Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

 

---

30 
4. 4. Milliy iqtisodiyotning ishlab chiqarish natijalarini 
ifodalovchi ko‘rsatkichlar 
 
Yalpi ichki mahsulot va uni hisoblashning usullari. 
Makroiqtisodiy tahlilda statistika va milliy hisobchilik tizimida 
qo‘llaniladigan ko‘pgina iqtisodiy ko‘rsatkichlardan foydalanishga to‘g‘ri 
keladi. Milliy hisobchilik tizimi doirasida ba’zi bir asosiy statistik 
agregatlardan iqtisodiy faollikni makrodarajada o‘rganish uchun keng 
qo‘llaniladi.
Milliy ishlab chiqarish hajmini belgilab beradigan va mamlakat 
darajasida 
iqtisodiy 
faoliyat 
natijalarini 
baholaydigan 
asosiy 
makroiqtisodiy ko‘rsatkich – bu yalpi ichki mahsulot
（
YaIM
）
dir. 
Uning 
dinamikasi 
milliy 
iqtisodiyot 
qanday 
darajada 
rivojlanayotganligini, ya’ni hukumat tomonidan olib borilayotgan 
iqtisodiy siyosatga doir chora-tadbirlar qanchalik samarali ekanligini 
baholash uchun ishlatiladi.
Yalpi ichki mahsulot 
(Gross Domestic Product - GDP) 
deganda, 
yil davomida iqtisodiyotda (mamlakat ichkarisida) ishlab chiqarilgan 
barcha pirovard tovar va xizmatlarning umumiy bozor qiymatiga 
aytiladi
.
YaIMni hisoblashning usullari.
YaIM ni hisoblashda 3 xil usulni qo‘llash mumkin: 

хarajatlar usuli
(oxirgi ishlatilishi bo‘yicha hisoblash usuli); 

daromadlar usuli 
(taqsimlash usuli); 

qo‘shilgan qiymat bo‘yicha hisoblash usuli
(ishlab chiqarish 
usuli).
Yuqorida aytilganidek, yalpi mahsulotning MHTdagi asosiy 
ko‘rsatkichlari bular:

yalpi ichki mahsulot 
(YaIM);

yalpi milliy daromad