Mała encyklopedia kultury antycznej

Likos2 (gr. Lykos) 1. rzeka w Bitymi wpada­jąca do Morza Czarnego w pobliżu Heraklei Pontyjskiej. 2. rzeka we Frygii, wypływała u pod­nóża góry Kadmos pod Kolossaj, płynęła przez jakiś czas pod ziemią, potem wypływała na po­wierzchnię i wpadała do Meandra. 3. rzeka w Asyrii, wpadała do rzeki Tygrys; Dariusz zbudował na niej słynny most. -4. rzeka w Fenicji, bierze początek z gór Libanu; płynęła między miastami Byblos i Berytos. 5. rzeka w Mizji, prawy dopływ rzeki Rhyndakos.

Likosura (gr. Lykósura) miasto na pograniczu Arkadii z Messenią, na północno-zachodnim zboczu góry Likajos; wg Pauzaniasza — najstar­sze miasto w Grecji, założone przez Likaona, syna Pelasgosa.

liktorowie (łac. lictores) niżsi funkcjonariusze towarzyszący pierwotnie królom rzymskim, a pó­źniej niektórym wyższym rzymskim urzędnikom państwowym i cesarzom; nieśli na lewym ra­mieniu związaną czerwonym rzemieniem wiązkę rózeg (fasces) z wystającym z niej toporem.

Liktos (gr. Lyktos) miasto na Krecie, na po-łudnio-wschód od Rnossos, założone przez Do-rów przybyłych ze Sparty. Zdobyte i zburzone przez Knossos, zostało odbudowane. Istniało jeszcze w VII w. n.e. Dziś pozostały ruiny.

Likurg (Lykurgos) 1. mit. syn Dryasa, król Edonów w Tracji, przeciwstawiał się, podobnie jak król tebański Penteusz, wprowadzeniu kultu Dionizosa; kazał wyrwać wszystkie latorośle win­ne, za co został przez boga ukarany szaleństwem. 2. król Sparty, legendarny prawodawca spar­tański, twórca ustroju, na którego czele stali dwaj królowie, urzędnicy zwani eforami i zło­żona z arystokratów rada. 3. syn Likofrona z rodu Eteobutadów (390—324 p.n.e.), znako­mity mówca ateński, kierownik finansów ateń­skich, przywódca stronnictwa antymacedońskiego (sprzeciwiał się przyznaniu boskiej czci Alek-

Likymnios

422

Linos

sandrowi W.), nieubłagany prześladowca wszel­kich nadużyć politycznych i moralnych. Cieszył się u ludu ateńskiego niezwykłą czcią za swoją prawość i nieskazitelność. W starożytności znano 15 jego mów; do naszych czasów zachowała się jedna, wymierzona przeciw Leokratesowi (kata Leokratus).

Likymnios 1. mit. syn Elektryona, pojął za żonę Perimedę, siostrę Amfitriona. Przyjaciel Heraklesa. Został zabity przez Tlepolemosa, syna Heraklesa. 2. 1. z Chios, poeta dytyrambiczny z IV w. p.n.e.

Lilaja miasto w Grecji środkowej, na północ­nym zboczu Parnasu, połączone drogą górską z Delfami; zachowały się ruiny.

Lilibeum (gr. Lilybajon, łac. Lilybaeum) dziś Capo Boeo; przylądek w zachodniej części Sy­cylii wysunięty najdalej ku brzegom Afryki, z miastem o tej samej nazwie (dziś Marsala). Był to ważny punkt strategiczny i handlowy, obronny dzięki potężnym murom i głębokim fosom. Miasto zwycięsko odparło ataki króla Pyrrusa w r. 279 p.n.e. oraz Rzymian w czasie I wojny punickiej; jednakże w r. 241 p.n.e. Rzymianie zawładnęli miastem i uczynili z niego swoją bazę operacyjną w czasie II wojny pu­nickiej. 1. odegrało również ważną rolę w czasie wojny domowej Cezara i Pompejusza oraz Okta­wiana z Sekstusem Pompejuszem.

