yamaclarından qar kütlələrinin qəflətən yerini dəyişməsi və ya
uçması) öyrənərkən qiymətli informasiya almağa imkan yaradır,
çünki kosmik şəkillərdə qar uçqunlarının yaranması baş verə
bilən iri qar yığımı hövzələrini (karstlar, troqlar, erozion
dərələr, denudasion çökəklər və s.) ayırmaq və sərhədləndirmək
və həmçinin onların formaları,
ölçüləri dərinliyi, səthin
meyilliyi, bitki örtüyünün xarakteri haqqıda lazımi məlumat
almaq mümkün olur.
Kosmik informasıyadan istifadə nəticəsində, xüsusi-
likdən ümumiliyə doğru tədqiqatlarla xarakterizə olunan,
yerüstü və aerogeoloji işlərə, kosmik şəkillərin
işlənməsinə xas
olan ümumilikdən xüsusiliyə doğru üsul əlavə olunur. Bu da
müsbət nəticələrə gətirib çıxarır və müxtəlif səhvlərin
mümkünlüyünü azaldır. Lakin mühəndisi – geoloji tədqiqat-
lardan ənənəvi kompleks – aerofotoplanalma, aerovizual və
yerüstü çöl işlərini ayırmaq olmaz.
Distansion zondlamanın materiallarını tətbiq etməklə,
sahənin geokrioloji şəraitinin öyrənilməsi və xəritələnməsi
landşaft üsuluna əsaslanır və şəkillərin
xüsusi deşifrələn-
məsindən və deşifrələmənin nəticələrinin interpretasiya-sından
ibarətdir. Rusiyanın, Kanadanın şimal rayonlarında və digər
rayonlarda daimi donma hadisəsi və proseslərin tədqiqinin
təcrübəsi göstərmişdir ki, geokriologiyada distan-sion zondlama
materiallarının müxtəlif növlərinin
tətbiqinə baxmayaraq,
çoxzonalı kosmik fotoşəkillər daha effektli olur.
MKF –6 kamerası ilə alınmış, çoxzonalı kosmik şəkillər
yüksək informasiya imkanlarına malikdir, kiçik və ortamiqyaslı
90
daimi donma xəritələrinin tərtibi üçün yaradılır. Qeyd etmək
lazımdır ki, kosmik şəkillərin geokrioloji interpretasiyasının
spesifikası deşifrələnmələrin və hesablama üsullarının birgə
tətbiqi ilə bağlıdır. Bu zaman landşaft deşifrələnməsinin nəticəsi
həm hesablama vaxtı ilkin məlumatların alınması üçün,
həm də
onun nəti-cələrinin qiymətləndirilməsi korrelyasiyası üçün
istifadə edilir.
Hidrogeoloji tədqiqatlarda kosmik informasiyanın dəyəri
ondan ibarətdir ki, distansion zondlamanın materialları
tədqiqatçılara yeraltı suların dinamikasına təsir göstərə bilən
sturuktur (plikativ və dizyunktiv) formaların
yerinin təyinində
kömək edir.
Dostları ilə paylaş: