi, temperatur rejimi və məsafədən nəzarət üçün avtomatik sistemlərlə təchiz edilir. İn-kubasiya prosesində yumurtanın daxilində yumurta ilə ətraf mühit arasındakı istilik, nəmlik və hava mübadiləsi ilə əlaqə­dar rüşeymin inkişafının mürəkkəb bioloji pro-sesi baş verir.

İnkubator-quşçuluq stansiyaları və quşçuluq fabrikləri "Universal-50" və "Universal-55" tipli müasir inkubator­larla təchiz edilir.

"Universal-50" inkubatoru iki ədəd müstəqil maşından: bir gövdədə üç eyni şkafı olan inkubasiya maşının­dan və ayrıca gövdədə yerləşdirilmiş çıxarıcı şkafdan ibarətdir.

İnkubasiya şkaflarında yumurta dolu təknələr valda quraşdırılmış döndərici barabanlara qoyulur. "Universal-50" inkubatornun təknəsi 120 toyuq, ya da 90 ördək yumurtası, "Universal-55": inkubatorununku isə 156 toyuq, ya da 116 ördək yumurtası tutur. Şkaflar ağac panellərdən yığılmışdır. Şkafın qabaq hissəsində kilidli ikilaylı qapı quraşdırılmışdır.

Barabanların fırlanma tezliyi 0,0045 san^-1 olub, təknələri 45⁰-yə qədər meyl etdirməyə imkan verir. Barabanlar elektrik mühərrikindən, sonsuzvint reduktorun-dan, sonsuzvintdən və diskli sektordan ibarət olan intiqal mexanizmi (şəkil 1.3) ilə hərəkətə gətirilir. İntiqal inkubatorun arxa divarcığında quraş­dırılmışdır. İntiqal me-xanizminin idarə olunması avtomatlaşdı­rılmışdır. Lazım gəldikdə baraban dəstəyin köməyilə əl ilə döndərilə bilir. Təknələr qoyulduqda və ya çıxarıldıqda bara­banlar üfiqi vəziyyətə gətirilir.

Şəkil 1.3. Barabanın intiqal mexanizmi:

1-çərçivə; 2-elektrik mühərriki; 3-sonsuzvint reduktoru; 4-yumrucuqlu mufta; 5,10-vallar; 6-lövhə; 7- sonsuzvint; 8-dəstək; 9-dişli sektor

Hər bir şkafın içərisində hava dördpərli, fırlanma tezliyi 4 san^-1 olan kiçik sürətli ventilyatorla dövran etdirilir. Təmiz hava şkafın arxa panellərindəki deşik-lərdən daxil olur, işlən­miş hava isə üst panellərdəki deşiklərdən çıxarılır. Hava daxil olan deşiklərin qapaqları əl ilə qurulur, çıxış deşiklərində isə onlar avtomatik tənzim edilir. Şkafın arxa və üstpanellərində avtomatik qurulan, hava gələn və çıxan soyuducu qapaqlar quraşdırılmışdır. Hava şkaflarda ümumi gücü 2 kVt olan iki cüt lentli elektrik qızdırıcıları ilə qızdırılır. "Universal-55" inku­batorunda isə iki bağlı tipli boruşəkilli elektrik qızdırıcısı tətbiq edilmişdir. Havanın temperaturu "Univer-sal-50" inku­batorunda membran vericili iki rele və "Universal-55" inku­batorunda platin müqavimət termometri ilə tənzim edilir.

Hava ventilyatorla bir valda fırlanan, disk parça rütubət­vericinin səthindən buxarlanan su ilə nəmləndirilir. İnkubasiya rejiminə şkaflarda yerləşən cihazlarla nə-zarət edilir.

"Universal-55" inkubatoru "Universal-50" inkuba­torun­­dan yaxşı cəhətlə-rinə görə fərqlənir: yumurta yerlərinin sayı çoxdur, yüksək, yüksək istilik izolya-siyasına malikdir və şkafları germetikdir. Orada yüksək səmərəli, inersiyasız nəm­ləndiricilər tətbiq edilmiş, kameranın həcmi üzrə temperaturun və nəmliyin daha yüksək dərəcədə bərabərliyinə nail olun­muşdur. "Universal" tipli inkubatorların texniki xarakteristi­ka­ları 1.1.-ci cədvəldə verilmişdir.