Liniaea dziś Lima; rzeka w zachodniej Hisz­panii, między Duriusem i Miniusem, oraz miasto nad tą rzeką, o tej samej nazwie.

limes łac. granica między polami lub winni­cami, wytyczona za pomocą rowu, dróżki lub kamieni granicznych. Nazywano je cardines, jeżeli prowadziły z północy na południe; decu-mani limites — jeżeli ze wschodu na zachód. W czasach cesarskich również granica państwa nosiła nazwę /. (/. imperii Romani), a żołnierzy strzegących granic nazywano w okresie późnego cesarstwa milites limitowi.

Limnaj 1. miasto leżące na granicy Messenii i Lakonii, ze świątynią Artemidy Limnatis.

2. nazwa wschodniej części miasta Sparty.

3. .nazwa południowej części Aten, w pobliżu Akropolis. Była tam świątynia Dionizosa en limnais, tzn. na bagnach, w pobliżu słynnego teatru Dionizosa. 4. miasto na zachodnim wy­brzeżu Chersonezu Trackiego.

Limonum dziś Poitiers; miasto w Galii Celtyc­kiej, późniejszej Akwitanii, nazwane w okresie cesarstwa Pictavi.

Lindos dziś Lindoj; miasto na Rodos nale­żące do doryckiego związku miast (po najeździe Dorów), ze słynnymi świątyniami Ateny i He­raklesa. Ojczyzna Kleobulosa, zaliczanego do Siedmiu mędrców.

Lingonowie (Lingones) szczep w Galii z głów­nym miastem Andematurinum. 1. me brali udziału w walce Galów przeciw Cezarowi. W końcu I w. p.n.e. otrzymali obywatelstwo rzymskie. W wyniku powstania wznieconego w r. 70 n.e. przez Juliusza Sabinusa szczep 1. został prawie zupełnie zniszczony. Część 1. wy­emigrowała do Italii północnej i osiedliła się po prawej stronie górnego biegu Padu, między Apeninami a morzem.

Linkestis (gr. Lynkestis) górzysta kraina w po-łudniowo-zachodniej Macedonii, ze stolicą Lin-kos (.Lynkos), stanowiła pierwotnie niezależne królestwo, zdobyte później przez królów mace­dońskich. 1. odegrała ważną rolę w wojnie Filipa V Macedońskiego z Rzymianami.

Linkeus (Lynkeus) 1. mit. syn Afareusa i brat Idasa, obdarzony niezwykle bystrym wzrokiem (gr. lynks, ryś), uczestnik wyprawy Argonautów, zginął w walce z Dioskurami. 2. mit. syn Ajgyp-tosa, mąż Danaidy Hypermestry, jedyny z sy­nów Ajgyptosa, którego żona nie zabiła w noc poślubną. 3. 1. z Samos (III w. p.n.e.), autor książki pt. Techne opsonetike (O sztuce kupowa­nia wiktuałów) oraz Epistolaj dejpnetikaj (Listy biesiadne). Dzieła nie zachowane.

Linos mit. pierwotnie nazwa pieśni o charak­terze żałobnym śpiewanej w Azji Mn. (por. Maneros), z refrenem, który Grecy oddawali przez djlinon djlinon. Uważano, że wyraża ona żal po śmierci śpiewaka o imieniu L., którego miał zabić Apollo zazdrosny o jego kunszt. Wg innej wersji 1. uczył Heraklesa gry na kita-rze; gdy raz ukarał mało pojętnego ucznia, Herakles w gniewie zabił go uderzeniem kitary. Wg innej wersji 1. był synem Apollina i kró­lewny argiwskiej, Psamate. Porzucony przez matkę, lękającą się swego ojca Krotoposa, wy­chowywał się u pasterzy. Ojciec Psamate rozgnie­wany na córkę skazał ją na śmierć, za co Apollo zesłał na Argos zarazę i potwora Pojne, który porywał dzieci. Na rozkaz wyroczni delfickiej Korojbos zabił potwora i uwolnił kraj od zarazy, wznosząc Apollinowi świątynię w Megaris, 1. zaś miai zginąć zabity przez Apollina czy też rozszarpany przez psy. W czasach późniejszych 1. uchodził za jednego z twórców muzyki grec-

Linternum

423

Ust

kiej, przypisywano mu wiele później powstałych utworów muzycznych.

