Microsoft Word +Islam Mezhepler Tarihi Yayin Nushasi MehmetAliBuyukkara +++
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
| اﻮُﻗﱠﺮَﻔَـﺗ َﻻَو/fırkalaşmayın!)” (Âl-i İmrân: 3/103) buyurmaktadır. Bu
9 nedenle tefrika sözcüğüyle aynı kökü paylaşan fırka sözcüğü esas itibarıyla olumsuz çağrışımlar yapan bir terimdir. Taşköprüzâde bugünkü İslâm Mezhepleri Tarihi’nin karşılığı olarak “ilâhî akîdelere ilişkin bâtıl mezhepleri kaydetmekle ilgilenen bir ilimdir” şeklinde tanımladığı ilim dalına İlmu Makâlâti’l-Fırak ismini vermiştir. Dikkat edilirse bu isimlendirmede, görüşleri (makâlât) kaydedilen gruplar (fırak) bâtıl inançlara sahip oldukları söylenen ayrılıkçı gruplardır. El-Milel ve’n-Nihal adlı kitabının başlığında Şehristânî’nin, farklılaşmış ve bu yüzden fırkalaşmış grupların inançlarını ifade etmek için tercih ettiği nıhle (çoğulu: nihal) terimi diğer terimler kadar yaygınlaşmamıştır. İnanç ve akide manalarına gelen nıhle kelimesinin daha geç tarihlerde terim olarak kullanımına pek fazla rastlanmamaktadır. Kitabın başlığındaki diğer sözcük olan mille (çoğulu: milel) ise İslâm dışındaki dinleri ifade etmektedir. Yani milel dinlerin; nihal ise fırkaların görüşleridir. Mezheb (çoğulu: mezâhib) terimi ise Mezhepler Tarihi edebiyatında daha çok “makâle”nin eş anlamlısı olarak söz, kanaat, inanç manalarında kullanılmıştır. Yani bu sözcük, mezhep ve cemaatlerin grupsal oluşumlarını ifade için değil; bu sosyal oluşumların düşünce ve inançlarını ifade için istihdam edilmiştir. Dilbilimci İbn Manzûr, lügatında mezheb kelimesine “takip edilen itikad” anlamını vermektedir. Bu bilgilerden anlaşılıyor ki, sözünü ettiğimiz Arapça kelimelerden sadece fırka terimi somut bir sosyal oluşumu nitelemekte, makâle, nıhle ve mezheb terimleri ise fikir ve düşünceleri ifade etmektedir. Türkçe’de durum biraz farklıdır. Dilimizde yaygın olarak kullanılan mezhep sözcüğü hem sosyal oluşumu hem de bu oluşumun düşünce ve pratiklerini birlikte tanımlamaktadır. İslâm Mezhepleri Tarihi adında yer alan mezhep kelimesi, söz konusu iki yönüyle anlaşılmaktadır. Edebiyâtı Mezhepler Tarihi araştırmacısı, mezheplerin oluşumlarına tesir etmiş tarihi olayları kaydeden İbn Sa’d, Belâzurî, Yakûbî, Taberî gibi müstakil İslâm tarihçilerini; hadis râvîlerini ve önemli tarihi şahsiyetleri tanıtırken çeşitli mezheplerin büyük simaları hakkında da bilgi veren Buhârî, İbn Ebî Hâtim, İbn Kuteybe, İbn Hallikân, Zehebî, İbn Hacer gibi biyografi yazarlarını; mezhepler arası polemiklerde çok kullanılan şiîr ve belâğat numunelerine kitaplarında yer veren Câhız, İbn Abd Rabbih, İsfehânî gibi edebiyatçıları; mezheplerin müellif ve edebiyâtını kaydeden İbnü’n-Nedîm gibi bibliyografyacıları ve tabii ki her mezhebin kendi yazarlarını İslâm Mezhepleri Tarihi’nde başvuru kaynakları olarak değerlendirmeye almak- tadır. Fakat bu kaynaklar bir tarafa, ilmi disiplinlerin her birinde görüldüğü gibi Mezhepler Tarihi’nin de kendine özgü bir yazıcılık geleneği olduğu unutulmamalıdır. Bu gelenek İslâm düşünce tarihinin hayli erken sayılacak bir döneminde oluşmaya başlamış, neticede önemli hacme ve şöhrete sahip bir edebiyât ortaya çıkmıştır. Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|