Microsoft Word al adab oqshom ziyouz com doc

137-bob. O’ta ketgan baxillik haqida 
284. Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Alloh yo’lida qilingan g’azot 
vaqtida ko’tarilgan chang bilan do’zaxning tutuni hech bir bandaning ichida jam 
bo’lmaydi va o’taketgan baxillik imon bilan ham bir bandaning ko’nglida jam 
bo’laolmaydi", deganlar". 
Binobarin, dushmanga harshi g’azot paytida ko’tarilgan chang jangchilarga asar 
qilmagandek, do’zax o’tiga ham doxil bo’lmaydi. Xuddi shuningdek, saxiylik va baxillik 
bir joyda, bir axloqsa mushtarak bo’laolmaydi. 
285-hadis 284-hadisnshg takrori, faqatbu Abu Said Xudriy (r.a.) dan rivoyat qilingan. 
286. Abdulloh ibn Robi'a aytdilar: "Biz Abdulloh ibn Mas'ud (r.a.) oldilarida o’tirgan edik. 
Shu vaqtda bir kishi va uning axloqi haqida gap ketdi. Abdulloh (r.a.): "Siz u kishining 
boshini kessangiz, keyin uni o’z o’rniga qo’ya olasizmi?" - deb so’radilar. Utirganlar: 
"Yo’q, uni o’z o’rniga qo’yishga qodir emasmiz", deyishdi. Yana Abdulloh (r.a.): "Uning 
oyog’ini yoki qo’lini kesganingizdan keyin ularni joy-joyi-ga o’zidek qilib o’rnata 
olasizmi?" - dedilar. Ular: "Yo’q, albatta", deyishdi. Abdulloh (r.a.): "Demak, sizlar uning 

---

Al-adab al-mufrad. Imom Ismoil al-Buxoriy 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
48
jismoniy hay’atini o’zgartirishdan ojiz ekansiz, axloqini o’zgartirishga albatta 
qodiremassiz. Erkak bilan ayoldan keladigan suv qirq kecha ona bachadonida turadi, 
keyin u qonga aylanib qotadi va keyin bir chaynam go’shtga aylanadi. Shundan keyin 
Alloh taolo unga bir farishta yuborib, rizqini va axloqini va o’zi baxtlik yoki baxtsiz 
bo’lishini ham yozdirib qo’yadi", dedilar". 
138-bob. Yaxshi xulq samarasi 
287. Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Bir musulmonning xulqi yaxshi 
bo'lsa, butun kecha ibodat qilgan musulmonning darajasiga teng bo'ladi", dedilar". 
288. Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Rasululloh (s.a.v.): "Islom jihatidan saviyasi 
balandlaringiz xayrli bo'lganidek, axloq jihatidan esa, eng yaxshilaringiz xayrlidir". 
289. Zayd ibn Sobit (r.a.)ning ozod qilgan qullari Sobit ibn Ubayd aytdilar: "Men 
odamlar bilan suhbatda viqorli, sabotli va mezbon sifatida ochiq yuzlilikda hamda 
mutoyiba qilishda Zayd ibn Sobitdan ilg'orroq kishini ko'rmadim". 
290. Abdulloh ibn Abbos (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.)dan: "Dinlarning qaysi biri 
Allohga sevimliroq?" - deb so'ralganda, Rasululloh (s.a.v.): "To'g'ri yo'ldagi, rost din, 
Ibrohimning hanif - haqqoniy dinidir" , dedilar". 
Qur'oni karimning "An'om" surasidagi 161-oyatga ishora  
291. Abdulloh ibn Amr (r.a)dan rivoyat qilindi: u kishi: "Axloqning yaxshi bo'lishi, 
taomning pokizaligi, rostlik va omonatga xiyonat qilmaslik - mana shu to'rt xislatni Alloh 
taolo senga bergan bo'lsa, dunyoviy ishlardan chetda qolgan bo'lsang ham, zarari 
yo'qdir", dedilar. 
292. Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi, u kishi aytdi: Rasululloh (s.a.v.) 
sahobiylaridan: "Do'zaxga tushishga ko'proq sabab bo'ladigan narsa nima?" - deb 
so'radilar. Ular: "Buni Alloh taolo va uning Rasuli yaxshiroq biladilar", deb javob 
berishgandan keyin, "U ikki kovak - avrat va og'izdir", dedilar. Yana: "Jannatga 
tushishga sabab bo'ladigan narsa nima?" - dedilarda, o'zlari: "U esa Alloh taolodan 
qo'rqish va yaxshi axloqli bo'lishdir", dedilar. 
293. Ummu Dardo (r.a.) aytdilar: "Kechalarning birida Abu Dardo namoz o'qish uchun 
turdilarda, tong otguncha: "Ey, Alloh! Meni chiroylik qilib yaratga-ningdek axloqimni 
ham chiroylik qil!" - deb yig'lab chiqdilar. Shunda men u zotdan: "Ey, Abu Dardo! Nima 
uchun tun bo'yi qilgan duoingiz faqat axloqingizni chiroyli qilishi haqida bo'ldi?" - deb 
so'radim. Abu Dardo: "Bir musulmon banda o'z axloqini yaxshi qilishga harakat 
qilaversa, oxiri yaxshi axloqi uni jannatga kiritadi. Agar u axloqini yomon qilaversa, shu 
yomon axloqi uni do'zaxga kiritadi", dedilar. Abu Dardo so'zlarini davom ettirib: "Bir 
musulmon banda o'zi uxlab yotgan vaqtida gunohi kechiriladi", dedilar. Men: "Bu qanday 
gap, u uxlab yotsayu, gunohi kechirilsa?" - deb so'raganimda, u kishi: "Bir kishining 
do'sti kechasi turib tahajjud namozini o'qib, Alloh taolodan o'zining va do'stining ham 
gunohini kechirmog'ini so'rasa, shu duosi tufayli Alloh o'zining ham, do'stining ham 
gunoxlarini kechirib yuboradi", dedilar". 

---

Al-adab al-mufrad. Imom Ismoil al-Buxoriy