İnkubatorun mexanizm və avadanlığına xidmət işləri görüldükdə aşağıdakı qaydalara riayət edilməlidir. Sistematik olaraq valda barabanları bərkidən boltların etibarlı bərkidil­məsi, kilidlərin və arxa dayaq lövhələrin bərkidilməsi və sazlığı yoxlanmalıdır; elektrik mühərrikindən ventilyatora olan qayı­şın düzgün tarımlan-masına diqqət yetirmək lazımdır; belə ki, ventilyatorun hətta qısa müddətdə dayan-ması yumurtaların xarab olmasına, çıxarıcı şkafda isə cücələrin tələf olmasına səbəb ola bilər. Müntəzəm olaraq solenoid klapanının işi yox­lanmalı və elektrik mühər-riklərinin həddən artıq qızmasına, həmçinin, qasnaqların və muftaların vurmasına yol verilmə­məlidir. Yumurtaları döndərmə mexanizminin idarəetmə löv­hələri bağlı halda saxlanılmalıdır. Döndərmə mexanizmi yox­lanıldıqda üc açarlarının işlənmə-sinə diqqət yetirilməlidir. Baraban 45⁰ maillik bucağına və ya üfiqi vəziyyətinə çat­dıq­da mühərrik dayandırmalıdır. Termometrlərin və psi­xro­metr­lərin sazlığı və dəqiqliyi yoxlanmalıdır. Psixrometrlə­ri doldurmaq üçün yalnız distillə edilmiş sudan istifadə olun­malıdır.

Mövsümdə bir dəfə barabanların reduktorunun gövdə­sində yağ dəyişdirilən və mövsümdə bir dəfədən az olmayaraq sonsuzvint və sektorun, dişləri, həmçinin, dayaq və köndələn valların yastıqları yağlanır.

Cədvəl 1.1. "Universal" tipli inkubatorların texniki xarakteristikaları

Göstəricinin adı	İnkubator üçün göstəricinin qiyməti
	"Universal-50"			"Universal-55"
İnkubasiya şkaflarının miqdarı	3			3
Çıxarıcı şkafların miqdarı	1			1
Şkafların ümumi tutumu (toyuq yumurtalarına hesabla) ədəd	51688			56000
O cümlədən:
İnkubasiya yumurtaları	44304			48000
Çıxış yumurtaları	7384			8000
Barabanın fıplanma tezliyi, san-^1	0,0045			0,0045
Zaman relsi ilə barabanın 90^0 bucaq qədər dönmə vaxtı, saat	1			1
Barabanın şaquli oxdan mak­simal maillik bucağı, dərəcə	45			45
Temperatur relesinin vericiləri	Membran tipli			Platin müqavimət termo-metri
Rütubətlik relesinin vericiləri	Biskoz lent			Tənzimlənən maqnit baş-lıqlı kontakt termo­metri
Temperaturun avtomatik saxla­nılması diapazonu (+0,2^0C) ^0C	36-39			36-39
Nisbi nəmliyin avtomatik tən­zimlənmə diapazonu (+3%), %	40-75			40-80
Ventilyatorun fırlanma tezliyi, san-^1	4			4
Tələb olunan güc,kVt	10,00			10,00
Köndələrin qabaritləri, mm: inkubasiya üçün	5340x2475x2200			5155x2700x2216
Çıxarıcı üçün	2095x2535x2200			1704x2700x2216
Kütləsi, kq	4050			3800

Kvartalda bir dəfədən az olmayaraq inkubasiya şkafları dezinfeksiya edilir. Cücələrin hər bir çıxımı qurtardıqdan sonra şkaflar tükdən və çirkdən təmizlənir, inkubatorun təknələri, stajerləri və döşəməsi isə yuyulur. İnkubator uzun müddət işləmədikdə onu konservasiya edirlər.

