Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

2.4- rasm. Ishlab chiqarish imkoniyatini kengaytirish yoki 
iqtisodiy 
o‘
sishga erishish
4
 
bunda,
0X – iste’mol buyumlarini ishlab chiqarish;
0U - ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqarish;
E – cheklangan imkoniyatlardan tashqari imkoniyat sharoitida ishlab 
chiqarish.
Ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizig‘i tashqarisida joylashgan 
har qanday nuqta (masalan E nuqta)ga esa, ya’ni uni kengaytirishga 
hozirda mavjud b
o‘
lgan resurslar hisobidan erishish mumkin emas. 
Bunday kengayishga erishish uchun q
o‘
shimcha resurslar yoki 
investitsiyalar, yangi, zamonaviy texnologiyalar kiritish zarur va uning 
natijasida albatta iqtisodiy 
o‘
sish yuz beradi. Shu 
o‘
rinda aytib 
o‘
tish 
kerakki, hozirda iste’molni birmuncha kamaytirish hisobiga ishlab 
chiqarish vositalarini oshirish ham kelgusi davrda iqtisodiy 
o‘
sishni 
ta’minlab berish imkoniyatini yaratadi (2.4-rasm).
2.3. Iqtisodiy tizimlar va ularning modellari 
Hozir dunyoda iqtisodiy tizimlarning to‘rt turi mavjud b
o‘
lib, bularga 
odatda sof bozor, ma’muriy-buyruqbozlik, aralash va an’anaviy iqtisodiy 
tizimlar kiritiladi. Ular bilan batafsilroq tanishib 
o‘
tamiz.
4
N.Maxmudov, H.Hakimov. Makroiqtisodiy tahlil. O‘quv-uslubiy majmua. T.TDIU, 2018 

---

16 
2.1-jadval 
Iqtisodiy tizim turlari va ularning belgilari
5
 
An’anaviy
 
iqtisodiy tizimda yashovchi kishilar uchun diniy va 
madaniy qadriyatlar iqtisodiy faoliyatga nisbatan birlamchi deb qaraladi. 
Bunday jamiyatga u yoki bu iqtisodiy tizim elementlari ma’lum bir 
darajada kirib kelar ekan, qaysiki iqtisodiy rivojlanish yo‘lini o‘zlari 
uchun ko‘proq manfaatli deb bilmasinlar (sof bozor iqtisodiy tizimi yoxud 
ma’muriy - buyruqbozlikka asoslangan iqtisodiy tizim), bu ularning tub 
ijtimoiy manfaatlariga zid kelmasligiga asoslangan holda yashaydilar.