Tayanch iboralari: Zamonaviy umumqo‘shin jangida ommaviy qirg‘in qurollarining qo‘llanishi, Qurolli Kuchlar, kimyoviy va bakteriologik qurollar, portlaydigan, portlamaydigan va aralash muxandislik to‘siqlari.
Zamonaviy umumqo‘shin jangida ommaviy qirg‘in qurollarining qo‘llanishi. YAdroviy portlashning jangovar texnika va shaxsiy tarkibga ta’sir etuvchi omillari. Qirg’in qurollari deganda juda katta miqyosda vayronagarchilik va yo’q qilish uchun mo’ljallangan qurollar tushuniladi.
Bunday qurollar qatoriga yadroviy, kimyoviy, biologik nurli va boshqa qurollar kiradi.
Qirg’in qurollari nafaqat insoniyatni balki atrof muhitni, inshootlarni, kiyim-kechaklarni, moddiy boyliklarni shikaslantiradi. Bunda albatta zararlanish darajasi, qirg’in qurollarning turiga, xususiyatlariga bog’liq.
Yadroviy qurolla ta’sir etgan jamiki mavjudotlar, narsalar nurlanib, oldingi holatiga qaytarib bo’lmaydigan darajaga tushiribni ham jamiki inshootlar, texnikalarni qattiq shikastlantiradi.
Kimyoviy qurollar ta’sir etgan jamiki mavjudotlarda, narsalar zaharlanib, oldingi holatiga qaytarib bo’lmaydigan darajaga tushib qoladi, ya’ni zaharlanadi.
Biologik qurollar orqali asosan tirik mavjudotlarda kuchli kasallik tarqatish tufayli qo’yilgan maqsadga erishiladi.
Keyingi paytda NATO armiyasida, Rossiya qurolli kuchlari tarkibida nurli qurollar yaratildiki, bular ham qo’llanilganda insoniyatga, atrof-muhitga, inshootlarga, harbiy-texnikalarga katta zarar yetkazildi.
Yadro qurolini shikastlovchi omillari. Yadro qurolini shikastlovchi omillari quyidagilardan iborat:
- portlash to’lqini yoki zarba to’lqini;
- yorug’likning nurlanishi;
- yorib kiruvchi radiatsiya;
- joylarni zararlaydigan radioaktiv moddalar;
- elektromagnit impuls.
Zarba to’lqini tarifi. 3arba (portlash) to’lqini portlash markazidan hamma tomonga tovush tezligidan ham katta tezliqla tarqaladigan, juda katta bosimda siqilgan havo zonasidan iborat. Siqilgan havo zonasining oldingi chegarasi zarba to’lqini fronti deb ataladi. Siqilgan xavo zonasida hosil bo’lgan eng katta havo bosimi (Rf) va atmosfera bosimi orasidagi (Ro) bosimning farqi zarba to’lqini frontidagi yuqori bosimni tashkil qiladi.