İnkubatori içərisində yumurtanın inkubasiyası və cavan quşların çıxarılması üçün lazım olan inkubatorlar və bütün avadanlıqlar quraşdırılmış binadan ibarətdir. İnkubatori quş damlarından və təsərrüfatın başqa obyektlərindən təcrid edil­miş halda yerləşdirilir, onun etibarlı və keyfiyyətli elektrik təchizatı olmalıdır. Elektrik enerjisi ilə təchizatda fasilə olan hallarda ehtiyat elektrik stansiyası nəzərdə tutulur.

İnkubatori binası quru, təmiz olmalı və havasının tem­peraturu 18-22 ⁰C həd-dində tənzim edilən mikroiqlimdə ol­malıdır. Onlara inkubasiya və cücəçıxarma zalları, yuma otağı və yumurta anbarı daxil edilir.

İnkubatoridə işləri xüsui briqada yerinə yetirir. Növbətçi operator gecə-gündüz inkubatorlara nəzarət edir.

İnkubasiya üçün yumurta yumurtlanan günü inkubatori­nin yumurta anbarına gətirilir, orada çeşidlənir və germetik kamerada formaldehid buxarı dezinfeksiya edilir. İnkubasiya prosesinə baxılır və inkubasiyaya qoyulduqda közərmə lampa­sından və gözcüklü tutqun örtükdən ibarət olan ovoskopun köməyilə seçilib ayrılır. Operator yumurtanı gözcüyə yaxın­laşdırıb onun vəziyyətini müəyyənləşdirir. İri inkubatorilərdə yumurtalara təknələrdə baxmaq üçün SMU tipli ovos-kopu olan yiğım stollarından istifadə olunur.

İnkubatorinin daxilində yumurta və ya cücə dolu qablar, təknələr və digər yüklər əl arabacıqlarında daşınır. Birgünlük cavan quşları (cücələri, hinduşkaları, ördəkləri və qazları) və inkubasiya yumurtalarını daşımaq üçün avtofurqon nəzərdə tutulmuşdur. Onun kuzovunun içərisində bir neçə yarusda yeşiklər qurulur ki, onların da içərisinə cücə dolu qablar və ya yumurta dolu araqublar yerləşdirilir. Furqonun kuzovunda qışda hava qızdırılır, yayda isə soyudulur. Bu halda temperatur, şkalası sürücünün cihazlar lövhəsinə çıxarılmış distansiya kontakt termometri ilə nəzarət edilir. Bir ədəd avtofurqon 500 min yumurtlayan toyuğu və ya 500 min broyleri olan təsərrü­fata xidmət edə bilir.

Quşçuluq fermasında iqtisadi cəhətdən məqsədəuyğun maşınlar sistemini seçmək üçün bir neçə variantda texnoloji xəritələr hazırlanır. Onlarda quşun növü, saxlanılma və yem­ləndirilmə texnologiyası, ayrı-ayrı istehsalat binalarının tutumu müəyyən edilir; istehsal prosesi əməliyyatlarının siya­hısı müəyyənləşdirilir; nor-malar əsasında gündəlik və illik işlərin həcmi təyin edilir; saatlıq məhsuldarlıqları, mühərrik­lərinin gücü, gündə və il ərzində maşının iş saatlarının miqdarı, xidmətçi heyətin miqdarı göstərilməklə maşın və avadanlıqların axın texnoloji xətti seçilir, illik əmək sərfini, kapital qoyuluşunu, illik istismar xərclərini təyin edirlər.

Texnoloji xəritənin iqtisadi göstəricilərinin təhlili nəticəsində 1 min ədəd yu-murtaya və ya 100 kq ətə müstəqil əmək məsrəfləri və istismar xərcləri hesablanır. Texnoloji xəritələrin müxtəlif variantları müqayisə edilərək daha faydalı ma-şınlar sistemi və avadanlığın optimal iş rejimi tapılır.
3. Quşların kəsilməsinin və emal edilməsinin mexanikləşdirilməsi

İstehsal prosesinin texnologiyası. Quşların kəsilməsinin və emal edilməsinin texnoloji xətti (şəkil 6.17) keyləşdirmə, kəsmə və qansızlaşdırma, tükdən təmizlən-mə, içalatın təmiz­lənməsi, yuyulması, cəmdəklərin çeşidlənməsi və qablaşdı­rılması, həmçi-nin soyudulma və saxlanılma sahələrindən iba­rətdir. Texnoloji xəttin bütün sahələri asma fəza konveyeri ilə bir-birilə əlaqələndirilmişdir.

