Microsoft Word al azkor ziyouz com doc

«Salom berdilar. U 
ham salom, dedi».
Hadisi sharifdan dalil esa yuqorida Abu Hurayradan (r.a.) qilingan rivoyatdagi Odam 
alayhissalomga farishtalar qilgan javobdir. Buni bizga Rasululloh sollallohu alayhi 
vasallam xabar berganlar. Unda Alloh: «Mana shu saloming zurriyoting salomidir», 
degan. Bu ummat ham o‘sha zurriyot ichiga kiruvchidir. 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
168
609/3. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam biror gap 
aytsalar, eshituvchi uni anglagunicha uch marta qaytarardilar. Agar biror jamoaga borib 
salom bersalar, uch marta salom berardilar.. Imom Buxoriy rivoyatlari. 
Bu hadisning ma’nosi agar jamoat ko‘p bo‘lsa, deganidir. 
Fasl:
Haqiqiy sunnatga amal qilingan salom ovozini salom berilgan kishi eshitish 
darajasida aytilganidir. Agar uni eshitmasa, salom beruvchi deb hisoblanmaydi. Unga 
javob qaytarish ham vojib bo‘lmaydi. Salomga alik oluvchidan vojib soqit bo‘lishi uchun 
uning ovozini salom beruvchi eshita oladigan darajada bo‘lishi kerak. Agar salom 
beruvchi uni eshitmasa, javob qaytaruvchidan vojib soqit bo‘lmaydi. Bularni Mutavalliy 
va boshqalar zikr qilishgan. Imom Navaviyning fikrlaricha, salom berilgan kishi 
eshitadigan darajada ovozni balandlatish mahbub sanalgan ishdir. Agar uni eshitdimi 
yoki eshitmadimi, deb shak qiladigan bo‘lsa, ovozni yana ham balandlatadi va uni 
bildirishga harakat qiladi. Agar salom berayotganda salom berilgan kishilar orasida 
uxlayotgan bo‘lsa, ovozni pasaytirish sunnatdir. Salom shu darajada bo‘lsinki, uyg‘okdar 
eshitib, uyqudagilar uyg‘onib ketmasin. 
610/4. Miqdoddan (r.a.) qilingan uzun hadisda keltirilishicha, «Rasululloh sollallohu 
alayhi vasallamga sutdan bo‘lgan nasibalarini olib qo‘ydik. U zot kechasi kelib, 
uyqudagilar uyg‘onmaydigan va uyg‘oqlar eshitadigan qilib salom berdilar. Mening 
uyqum kelmasdi. Ammo ikki sherigim uxlab bo‘lishgan edi. Rasululloh sollallohu alayhi 
vasallam kelib, avval qanday salom bersalar, shu tarzda salom berdilar». Imom Muslim 
rivoyatlari. 
(Ushbu hadis uzun bo‘lib, bu yerda mavzuga tegishli joyi qisqa holda keltirilyapti... - 
tarj.) Fasl. Imom Abu Muhammad qozi Husayn va Imom Abul Hasan al-Vohidiy hamda 
boshqalarning fikricha, salomga javobni tezlik bilan berish kerak. Agar kechiktirib alik 
qilsa, javobi o‘tmaydi. Javobni tark qilgani sababli gunohkor ham bo‘ladi.