Linternum zob. Liternum.

Lipara dziś Lipari; największa wyspa w ar­chipelagu Wysp Eolskich w pobliżu północnych wybrzeży Sycylii, z miastem o tej samej nazwie. Była nawiedzana częstymi trzęsieniami ziemi. Skolonizowana przez Dorów z Knidos na po­czątku VI w. p.n.e., przechodziła kolejno we władanie Syrakuz, Kartaginy, Rzymu (r. 251 p.n.e.). W czasach cesarstwa służyła za miejsce deportacji.

Lips (gr.; łac. Africus) wiatr poludniowo-za-chodni, gwałtowny i porywisty wiejący od Afry­ki; przynosił burze i deszcze.

lira (gr. tyra) instrument muzyczny posiada­jący od 7 do 9 strun. Składał się pierwotnie ze skorupy żółwia obciągniętej od strony wklęsłej skórą i tworzącej w ten sposób rezonator oraz z rogów jelenich przymocowanych do skorupy, połączonych w górze poprzeczką dębową. Od poprzeczki do rezonatora przeciągnięte były struny. W epoce klasycznej wszystkie te części wyrabiano z drzewa inkrustowanego często szyldkretem i kością słoniową. W struny ude­rzano małą kostką zwaną plektron. 1. była atrybutem Hermesa, któremu legenda przypi­sywała jej wynalazek.

Liris dziś w górnym i środkowym biegu Liri, w dolnym Garigliano; rzeka w środkowej Italii;

wypływała z kraju Marsów, przepływała Lacjum i wpadała do Morza Tyrreńskiego w Sinus Ca-ietanus. Gwałtowna w górnym biegu, powolna w dolnym tworzyła liczne bagna.

lis łac. spór, szczególnie spór prawny, po­wództwo, proces, przedmiot sporu, sprawa spor­na; termin używany m. in. w następujących wy­rażeniach: 1. litis aestimatio: a) w rzymskim procesie prywatnym oszacowanie przez sędziego lub arbitra wartości pieniężnej przedmiotu;

b) w niektórych sprawach kryminalnych okre­ślenie przez sąd wysokości kary pieniężnej. 2. litis contestatio, w procesie legisakcyjnym powołanie przez obie strony obecnych na świad­ków mających stwierdzić przed sędzią, o co to­czy się spór; w procesie formułkowym porozu­mienie się stron co do pisemnej formułki pro­cesowej, która miała być przedłożona sędziemu. W obu wypadkach był to ostatni akt postępo­wania in iwe toczącego się przed pretorem. 3. litis denuntiatio, w postępowaniu extra ordinęm urzę­dowe pismo wzywające pozwanego do stawienia

się w sądzie. Podawało ono rodzaj skargi, która wpłynęła przeciwko pozwanemu.

Lissos 1. rzeka w Tracji, płynąca na zachód od miasta Stryme, między Nestos i Hebros. 2. rzeka na Sycylii, dopływ rzeki Terias pod Leontini. 3. Lissus, dziś włos. Alessio, alb. Les; miasto w południowej Dalmacji, prawdopodobnie przy ujściu rzeki Drilon (Drinus), w niewielkiej odle­głości od morza, zbudowane w r. 385 p.n.e. przez Dionizjosa I, zniszczone w r. 211 p.n.e. przez Filipa Macedońskiego.