Kəsilməyə daxil olmuş quş konveyerin asqılarında (1) bərkidilir və sonra nəql etdirildikdə elektriklə keyləşdirmə aparatına (2) verilir. Elektriklə keyləşdirildikdən 30 saniyə keçməmiş quş təknə(3) üzərində əl ilə öldürülür və 2 dəqiqə ərzində qanın axmasına imkan verilir. Sonra quş aparata (4) daxil olur, orada 2 dəqiqə ərzində temperaturu 51-54 ⁰C olan su ilə emal edilir. Bundan sonra ləyənin çıxa-rılması üçün billi maşına (5) gətirilir, oradan apa­rata (6) daxil olur və 30 saniyə ərzində temperaturu 59-63 ⁰C olan su ilə yuyulur.

Asma konveyerin 7 nöqtəsində quş cəmdəkləri yenidən asılıdır,başları bərki-dilir və ikinci billi maşına (8) verilir, orada quşun qanadlarının uclarında, boynunda və başında qalan tük­lər təmizlənir. Konveyerin sonrakı hərəkəti zamanı təknənin (9) üzərində cəmdəklərdə qalan tüklər əl ilə təmizlənir, qalan sapaoxşar tüklər qazla ütmə kamerasında (10) təmizlənir.

11 stol üzərində cəmdəklərin içalatı yarı təmizlənir, sonra onlar yuma kame-rasına (12) verilir və 30 saniyə ərzində temperaturu 18-20 ⁰C olan su ilə yuyulur. Yuyulmuş cəmdək­lər çeşidlənmə, nişanlanma və qablaşdırılma üçün 13 stoluna veri-lir, sonra isə soyudulmaq və saxlanılmaq üçün anbara gön­dərilir.

Şəkil 1.4. Quşların kəsilməsinin və emal edilməsinin texnoloji xətti:

1-asma konveyer; 2-elektriklə keyləşdirmə aparatı; 3-kəsmə və qanın yıgılması təknəsi; 4-istiliklə emal aparatı; 5,8-billi maşınlar; 6-qaynar su­ya salma aparatı; 7-asqı nöktəsi; 9-qalan tükləri əl ilə yolma təknəsi; 10-qazla ütmə kamerası; 11-içalatın yarıtəmizlənmə stolu; 12-yuma kamera­sı; 13-çeşidləmə və qablaşdırma stolu; 14-tarımlama stansiyası; 15,16,17-sorucu cətirlər

Su quşlarının kəsilməsi və emal edilməsi də həmin tex­noloji ardıcıllıqla apa-rılır. Bu halda ördək və qazların qansız­laşdırılma müddəti 2,5 dəqiqəyə qədər artırılır və istiliklə emal zamanı suyun temperaturu 75-80 ⁰C-yə qədər qaldırılır. Su quşları cəmdəklərindən tüklər ardıcıl olaraq bir neçə maşında təmizlənir. Əgər emaldan sonra cəmdəklərdə tük və ləkələr qalarsa, onlar əl ilə yolunur və mum kütləsi ilə son təmizləmə aparılır.

Quşun kəsilmə və emalı xətlərinin avadanlığı. Sənaye­miz tərəfindən buraxı-lan quşlar üçün kəsim xəttinin texnoloji avadanlığı üç qrupa bölünür: məhsuldar-lıqları dəqiqədə 60, 125 və 250 başa qədər olanlar.

