MersiN İLİ potansiyel yatirim konulari araştirmasi
Tablo 77: Hizmetler Sektörü Hasılasının Yıllar İtibariyle Gelişimi*
Yüklə 14,47 Mb.
|
Tablo 77: Hizmetler Sektörü Hasılasının Yıllar İtibariyle Gelişimi*
Not (*) : Cari Fiyatlarla Milyar TL Kaynak: TUİK Mersin’de hizmetler sektörü içerisinde ticaret sektörü (özellikle toptan ve perakende ticaret) ile ulaştırma ve haberleşme sektörü ağırlıklı konumda olup inşaat sektörü göreli olarak daha düşük düzeyde bulunmaktadır. 2001 yılı itibarıyla cari fiyatlara göre, Mersin GSYİH’sı içinde ticaret sektörü %17.4 oranında bir paya sahip iken, ulaştırma ve haberleşme sektörü %13.4, konut sahipliği %4.4, serbest meslek hizmetleri %3.5, inşaat sektörü %2.5 ve malî kuruluşlar %2.5 oranında pay almıştır. Mersin ili hizmetler sektörü hasılasının büyüme hızı incelendiğinde, büyüme hızının dalgalı bir seyir izlediği dikkati çekmektedir. Bununla birlikte, 1987-2001 dönemi bir bütün olarak dikkate alındığında, dönem itibarıyla, il hizmetler sektörü hasılası artış hızının, toplam GSYİH artış hızından daha fazla olduğu görülmektedir. İl hizmetler hasılasının büyüme hızı, dönem içerisinde Türkiye ve Akdeniz Bölgesi ortalama artış oranının bir miktar üzerinde gerçekleşmiştir. Nitekim 1987-2001 döneminde Mersin hizmetler GSYİH’sı yıllık ortalama %3.7 oranında artış gösterirken Türkiye ve Akdeniz Bölgesi hizmetler hasılasının ortalama yıllık artış oranı sırasıyla %3 ve %3.5’tir. Aynı dönem itibarıyla Mersin ili toplam GSYİH’sinin ortalama yıllık artış hızı ise %2.8 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 78: Hizmetler Sektörü ve GSYİH Gelişme Hızları (1987 Yılı Sabit Fiyatlarıyla) (%)
Kaynak: TUİK Grafik 37: Hizmetler Sektörü Büyüme Hızı (%) (Sabit fiyatlarla) 2001 yılından sonra TUİK tarafından GSYİH verileri yayınlanmamakta, 2004 yılından sonra Düzey 2 bazında gayri safi katma değer verileri yayınlanmaktadır. Bu nedenle burada Mersin’in de içinde yer aldığı TR62 (Adana, Mersin) verilerinden hareketle gayri safi katma değer incelenmesi yapılmıştır. Hizmetler sektörü gayri safi katma değeri 2004 yılında TR62 bölgesinde 12 milyar TL, Akdeniz Bölgesinde 32 milyar TL ve Türkiye’de 303 milyar TL civarında gerçekleşmiştir. 2004-2011 döneminde hizmetler sektörü gayri safi katma değer (GSKD) gelişimi incelendiğinde, Türkiye’nin hizmetler sektörü GSKD’sinin %140.8, Akdeniz Bölgesi hizmetler sektörü GSKD’sinin %145.1 ve TR62 bölgesi hizmetler sektörü GSKD’sinin ise %143.8 oranında arttığı görülmektedir. 2004-2011 döneminde, TR62 bölgesi hizmetler sektörü Türkiye genelinin üzerinde Akdeniz Bölgesi hizmetler sektörünün altında bir artış kaydetmiştir. 2004-2011 döneminde TR62 bölgesi, Akdeniz Bölgesi ve Türkiye geneline ait hizmetler sektörü GSKD’sinin toplam GSKD içindeki payı artmıştır. Hizmet sektörünün gayrisafi katma değer içindeki payındaki en yüksek artış ise TR62 bölgesinde olmuştur. 2011 yılı itibarıyla hizmetler sektörünün GSKD’den aldığı pay TR62 bölgesinde %64.2 iken, Akdeniz Bölgesi’nde %65.0 ve Türkiye genelinde ise %63.5 düzeyindedir. İncelenen dönem içerisinde TR62 bölgesi hizmetler sektörünün toplam GSKD’i içindeki payı %59.6’dan %64.2’ye yükselirken, Türkiye hizmetler sektörünün toplam GSKD’si içindeki payı %61.3’ten %63.5’e yükselmiştir. 2011 yılında, TR62 bölgesi hizmetler sektörünün Akdeniz bölgesi hizmetler sektörü içindeki payı %37.2, Türkiye hizmetler sektörü içindeki payı %4.0 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 79: TR62 (Adana, Mersin) Bölgesinin Hizmetler Sektörü GSKD'nin Bölge ve Türkiye İçindeki Yeri
