Microsoft Word A7fac794. tmp doc
Yüklə 1,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Şəkil 9. Çatlı süxurlar hüdudunda zondlama əyrisi: 1 – fərz
edilən müqavimət əyrisi; həqiqi müqavimətlər; 2 – aralarında gilcə olan əhəngdaşı qırıqları; 3 – çatlı, quru əhəngdaşları; 4 – su ilə doymuş çatlı əhəngdaşları; interpretasiya məlumatlarına görə geoloji kəsilişlər; 5 – aralarında gilli qum olan əhəngdaşı qırıqları; 6 – çatlı, quru əhəngdaşları; 7 – yeraltı su səviyyəsi; 8 – su ilə doymuş çatlı əhəngdaşları; 9 – korroziya bazisindən aşağıda yerləşən çatsız əhəngdaşları. Şəkil 10. Çatsız süxurlar hüdudunda zondlama əyrisi: 1 – əhəng daşlarının gilli ellyuvisi; 2 – zəif çatlı əhəng daşları Yeraltı su səviyyəsindən aşağıda süxurların öyrənilməsini təmin edən paylanmadan istifadə edildiyi hal üçün ayrı – ayrı çat zonaları profil və xəritələrdə müqavimət minimumları ilə göstərilir. Yeraltı su səviyyəsindən yuxarıda yatan çat üçün paylanmadan istifadə edildikdə, çatlı zonalar müqavimətin ya minimumları, ya maksimum-ları ilə ayrılır. Sonuncular yeraltı suların dərin yatımında, dördüncü dövr örtüyünün cüzi qalınlığında və kifayət qədər açıq çatlılıqda müşahidə olunur. Belə vəziyyət iqlimi quru olan vilayətlər üçün xarakterikdir (şək.11). Sulu çatlı zonalar çatlılığın və elektrik müqavimətinin yüksək olduğu yerlərdə gil hissəciklərinin miqdarının azalması ilə və deməli, bu zonaların və ətraf monolit süxurların elektrik müqavimətlərindəki fərqin azalması ilə sulu çatlı süxurların 48 ayrılması imkanları azalır. Daha çox əhəmiyyətli sulu çatlı zonaların tapılmasına cəhd göstərilən süxurların yatım dərinliyi hesab olunur. Onların yatım dərinliyi artdıqca məsələ daha da çətinləşir. Bu halda üst kompleksin və öyrənilən süxurların xüsusi elektrik müqaviməti nisbəti həlledici əhəmiyyət kəsb edir. Üst kompleksin aşağı müqavimətə malik olduğu və aşağıda yatan mühiti ekranlaşdırdığı hal əlverişli hesab olunur. Bu çətinliyə baxmayaraq, çoxsaylı təcrübələrin göstərdiyi kimi, yuxarıda yatan çöküntülərin çox mürrəkəb və dəyişkən elektrik kəsilişində belə, sal süxurların 70 – 80 m yatım dərinliyində elektrik profilləməsi intensiv çat zonalarını ayırmağa imkan verir. Süxurların çatlılığı elektrik anizotropiya, yəni müxtəlif istiqamətlərdə müxtəlif elektrik keçiriciliyi yaradır. Bu hal dairəvi zondlamadan istifadə etməklə, müxtəlif dərinlikdə çat- ların uzanmasını və intensivliyinin dəyişməsini təyin etməyə imkan verir. Dairəvi zondlama və o cümlədən, dairəvi profilləmə şaquli və iti meylli çat sistemlərinin uzanmasını təyin etməyə və beləliklə, geoloji quruluş haqqında fikir söyləməyə imkan verir. Bununla bərabər, dairəvi zondlama horizontal çatlılıq daxil olmamaqla, müxtəlif dərinliklərdə çatlılıq dərəcəsini aydınlaşdırmağa imkan verir. Anizotropiyanın olmaması ilə korroziya bazisinin yatım dərinliyi qeyd olunur. Dairəvi zondlamanın qoyulması imkanı relyefin vəziyyəti ilə təyin olunur. Bütün azimut-larda paylanma təxminən eyni şəraitdə yerləşdirilməlidir ki, bunun üçün də müəyyən sahənin səthinin düz olması tələb olunur. EP üsulu ilə yer səthində intensiv çat zonalarının təyinində olduğu kimi, elektrik karotajının köməyi ilə quyu kəsilişlərində də çatları qeydə almaq mümkündür. Sulu çatların müəyyənləşdirilməsində PS üsulu üzrə karotaj, o cümlədən, rezistivimetrik və termometrik müşahi- dələr istifadə olunur. Eyni zamanda, seysmoakkustik və radioaktiv karotajın bəzi növlərindən də istifadə etmək mümkündür. Bütövlükdə geofiziki və xüsusilə, geoelektrik üsullar çatlılığa qarşı çox həssasdır. Bu halda qarşıya çıxan çətinlik anomaliyaların üzə çıxması deyil, onların birmənalı oxunmasının mümkün olmamasıdır. Yüklə 1,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|