Kəsim xəttinin avadanlıqları komplektinə asma kon­veyer, quşların elektrik cərəyanı ilə keyləşdirilməsi üçün apparat, kəsmək və qanı yığmaq üçün təknə, isti-liklə emal aparatı, billi maşın, qaynar suya salmaq üçün apparat, əl ilə qalan tükləri yolmaq üçün təknə, qazla ütmə kamerası, yuma kamerası, içalatı yarımçıxarmaq və çeşidləmək üçün stollar daxildir. Quşun kəsilmə və emalı istehsal xətlərinin üçünün də eyni tipli, lakin müxtəlif komplektli avadanlıqları vardır.

A s m a k o n v e y e r ə (şəkil 1.5) karetka və asqıları olan dartı zənciri, uzunluğu 93 m olan asma rels və intiqal stansiyası daxildir. Yumrubəndli dartı zənciri diyircəklərdə hərəkət edən karetkaya bərkidilir. Hər iki karetdan bir asqı quraşdırılmışdır. Konveyerin cəmi 510 karetkası və 170 asqısı vardır. Asqılar quşun başını və ayaqlarını bərkitmək üçün tərtibatla təchiz edilmişdir; quşların yellənmək qarşısını almaq üçün isə zəncirlə bir-biri ilə əlaqələndirilmişdir. Asqıların hərəkət sürəti 0,08 m/saniyədir.

Transportyorun intiqalı elektrik mühərrikindən, sonsuz­vint reduktorundan və pazvarı qayış ötürməsindən ibarətdir. İntiqal qasnağı reduktorun valına civi ilə bərkidilmişdir, mümkün olan artıq yüklənmələrdə o, kəsilir və transportyorun sın-masının qabağını alır.

Şəkil 1.5. Quşun kəsil­məsi və emalı axım xətti kon­veyerinin asqısı: 1-ayaqların bərkidicisi; 2-başın bərkidicisi; 3-asqı; 4-birləşdirici zən­cir; 5- asqı zənciri; 6- dartı zən­ciri; 7- diyircək; 8- karetka; 9- as­ma rele.

Şəkil 6.19. Quşu elektrik cərəyanı ilə keyləşdirmə apa­ra­tı: 1-özül; 2- ğövdə; 3- kontakt bölmələri; 4-hündürlüyü tənzimlə­yən vint.

Elektrik cərəyanı ilə keyləşdirmə aparatı (şəkil 1.6) gövdədən (2), özül-dən (1) və elektrik ava­danlığından ibarətdir. Yüksək gərginlikli kontakt bölmələri (3) gövdə daxilində yerləşdirilir və farfor izolytorlarda qoyulmuş­dur. Gövdə vintin kö-məyi ilə boruşəkilli özülə nəzərən hündürlüyə görə öz vəziyyətini dəyişə bilir. Aparatın elektrik avadanlığı gövdədə quraşdırılmış şkafda yerləşdirilmişdir. Elektrik avadanlığının işinə siqnal lampaları ilə nəzarət edilir. Elektrik avadanlığının əsas hissəsi yüksəldici transformatordur (220 V-dən 650, 750, 850 və 950 V-yə qədər). Gərginlik çevirgəcin köməyi ilə dəyişdirilir. Broylerlər 650-750 V gərginlikdəə. İri yaşlı toyuqlar isə 850-950 V gərginlikdə cərəyanla keyləşdirilir. Elektriklə keyləş-dirmə aparatının gövdəsi üzərində iki tənzimlənən istiqamətləndiricilər quraşdırıl-mış­dır. Onlara paslanmayan poladdan kontakt zolaqları qaynaq edilmişdir.

Keyləşdirmə prosesi belə gedir: quş konveyerin asqıla­rında bərkidilir və apa-ratın kontakt bölmələrindən keçir. Bu halda istiqamətləndirici, asqı, quşun bədəni və kontakt böl­mələri vasitəsilə dövrənin qapanması baş verir. Cərəyanın təsiri ilə quş keyləşir.

Kəsmə və qanın yığılması üçün təknənin təmizlənən dayaqlarda qurulmuş altlığı vardır. Təknənin uzununa oxu boyu arakəsməsi, böyürlərdə isə açılan lövhə-ləri vardır. Kon­veyerin asqılarında bərkidilmiş quş cəmdəkləri təknənin sonunda dönməklə iki qarşıaxınla təknə üzərində hərəkət edir. Lövhələrin açıq vəziyyətində təknənin ölçüləri 4926 x 2230 x1580 mm-dir.