list (gr. epistole, łac. epistula lub lltterae) starożytni Grecy i Rzymianie pisali /. na drewnia­nych tabliczkach powleczonych woskiem. Ryso­wano na nich litery ostrym rylcem; podwójne tabliczki, tzw. dtptychon, związywano i zabez­pieczano pieczęcią. W czasach cesarstwa używano na /. także papirusu w lepszym gatunku, dobrze wygładzonego, tzw. charta, na którym pisano piórem zw. calamus i atramentem. Papirus skła­dano, związywano i pieczętowano. Pierwotnie wysyłano /. tylko wówczas, gdy nadarzyła się sposobność. Państwo perskie pierwsze rozbudo­wało wielką sieć dróg w celach administracyjnych, handlowych i strategicznych, jak również wpro­wadziło stałych konnych posłańców. Zmieniali oni konie na wyznaczonych postojach i stosun­kowo szybko doręczali korespondencję (np. od­ległość Suza—Efez, wynoszącą 2500 km, prze­bywali w przeciągu 150 godzin). Grecja przejęła ten system pocztowy dopiero w czasach hellenis­tycznych za pośrednictwem Aleksandra Wielkie­go, a Rzym w czasach Oktawiana Augusta. Roz­budowano wówczas sieć dróg rzymskich i zor­ganizowano pocztę, lecz jedynie dla użytku państwowego, tzw. cursus publicus. Obywatele obowiązani byli utrzymywać posłańców w drodze i dostarczać podwód na boczne linie, sami jednak nie mieli prawa korzystać z poczty państwowej. Drogi były podzielone na stałe odcinki stacjami, na których zmieniali się piesi posłańcy, lub też konnym zmieniano konie. Były dwa rodzaje stacji:

mutationes, gdzie zatrzymywano, się w dzień i gdzie zmieniano konie, oraz mansiones, gospody, w których zatrzymywano się na noc. Na większych stacjach węzłowych poczmistrz rejestrował prze­syłki i rozdzielał korespondecję na poszczególne linie. Przy tym systemie nie można było określić terminu doręczenia przesyłki. Korespondencję prywatną wysyłano przez niewolników, tzw. tdbel-larli (posłańcy listowi), albo przez okazję. Tajem­nica listowa nie istniała, wobec tego stosowano

Litaj

424

Livii

niekiedy szyfry albo tzw. atrament sympatyczny. Cenniejsze /. przechowywano w pudlach jak książki. Zachowane zbiory /., np. Cycerona lub Pliniusza Młodszego, czy też /., które przynoszą odkrycia papirusowe, są niezmiernie cennym materiałem dla poznania życia danej epoki.

Litaj (gr. litś prośba, błaganie) mit. córki Zeusa, opiekowały się ludźmi błagającymi o opiekę; naprawiały krzywdy wyrządzone przez Ate. Kto nimi wzgardził, na tego sprowadza­ły Ate.

• Litana silra lesista i bagnista okolica w kraju Bojów, o nieustalonym dokładnie położeniu. Tutaj w r. 216 p.n.e. poniósł klęskę w bitwie z Bojami konsul Postumiusz. Liternum (lub Lintemum) dziś Torre di Patria;

miasto w Kampanii u ujścia rzeki Litemus, rzymska kolonia od r. 196 p.n.e. Tutaj spędził ostatnie chwile życia Scypion Afrykański Starszy. Liternus zob. Clonius.

litotes gr. figura retoryczna polegająca na wprowadzeniu podwójnego przeczenia dla po­zornego osłabienia pojęcia, w istocie zaś dla jego wzmocnienia, np. non ignoro wiem dobrze;

non imitus bardzo chętnie. litterae łac. pismo, list, dokument, kontrakt:

litterarum obligatio oznaczało w prawie rzym­skim umowę zaskarżalną na podstawie doku­mentu lub wpisu do księgi kasowej przychodu i rozchodu, codex accepti et expensi. Księgę taką prowadził każdy zamożniejszy Rzymianin. Była ona podobna do ksiąg bankierów argentarli, ale mniej skomplikowana. Po jednej strome wpisy­wano w niej expensum, rozchód, po drugiej acceptum, przychód. Htterator zob. calculator. Utargu (gr. lejtwgla) świadczenie na rzecz państwa w pieniądzach, naturze lub w pracy, nakładane ustawowo na pojedynczych obywa­teli lub na całe grupy, przeważnie na podstawie cenzusu majątkowego. 1. dzieliły się na zwy­czajne, związane z dorocznymi uroczystościami państwowymi, oraz nadzwyczajne, których celem było podniesienie obronności państwa i które nakładano tylko w czasie wojny. Najważniej­szą /. zwyczajną była choregia (zob.). Mniej kosztowne były /. związane z przygotowaniem za­wodników do biegu z pochodniami, z wysłaniem poselstwa, theoria, poza granice państwa, ar-chitheoria; z przygotowaniem uczty dla wybra­nych obywateli polis, hestiaja. Należy też wy­mienić arreforię. arrhefwia, nakładaną na oby­wateli ateńskich, ojców czterech córek. Polegała ona na wysłaniu ich na procesję panatenajską w uroczystych szatach i ze sprzętem liturgicznym. Hippotrofia obowiązywała do wysłania drużyny na zawody ogólnohelleńskie w jeździe konnej. Najważniejszą /. nadzwyczajną była trierachia polegająca na ufundowaniu, obsadzeniu załogą i prowadzeniu triery. Koszt jej wynosił od 40 min do l talentu i był rozkładany na l do 3 osób, w zależności od ogólnej sytuacji ekonomicznej państwa. Powyższe /. omówiono na przykładzie Aten, taki jednak środek rozwiązywania trudności finansowych stosowano także w innych mia-stach-państwach greckich, jak również w gmi­nach wiejskich. Wyżej wymienione /. nakładano wyłącznie na pełnoprawnych obywateli; istniały inne, zresztą nieliczne, które obciążały jedynie metojków. Cenzus majątkowy, dopuszczający nakładanie /. na obywatela, wynosił prawdopo­dobnie około 2 talentów. Zależnie od sytuacji polityczno-gospodarczej /. były traktowane bądź jako środek zdobycia popularności i co za tym idzie, urzędu, bądź też jako klęska wiodąca do ruiny finansowej. Zwolnienie od /. przysługiwało archontom, kleruchom, sierotom lub mogło być przyznane jako zaszczytna nagroda za zasługi wobec państwa.

lituus fac. (wyraz pochodzenia etruskiego) 1. laska długości ok. 40-50 cm, stanowiąca oznakę sakralną augurów rzymskich; służyła im przy każdej niemal czynności sakralnej: do wyznaczania miejsca pod namiot, tabernaculum augwale, i podczas wróżb, do zakreślania na niebie kręgu, templum, w którego obrębie miały się odbywać mspicia, wróżby z lotu ptaków;

także—do zakreślenia miejsca pod budowę świątyni, gmachów publicznych itp. 2. dęty in­strument wojskowy, w formie mosiężnej trąby o długości ok. 4 stóp, używany w jeździe rzym­skiej.

LivU Liwiusze, ród rzymski pochodzenia plebejskiego.—Z przydomkiem Drusus: 1. Mar-cus Lmus Drusus, konsul w r. 147 p.n.e. 2. try­bun ludowy w r. 123 razem z Gajuszem Grak-chusem, którego był przeciwnikiem. Wystąpił z projektem nowej ustawy agrarnej, która wy­dawała się bardziej radykalna niż proponowana przez Semproniuszów; chciał on mianowicie założyć w Italii 12 nowych kolonii (po 3000 dzia­łek) dla najbiedniejszych obywateli, którzy mieli być zwolnieni od wszelkich opłat za otrzymaną ziemię. Ustawa ta miała na celu podniesienie

425

Lizanoridas

autorytetu senatu i odciągnięcie od Gajusza Grakchusa głównych jego zwolenników. Wnio­sek 1. D. został przyjęty, ale nigdy, nie był wy­konany. W r. 112 został konsulem i prowadził walki w Macedonii. 3. Marcus 1. Drusus, syn poprzedniego, wybitny mówca; jako trybun ludowy w r. 91 p.n.e. wznowił ustawy dotyczące podziału ziemi i rozdziału zboża, zaproponował ponadto odebranie sądów ekwitom i przekazanie ich sentaowi (lex iudiciaria) oraz nadanie sprzy­mierzeńcom praw obywatelskich (lex de cmtate sociis dandd). Udało mu się przeprowadzić lex iiidiciaria, natomiast druga proponowana ustawa wywołała wielki sprzeciw, w wyniku którego 1. został zamordowany. Wybuchła wojna tzw. so­jusznicza, która w dwa lata potem zakończyła się przyznaniem praw obywatelskich sojusznikom. 4. Marcus 1. Drusus Cloudianus, senator, w woj­nie domowej był stronnikiem Brutusa i Kasjusza zginął w bitwie pod Filippi w r. 42 p.n.e.— Macati: 5. Marcus Livius Macatus, obrońca Tarentu w czasie drugiej wojny punickiej, w la­tach 214-212 p.n.e.—Salinatores: 6. Mar­cus 1. Salinator, konsul w r. 219 p.n.e., pokonał plemiona illiryjskie w r. 207 został po raz drugi konsulem, razem z Gajuszem Klaudiuszem Ne­ronem. Obaj konsulowie odnieśli zwycięstwo nad Hasdrubalem nad rzeką Metaurus i odbyli triumf. W r. 205 pokonał Magona, brata Han-nibala, w Ligurii; w r. 204 został cenzorem i wtedy otrzymał przydomek Salinator, ponie­waż' nałożył podatek od soli. 7. Caius 1. Sali­nator, dowódca floty rzymskiej w r. 191 p.n.e. przeciw Antiochowi, konsul w r. 188. Livius (Titus L.) zob. Liwiusz. Livius Andronicus zob. Liwiusz Andronikus. Liwia (Lma) 1. siostra Marka Liwiusza Dru-zusa (zob. Livii 3.), żona Marka Porcjusza Ka­tona (Cato Uticensis, zob. Porcu 3.); po raz drugi wyszła za mąż za Serwiliusza Cepiona. Jej córka, Serwilia, była matką Marka Brutusa.