Not: Cari Fiyatlarla, Milyon TL) Kaynak: TUİK Grafik 38: Hizmetler Sektörü GSKD Endeksi Gelişimi (2004=100) TR62 bölgesi kişi başına gayri safi hizmetler katma değeri açısından incelendiğinde, 2004 yılı itibarıyla 3,472 TL seviyesinde olan bölge kişi başına hizmetler katma değerinin 2004-2011 döneminde %124.4 oranında artarak 2011 yılında 7,790 TL düzeyine ulaştığı görülmektedir. Aynı dönemde kişi başına hizmetler katma değer artış oranı Akdeniz bölgesinde yer alan TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) bölgesinde %98.6, TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) bölgesinde %130.5 ve Türkiye genelinde %119.6 düzeyinde gerçekleşmiştir. Grafik 39: Kişi Başına Düşen Gayri Safi Hizmetler Katma Değerinin Gelişimi (Cari Fiyatlarla) Kişi başına düşen hizmetler sektörü gayri safi katma değerine Düzey 2 bölgeleri sıralaması açısından değerlendirildiğinde, 2011 yılı itibarıyla TR62 (Adana, Mersin) bölgesi kişi başı hizmetler gayri safi katma değerinin, 26 bölge içinde 11’inci sırada yer aldığı görülmektedir. Grafik 40: Düzey 2 Bölgeleri Kişi Başına Düşen Gayri Safi Hizmetler Katma Değeri (2011) İldeki Ticari Faaliyetler Mersin kentinin ortaya çıkışı ve hızlı gelişimi ticaret sayesinde gerçekleşmiştir. 19. yüzyılda özellikle pamuk ve orman ürünleri ticareti ile önemli bir liman kenti haline dönüşmüş, Çukurova ve Anadolu’nun ürettiği malların ihraç merkezi haline gelmiştir. Bu gelişmenin doğal sonucu olarak ticari kuruluşlar artmış, ABD, Almanya, Fransa, İngiltere ve Rusya gibi ülkelerin konsoloslukları açılmış ve söz konusu konsolosluklarca, yörenin o zamanki durumu ile gelecekteki potansiyeline ilişkin çalışmalarda bulunulmuştur. 1886 yılında kurulan Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, Türkiye’nin en eski odalarından birisidir. 1926 yılında 243 olan üye sayısı 2013 yılında 15,718’e ulaşmıştır. Mersin kentinin ve ilinin tanınmasında ve gelişmesinde oynadığı rol nedeniyle, ticaret her zaman önemini koruyacak bir sektör olarak görülmektedir. Tarihi süreç içerisinde zaman zaman ticari yaşamda durgunluk ve gerilemeler söz konusu olsa da, Mersin, Türkiye ve Dünya açısından önemli bir ticari merkez niteliğini korumaktadır Özellikle ticari ve mali kuruluşların gelişmiş olması, dış ilişkilerdeki deneyim ile liman ve serbest bölgenin varlığı Mersin İlinin ticari açıdan güçlü bir altyapıya sahip kılmaktadır. Ticaret Borsaları ve Toptancı Halleri bu altyapıda önemli bir yer tutmaktadır KKTC’nin ülkemizle olan deniz ulaşımının merkezini Mersin İli oluşturmaktadır. Mersin ve Silifke (Taşucu) limanlarından KKTC’ye düzenli deniz seferleri yapılmakta olup İl dört ayrı noktadan KKTC ile deniz ulaşımı bağlantısı kurmaya elverişlidir. Bu durumun da katkısıyla KKTC ile Mersin İlinin ekonomik, sosyal ve kültürel ilişkileri son yıllarda önemli ölçüde artmış olup, sürekli gelişmektedir. Özellikle 1995 yılında uygulamaya konulan kıyı ticareti yoluyla KKTC ile Mersin İli arasında ekonomik ilişkiler oldukça gelişmiştir. 