Şəkil 1.6. Quşu istiliklə emal aparatı:

1-dayaq; 2-asqı; 3-qapaq; 4-oxuna nasosu; 5-divarcıq; 6-cib; 7-bar­maq­lıq; 8-köpüksöndürən.
İ s t i l i k l ə e m a l a p a r a t ı (şəkil 1.6) gövdədən, köpüksön-dürəndən, oxuna nasoslardan, buxar kəmərindən və intiqaldan ibarətdir. oxuna nasoslar hərəinin həcmi 25 mq olan ciblərdə yerləşdirilmişdir. ciblərin üst hissəsində pəncərə düzəldilmişdir. nasos oradan cəmdəyi yuyan qızdırılmış su vurur. Yuma vaxtı əmələ gələn köpük, köpüksöndürücüyə yönəldilir, orada forsunkadan vurulan su ilə sön-dürülür. aparatdakı su ilə söndürülür.aparatdakı su üç ədəd səssiz suqızdlırıcılarda buxarla qızdırılır.

Şəkil 1.7. Billi maşın

1-baraban; 2-rezin billər; 3-tənzimlənən dayaq; 4-tava; 5-elektrik mühərriki;

6-pazvari qayışötürməsi; 7-ğövdə.
B i l l i m a ş ı n (şəkil 1.7) quş cəmdəklərindən tükü çıxartmaq üçün tətbiq edilir. O, iki ədəd qaynaq olunmuş göv­dədən (7) və tənzimlənən dayaqlardan (3) ibarətdir. Hər bir gövdədəımoval rezin billəri (2) olan iş barabanı (1) fırlanır. Billərin ölçüləri barabana girişdə böyük, mərkəzdə - orta və çıxışda kiçikdir. Barabanın 96 böyük, 88 orta və 85 kiçik bili vardır. Barabanlar 6,2 san^-1 tezliklə qarşıqarşıya fırlanır. Quş cəmdəyi onların arasınadək keçdikdə tük yolunur. Barabanla­rın intiqalı pazvarı qayış ötürməsi vasitəsilə elektrik mühərri­kindən icra edilmişdir. Maşının barabanlarının vəziyyətini enə və hündürlüyə görə dəyişən tənzimlənmə imkanı vardır.

Çıxarılmış tük billi maşının altında döşəmədə yerləşən nova düşür və su ilə tullantılardan istifadə sexinə nəql etdirilir.

Quşların tüklərdən təmizlənmiş cəmdəkləri billi maşın­dan q a y n a r s u a p a r a t ı n a daxil olur. Aparat borulardan ibarət karkas üzərində yerləşdirilib qay-naq edilmiş gövdədən ibarətdir. Gövdənin yerləşmə vintli mexanizmlə tənzim edilir. Aparatın gövdəsinə yuxarıdan vəziyyətlərini hündürlüyə və enə görə tənzimləmə imkanı verən iki cüt istiqamətləndirici (yuxarıdakı ­- qanadlar üçün, aşağıdakı - baş üçün) bərkidil­mişdir.

Q a l a n t ü k l ə r i ə l i l ə y o l m a q ü ç ü n t ə k n ə hündürlüyə görə təmzimlənən dayaqlar üzərində yerləşdiril­miş altlıqdan ibarətdir. Qalan tüklər təknənin hər iki tərəfin­dən əl ilə yolunur. Yolunmuş tük altlığı atılır, oradan qısabo­rulu vasitəsilə vaxtaşırı su ilə birlikdə təmizlənir.