2. 1. Drusilla, córka Marka Liwiusza Druzusa, ur. w r. 58 p.n.e., najpierw poślubiła Tyberiusza Klaudiusza Nerona, z. którym miała -synów:

Tyberiusza, późniejszego cesarza oraz Druzusa. W r. 38 poślubiła Oktawiana Augusta, stając się jego trzecią żoną. Zmarła w r. 29 n.e.

3. 1. lub Lmlla, córka Druzusa, wnuczka Tyberiusza.

Liwiusz (Titus Livius) 2 Padwy, historyk rzym­ski, ur. w r. 59 p.n.e.; otrzymał wykształcenie filozoficzne i retoryczne. Swoje dzieło historyczne,

w którym przedstawił cale dzieje Rzymu od za­łożenia miasta aż do czasów sobie współczesnych, zaczął pisać po r. 27 p.n.e. i zatytułował je Ab wbe condita libri. Obejmowało ono 142 księgi, z których zachowało się 35 całych ksiąg (l -10 i 21-45); z innych pozostały fragmenty i wy­ciągi, z których, najważniejsze są tzw. periochae, czyli streszczenia wszystkich ksiąg z wyjątkiem •136 i 137. 1. był również autorem pism filozo­ficznych i traktatu retorycznego, któremu nadał formę listu do syna; te pisma nie zachowały się do naszych czasów. Zmarł w r. 17 n.e. Zarówno talentem pisarskim, jak i dramatycznym ujęciem wypadków historycznych przewyższył 1. wszyst­kich dotychczasowych dziejopisów rzymskich. Tendencja dzielą, tzn; uwielbienie dla obyczajów przodków, dla prastarych instytucji i dla rzym­skich tradycji, były zgodne z tendencjami i poli­tyką Augusta, toteż 1. cieszył się jego sympatią i poparciem.

Liwiusz Andronikus (Livius Andronicus) Grek z Tarentu; prawdopodobnie po zdobyciu Ta­rentu przez Rzymian w r. 272 p.n.e. wzięty do niewoli dostał się do Rzymu, gdzie został nie­wolnikiem jedBegc z Liwiuszów, który go wy­zwolił i nadał mu swoje nazwisko. W r. 240 w czasie uroczystości Ludi Romani wystawił w Rzymie pierwszą tragedię ułożoną podług wzo­rów greckich. Pisał tragedie i komedie oraz prze­tłumaczył na łacinę Odyseję, wierszem satumij-skim; praikład jego przez długie lata był tekstem szkolnym.. Z twórczości jego pozostały frag­menty.

Liwiusze zob. Livii.

lixa łac. markietan; l.mn.: lixae, cały od­dział markietanów, kramarzy, kucharzy, ciurów towarzyszący wojsku rzymskiemu w wyprawach wojennych.

Lizander (Lysandros) dowódca wojsk spar­tańskich, który w r. 404 p.n.e. zwyciężył Ateńczyków pod Ajgospotamoj i zdobył Ateny. Zginął w r. 395 w bitwie z Tebańczykami.