30.01.1995 tarih ve 95/6557 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile KKTC ile kıyı ticaretinin Mersin İli limanlarından yapılması kararlaştırılmış ve uygulama fiilen Haziran 1995’de başlamıştır. 1996 yılında alınan Bakanlar Kurulu Kararı çerçevesinde KKTC tarafından üretilen veya KKTC tarafından yüzde 30 katma değer ya da yüzde 40 yerel girdi sağlanan mallar için kıyı ticareti yolu ile ithalat yapılmaktadır. Söz konusu kararda yapılan değişiklerle Mersin ili dışında Antalya, Adana, Hatay, İstanbul, İzmir, illeri de KKTC ile kıyı ticareti yapabilecek iller kapsamına alınmıştır (2006-Mersin Plan, İl Gelişim Planı). Mersin İli, limanı, serbest bölgesi, GAP’taki tarımsal ürünü işleyen ve bunları ihraç edebilen merkez oluşu ve gelişmiş tarım potansiyeli ile önemli bir ticari merkez olma potansiyeline sahiptir. Ayrıca Türkiye’nin iç ve doğu bölgeleri ile GAP Bölgesi’nin ve Doğu Akdeniz’de komşu ülkeler ile Kafkasyaya kadar uzanan coğrafyada bir geçiş kapısı konumundadır. Ulaşım olanakları, Organize Sanayi Bölgeleri, Serbest Bölgesi, limanların varlığı yanında, Ticaret ve Sanayi Odaları, İhracatçı Birlikleri, Deniz Ticaret Odası ve Ticaret Borsası gibi meslek kuruluşlarının faaliyetleri kapsamında, Mersin’de ticaret oldukça gelişmiştir. Mersin, coğrafi yapısı, iklim özellikleri, bir kıyı kenti olması, tarım ve sanayi altyapısı, doğal kaynakları, girişimci insan yapısı gibi unsurlar nedeniyle, hâlâ ticaretin yoğun olduğu illerimizden birisidir.. Tüm faaliyetler kapsamında 6 Ticaret ve Sanayi Odası, 1 Deniz Ticaret Odası, Akdeniz İhracatcılar Birliği bünyesinde toplanmış 8 İhracatçılar Birliği, 2 Ticaret Borsası, 9 Ziraat Odası, Mersin Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliği kapsamında 75 esnaf odası bulunmaktadır. Aşağıda Odalar ve Birlikler ile üye sayıları verilmiştir.
Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası 2013 yılı itibariyle Mersin ilinde toplam altı Ticaret ve Sanayi Odası ve bir Deniz Ticaret Odası bulunmakta olup bunlara kayıtlı toplam 26,649 üye faaliyet göstermektedir. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası üye sayısı en fazla olan odadır. 2013 yılı itibarıyla Mersin Ticaret ve Sanayi Odası’na kayıtlı 12,104’ü sermaye şirketi, 3,387’si şahıs şirketi, 203’ü kooperatif ve 24’ü vakıf dernek, KİT işletmesi olmak üzere 15,718 şirket bulunmaktadır. NACE Rev 2 sınıflamasına göre Mersin Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı faal üyelerin 9,381’i Hizmetler sektöründe, 1,527’si İnşaat, 1,386’sı Sanayi ve 134’ü Tarım ana faaliyet kollarında yer almaktadır. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılan tasnife göre NACE Rev 2 ikili sınıflama bazında bazı sektörler birleştirilerek 38 faaliyet grubu oluşturulmuştur. Bu gruplamaya göre üye sayısı bakımından ilk sıralarda yer alan faaliyet kolları şunlardır; Toptan ve Perakende Ticaret; Motorlu Kara Taşıtlarının Onarımı 5,312, Ulaştırma ve Depolama 1,761, İnşaat 1,527 (toplamı alınmış), İmalat Sanayi içinde öne çıkan faaliyet kolları ise Gıda ürünleri 194, Fabrikasyon metal ürünleri 109 ve Giyim eşyalarının imalatı 106 işyeri. Tarsus Ticaret ve Sanayi Odası’na kayıtlı 926’sı sermaye şirketi, 496’sı şahıs şirketi, 54’ü kooperatif ve 2’si vakıf, dernek ve KİT işletmesi olmak üzere 1,478 şirket bulunmaktadır. Son durum itibariyle Ticaret ve Sanayi Odalarından gelen verilere göre ilçe odalarına kayıtlı