İ ç a l a t ı y a r ı t ə m i z l ə m ə stolunun hündürlüyə görə tənzimlənən dayaqlarda quraşdırılmış altlığı vardər; bu, suyun axması üçün lazımi maillik yaradıl-masına imkan verir. Altlığın üstündə stolun hər iki tərəfinə mailliyi olan, asanlıqla çıxarılan qapaq qoyulmuşdur. Qapağın uzununa oxu boyu, tullantıları qapaqla altlığın yan divarcığı arasındakı yarıqdan yumaq üçün su dolu deşikli boru çəkilmişdir. Tullantılar altlıqdan yığıcıya verilir. İçalatın yarıtəmizlənməsi işini dörd qadın, stolun hər tərəfində iki nəfər olmaqla, əl ilə yerinə yetirirlər. Stolun ölçüləri 2700 x 820 x 1070 mm-dir.

Y u m a k a m e r a s ı hündürlüyə görə tənzimlənən dayaqlarda (5) quraş-dırılmış altlıqdan (4) ibarətdir (şəkil 1.7); belə dayaqlar suyun axması üçün lazımi maillik yara­dılmasına imkan verir. Altlığın üstündə yan lövhələr (3) qoyulmuşdur. Onlara yastı şırnaq yaradan 44-forsunkalı su boruları bərkidilmişdir. Fəza konveyerinin hərəkəti zamanı cəmdəklər yan lövhələr arasında yuyulur. Yumadan sonra su altlığa və sonra qısaboru vasitəsilə kanalizasiyaya gedir.

Şəkil 6.20. Yuma kamerası:

1-asqı; 2-boru; 3-yan lövhə; 4-altlıq;

5-dayaq; 6- qısaboru.

Kameranın yerləşmə hün­dür­lüyü və şırnağın verilmə bucağı elə tənzimlənir ki, şırnaq bütün cəmdəyi əhatə edir. Yuma kame­rasının ölçüləri 2650 x 682 x 1640 mm-dir.

Quş cəmdəklərinin çeşidlərə ayrılması üçün olan stol paslan­mayan polad və boru karkasdan düzəldilmiş döşənəkdən ibarətdir. Stolun ölçüləri 1250 x 800 x 800 mm-dir.

Quşun içalatının çıxarılması, başının, ayaqlarının və qanad­ları­nın uclarının kəsilməsi üçün pnevmatik qayçılar, markalamaq üçün isə elektrik damğalı cihaz tətbiq olunur.

Tullantılardan istifadə edil­məsi. Lələk və tüklərin tullantıla­rından zülali yem unu hazırlanır. Kəsim sexindən alınmış lələk, tük və tullantılar qazana doldurulur və su əlavə edilir. İş prosesi iki fazada gedir: hidroliz və xammalın sterili­zasiyası, sonra alınmış kütlənin qurudulması hidroliz nəticə­sində nəmliyi 45-53% olan boz rəngli sıyıqşəkilli kütlə alınır. Kütlə 9% nəmliyə qədər qurudulur, qazandan boşaldılır və soyudulur; sonra xırdalanır, ələnir, qablaşdırılır və qarışıq yem zavoduna göndərilir. Proses 7-9 saat davam edir.

Quşçuluqda istehsalın sənaye üsulları quş zılının çıxışı­nın artmasına səbəb olmuşdur. Tədqiqatlar göstərmişdir ki, yüksək temperaturda qurudulmuş zılın daşınması rahatdır və o, uzun müddət saxlanıldıqda qida maddələri itmir. Zılı səna-yedə qurutmaq üçün baraban tipli quruduculardan istifadə olunur. Belə qurğulardan Rusiyada Moskva vilayətinin Qlebov quş­çuluq fabrikində və Krasnodar diyarının Adler quşçuluq fab­riklərində istifadə olunur.

Quruducu aqreqatın əsas yığma hissələrinə quruducu val­sız baraban, odluq, inti-qal və dayaq vərdənələri, nəm zılın qəbul bunkeri, quruducu barabanı yükləyən maili trans­port­yorlar, quru zılın bunker-yığıcısı və boşaldıcı qurğu daxil­dir. Qurudu-cu barabanın silindrinin daxili divarına qurutma prose­sində zılın hərəkətini təmin edən spiral qaynaq edilmiş­dir.

İlkin materialın nəmliyi 60 % -ə yaxın olduqda aqreqatın məhsuldarlığı maye yanacağın sərfi 60 -70 kq olmaqla 1,0 -1,5 t/saat təşkil edir.