www.ziyouz.com kutubxonasi
214
bu yoqdan gaplashib o‘tirgan Basima xonim birdan yig‘lay boshladi. Keyin darhol ko‘zla-
rini artib:
— Faridaning onasini, Guzidani eslab ko‘nglim buzilib ketdi, — dedi.
Farida Komronning o‘g‘lini tizzasiga o‘tqazib olib, uzum yegizayotgan edi, xolasining
so‘zidan so‘ng boshini solintirib, yuzini kichkintoyning qo‘ng‘iroq, yumshoq sochlari ichi-
ga yashirdi. Bir ozdan so‘ng boyagi chaqchaqlik yana boshlandi.
Bir mahal Basima xonim eri bilan Trapezunda turuvchi Najmiyadan gap ochib qoldi.
— U bechora ham qayg‘uda. O‘tgan yil bitta qizi difteritdan o‘lib qoldi, — dedi.
Farida chuqur xo‘rsinib:
— Bu alamning nimaligini men ham bilaman, xola. Mening bolam ham shu kasal bilan
ketdi, — dedi.
Dasturxon atrofidagilar bir-birlariga ajablanib qarashib olishdi. Oysha xola esa:
— A-a, bolang bormidi? Biz bilmabmiz ham, — dedi.
Farida qayg‘urib boshini tebratdi.
— Ko‘rsangiz suqingiz kelardi, biram chiroyli qiz ediki! Bolam bechorani qutqazib
qololmadim.
— Nechaga kirgan edi, Farida? — deb Oysha xolasi yana so‘radi.
Farida achinib lablarini burdi, keyin soddadillik bilan:
— O‘n uchga to‘luvdi. Unga atab chodra tikuvdim, qaynana bo‘laman deb umid qilib
yurardim, — dedi.
O‘tirganlar qah-qah urib kulib yuborishdi. Azizbey esa:
— Voy Choliqushi-ey, yuzga kirsang ham jinniligingni, hazilkashligingni qo‘ymas ekan-
san-da! — dedi.
Faridaning o‘n uch yashar qizim bor edi, degani hammani kuldirgan bo‘lsa ham, o‘zi-
ning ko‘zlariga yosh chiqardi. U Najdadni yana ham qattiqroq ko‘ksiga bosib, Munisaning
tarixini aytib berdi. Ovozi so‘zlagan sari mungga, alamga to‘lib bordi.
III
Shu kecha juda uzoq o‘tirishdi. Azizbey gohi-gohida:
— Farida, yo‘lda charchab kelgansan, yot endi, qizim,— deb qo‘yar edi.
Farida esa allaqachon uxlab qolgan Najdadni bag‘riga bosib hadeb kular:
— Mayli, pochcha, sizlar bilan o‘tirsam, yaxshiroq dam olaman, meni yolg‘izlik char-
chatgan, — deyardi.
U porillab turgan shahlo ko‘zlarini, xushbichim, chiroyli lablarini kulimsiratib uzoq gap-
lashib o‘tirdi. Unda eski Choliqushi uyg‘ongan edi. Hamma qiziqib quloq solayotganini
ko‘rgandan so‘ng so‘zlarini buzib-cho‘zib aytar, faqat arzanda bolalargina biladigan shirin
nozlik qiliqlar bilan lablarini burar, tilini cho‘chchaytirib chiqarar, betlarining chuqurcha-
larini ko‘rsatib tinmay gapirar edi. Quvonchidan mast bo‘lib o‘tirgan qari pochchasi shu
darajaga yetdiki, eski hazilkashligini qilishdan o‘zini tutib qololmadi. Farida kichkinaligida
uning ustki labini barmoqlari bilan qisib turib “Voy yaramas Choliqushi-ey! Giloslarimni
o‘g‘irlab olibsan, ber bu yoqqa!” deyar, ushlab olgan labining uchidan o‘pib olardi.
Azizbey atrofda ko‘tarilgan qahqahalar ichida “Voy, unday qilmang, pochcha!” deb
qichqirgan Faridani iyagidan ushlab turib, eski hazilini takrorladi, keyin Faridaning yuziga
tikilib turib:
— Menda nima gunoh, Choliqushi? Hamma ayb o‘zingda. Uyli-joyli, salobatli xotinsan-
u, hali tabiating, yuzing yosh bolanikiga o‘xshaydi. Kim sening yuzingni juvon yuzi dey-
di? — dedi.
Komronning yuzi op-oqarib ketdi. Choliqushi boshqa birovniki ekanligini u birinchi