Lizaniasz (Lysanias) tetrarcha Abileny w Pale­stynie w czasie, gdy Pontius Pilatus był wielko­rządcą Judei.

Lizanoridas (Lysamridas) jeden z 3 spartań­skich harmóstów (zob.), którzy w r. 379 p.n.e. wydali powstańcom tebańskim zamek w Tebach, Kadmeję; ponieważ 1. w chwili wybuchu po­wstania był nieobecny, nie został skazany na śmierć, tylko na karę pieniężną, której uniknął udając się dobrowolnie na wygnanie.

Lizjasz

426

locatio condnctio

Lizjasz (Lysias) mówca ateński (ok. 445--378 p.n.e.), będąc metojkiem nie mógł wystę­pować publicznie w charakterze mówcy, pracował jako nauczyciel wymowy i logograf, pisząc mo­wy dla klientów, którzy sami je wygłaszali przed sądem. Pozostały po nim 34 mowy, są to: a) mo­wy adwokackie w procesach prywatnych, b) oskar­żenia i obrony w procesach politycznych, c) mo­wy literackie o charakterze epidejktycznym Olympikos, Erotikos oraz Epitafios na cześć po­ległych w wojnie korynckiej. Mowy 1. odzna­czają się dokładną charakterystyką postaci, umiejętnością gromadzenia dowodów, jasnym, czystym i prostym językiem.

Lizykles (Lysikles) 1. przywódca ludowy w Atenach, mąż Aspazji po śmierci Peryklesa (V w. p.n.e.). 2. jeden z dowódców w bitwie pod Cheroneją (r. 338 p.n.e.), skazany na śmierć na skutek oskarżenia mówcy Likurga.

Lizykrates (Lysikrates) Ateńczyk, jako choreg zwyciężył w r. 334 w konkursie, co upamiętniono wystawieniem tzw. pomnika 1. w kształcie okrągłego tolosu, ozdobionego od strony ze­wnętrznej pólkolumnami korynckimi. Cały pom­nik jest właściwie bazą, na której ustawiony był trójnóg.

Lizymach (Lysimachos) 1. syn Tesalczyka Agatoklesa (ok. r. 355-281 p.n.e.), uczestnik wypraw Aleksandra W., jeden z ośmiu członków przybocznej straży króla i jeden z najbardziej zaufanych jego ludzi. Po śmierci Aleksandra (r. 323 p.n.e.) otrzymał w zarząd Trację i przy­ległe kraje; w r. 315 zawarł przymierze z Ptolemeuszem i Seleukosem przeciw Antygonosowi, królowi Macedonii. W r. 306 przyjął tytuł króla, podobnie jak inni diadochowie. W r. 302 roz­począł wojnę z Antygenem, wyruszył do Azji, dotarł do Frygii, skąd musiał się jednak wycofać. Zdobył Herakleję nad Fontem i poślubił jej kró­lowę, Amastris; walczył ze zmiennym szczęściem przeciw Antygenowi i jego synowi Denietrio-sowi. Wkrótce rozwiódł się z Amastris i poślu­bił córkę Ptolemeusza egipskiego, Arsinoe. Wojna z Antygenem, a potem z.Demetriosem, zakończyła się ostatecznie w r. 294. W r. 292 1. ponownie wszczął wojnę z Demetriosem, zawarłszy drugie przymierze z Seleukosem i Ptolemeuszem i zdobył Macedonię. Gdy wskutek intryg Arsinoe 1. kazał zamordować swego syna z pierwszej żony, Agatoklesa, odstąpili go krewni i dotychczasowi zwolennicy i przeszli do Seleukosa. 1. udał się do Azji w celu stłumienia

powstania, które tam wybuchło, i zginął w r. 281. 2. syn poprzedniego, zamordowany przez Ptole­meusza Keraunosa, króla Macedonii w latach 280 - 279 p.n.e. 3. historyk z III w. p.n.e., nau­czyciel Attalosa I, autor nie zachowanego ro­mansu historycznego pt. Peri tes Attalu pajdejas (O wychowaniu Attalosa), będącego naślado­waniem utworu Ksenofonta Cyropedia (Kyru pąfdeja).