üye sayıları aşağıda aktarılmıştır. Tarsus Ticaret ve Sanayi Odası 1,786, Mut Ticaret ve Sanayi Odası 653, Erdemli Ticaret ve Sanayi Odası 931, Silifke Ticaret ve Sanayi Odası 1,196. Mut Ticaret ve Sanayi Odası’na kayıtlı 187’si sermaye şirketi, 425’i şahıs şirketi, 38’i kooperatif ve 3’ü vakıf, dernek ve KİT işletmesi olmak üzere 653 şirket bulunmaktadır (Mut Ticaret ve Sanayi Odası). Erdemli Ticaret ve Sanayi Odası’na kayıtlı 472’si sermaye şirketi, 410’u şahıs şirketi, 47’si kooperatif ve 2’si vakıf, dernek ve KİT işletmesi olmak üzere 931 şirket bulunmaktadır (Mut Ticaret ve Sanayi Odası). Silifke Ticaret Sanayi Odası’na kayıtlı 500 sermaye şirketi, 602 şahıs şirketi, 85 kooperatif, 2 dernek vakıf ve KİT işletmesi bulunmaktadır. Toplam 1,196 kayıtlı üyesi olan Silifke Ticaret Sanayi Odasında 9 tane yabancı sermayeli şirketler ile diğer tür işletme üye durumundadır (Silifke Ticaret ve Sanayi Odası). Mersin Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliği’ne bağlı 72 oda bulunmakta olup, bu odaların 44,237 üyesi bulunmaktadır. Odaya bağlı faaliyet gösteren meslek gruplarının en büyüğü, tüm üyelerin %5.2’sini kapsayan Mersin Şoförler ve Otomobilciler Odası’dır. Akdeniz İhracatçılar Birliği çatısı altında 8 ayrı ihracatçılar birliği bulunmakta olup, bunların toplam üye sayısı 2013 yılında 4,997’dir. Akdeniz İhracatçılar Birliği bünyesinde bulunan İhracatçılar Birlikleri ve bunların üye sayısı aşağıda görülebilir. Tablo 81: Akdeniz İhracatçı Birliklerinin Üye Dağılımı
Kaynak: Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Mersin ilinde biri Tarsus ilçesinde olmak üzere 2 Ticaret Borsası bulunmaktadır. Ticaret Borsası’nın (Mersin ve Tarsus toplam), 2013 yılı itibarıyla 1,349 üyesi faaliyet göstermektedir. Türkiye’nin önemli tarımsal üretim merkezlerinden biri olan Mersin, bu üretime bağlı olarak gelişmiş bir pazara sahiptir. Ticaret Borsasının (Mersin+Tarsus) ticaret hacmi 2011 yılında 3.8 Milyar TL, 2012 yılında 4.2 Milyar TL’dir. 2012 yılı itibarıyla, Mersin ve Tarsus Ticaret Borsalarının toplam ticaret hacminin %27.5’i hububat, %23.0’ı bakliyat ve mamulleri, %17.8’i yaş meyveler, %7.6’sı yağlı tohumlar ve %4.7’si hububat mamullerinden oluşmaktadır. Bu beş ürünün il ticaret hacmi içindeki payı ise %80.1’dir. Türkiye, Akdeniz Bölgesi ve Mersin ili için 2012 ve 2013 yıllarında kurulan, tasfiye edilen ve kapanan şirket sayıları da aşağıdaki tabloda verilmektedir. Tablo 82: Kurulan, Tasfiye Edilen ve Kapanan Şirket Sayıları (Birikimli)
Kaynak: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Mersin’de 2013 yılında 985 adet şirket kurulmuş, 288 adet şirket tasfiye edilmiş ve 283 şirket kapanmıştır. 2013 yılında kurulan şirket sayısı; Akdeniz Bölgesinde 5,141, Türkiye genelinde 49,028; tasfiye edilen şirket sayısı Akdeniz Bölgesinde 1,696, Türkiye genelinde 16,917; kapanan şirket sayısı Akdeniz Bölgesinde 1,508, Türkiye genelinde 15,538 olmuştur. 2013 yılında Türkiye’de kurulan şirket sayısı içinde Mersin’in payı %2.0, Türkiye’de tasfiye edilen ve kapanan şirket sayısı içinde Mersin’in payı sırasıyla %1.7 ve 1.8 olmuştur. Mersin ili, kurulan şirket ve tasfiye edilen sayısına göre Türkiye’de 81 il arasında 8., kapanan şirket sayısı açısından 7. sırada yer almaktadır. Yüklə 14,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||