Microsoft Word al azkor ziyouz com doc

 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
172
217-bob Salom beriladigan va berilmaydigan, alik olinadigan va olinmaydigan 
kishilar haqida
Bilingki, fosikdigi va bid’atchiligi ila mashhur bo‘lmagan musulmon kishiga salom beriladi 
va salomiga alik olinadi. Ya’ni, salom berish sunnat, alik olish vojibdir. 
623/1. Asmo binti Yaziddan rivoyat qilinadi: «Biz ayollar bilan turganimizda, Rasululloh 
sollallohu alayhi vasallam oldimizdan o‘tib bizga salom berdilar». Abu Dovud va Termiziy 
rivoyatlari. 
Ammo Termiziy rivoyatlarida aytilishicha, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam 
kunlarning birida masjid yonidan o‘tayotganlarida, bir necha ayollar o‘tirishgan edi. 
Ularga ko‘llari ila ishora qilib salom berdilar. 
624/2. Jarir ibn Abdullohdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam 
ayollar oldidan o‘tib, ularga salom berdilar. Ibn Sunniy rivoyatlari. 
625/3. Sahl ibn Sa’ddan (r.a.) rivoyat qilinadi: «Bizda bir ayol bor edi (boshqa rivoyatda 
boshqacha keltiriladi: «Bizning bir (tanish) kampirimiz bo‘lib...»), u lavlagini olib kelardi-
da, qozonga solib arpaning maydalangani bilan aralashtirib qo‘yar edi. Biz har gal 
jumani o‘qib qaytayotganimizda, unga salom berar edik. U bizga haligi taomni tortiq 
qilar edi». Imom Buxoriy rivoyatlari. 
626/4. Ummu Hone’ binti Abu Tolibdan (r.a.) rivoyat qilinadi: «Fath kuni Rasululloh 
sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga borsam, u zot g‘usl qilayotgan ekanlar. Fotima 
(r.a.) esa (parda bilan) to‘sib turgan ekanlar. Bas, men salom berdim...» deb hadisning 
qolganini zikr qildilar. Imom Muslim rivoyatlari. 
Fasl:
Zimmiyga salom berilishi haqida ixtilof qilingan. Ularga salom berishni qat’iy joiz 
emas, deganlar. Boshqalar esa harom emas, balki makruhdir, deyishgan. Agar zimmiy 
kishi musulmonga salom bersa, musulmon javob berishda faqat «Vaalaykum» deydi. 
Undan boshqasini ziyoda qilmaydi. 
Qozi Morudiyning fikrlaricha, ularga salom berish joiz. Faqat musulmon kishi «Assalomu 
alaykum», deb aytmay, balki «Assalomu alayka», deb, ya’ni birlik lafzi ila aytadi. Alik 
olishda «Vaalaykum assalom», deydi. Lekin «...va rohmatulloh»ni qo‘shmaydi, deb 
aytganlar. Bu ikki fikrlari qoidadan tashqari bo‘lib, rad qilingan. 
628/6. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Agar 
sizlarga ahli kitoblar salom berishsa, ularga «Va alaykum», deb aytinglar», dedilar. 
Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
629/7. Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Agar 
sizlarga yahudiylar salom berib, «As-somu alaykum» (ya’ni, senga o‘lim), desa, 
«Vaalayka» (ya’ni, senga ham), deb ayting», dedilar. Imom Buxoriy rivoyatlari. Bu 
hatsda zikr qilganimizga o‘xilash hadislar ko‘pdir. 
Abu Sa’d Mutavalliyning aytishlaricha, bir kishiga musulmon deb gumon bilan salom 
berilsa-yu, uning kofirligi ravshan bo‘lsa, salomini qaytarib olmoqligi mustahabdir. 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy